Grenzeloos talent

Geen boeiender mens dan diegene die zijn vak passioneel beoefent of daar over kan verhalen. De liefde voor een product of de hang naar het creëren van de perfecte sfeer, feitelijk alle details die hem/haar in het vak onderscheid van de doorsnee-beoefening daarvan, maken die mens tot een entiteit buiten zichzelf. Een verhevigde vorm, het alterego. Het passionele, het vakman-/vrouwschap is feitelijk een ontroerende aanraking van het wezen dat ons allen uniek kan doen zijn.

Ziet men een meeuw op een zonbeschenen dukdalf zitten, en fluistert onze verbeeldingskracht in best even van plaats te willen ruilen met het dier, dan zou men dat als jaloezie kunnen classificeren. In het echte leven kan men die emotie echter ook anders duiden. Zoals een grenzeloze bewondering voor mensen die een talent hebben dat het jouwe niet is. Zij kunnen, al dan niet door uitputtende (be-)oefening, een ‘kunstje’ dat wij niet kunnen. Dat is geen ironisch dedain, ik onderken simpelweg de hartstocht of een zekere vaardigheid die ik zelf niet heb en derhalve ‘een kunstje’ noem.

Zo zijn de abstracte kunst van het schilderen, muziek componeren of architectuur bedrijven mij volledig vreemd.                                        Terwijl ik wel degelijk creatieve talenten benut, staan deze disciplines mijlenver af van voor mij mogelijk haalbare doelen. Met een zekere scholing is de middelmaat haalbaar, maar het excelleren ontstaat slechts bij hen die de waakvlam omhoogdraaien tot een laaiend vuur.  

Onlangs kwam ik op het spoor van de muziek van vergeten meesterpianist Hans Henkemans. Toegegeven, een weinig inspirerende, oer-Hollandse naam, dat valt niet te ontkennen. Zijn naam ontbeert de zwierige romantiek die meesters als Mozart, Beethoven, Rachmaninoff en Debussy omgeven. En waren hun meesterwerken aan de wereld gepresenteerd als de vijfde symphonie van Jan van den Berg, of de sonate voor fluit en harp door Bert de Vries dan waren die composities ongetwijfeld eveneens in de vergetelheid verzonken.

De buitengewoon begaafde Henkemans vierde echter als uitvoerend pianist grote triomfen en componeerde daarnaast een enorm oeuvre dat ook door andere groten uit het veld gespeeld word. Prachtig voorbeeld daarvan zijn de wonderbroertjes Arthur en Lucas Jussen die Henkeman’s quatre mains-composities roemen en dat werk over de hele wereld ten gehore brengen. Ook zijn samenwerking met legendarische dirigenten als van Beinum en Haitink onderstrepen de uniciteit van de man en de enorme scheppende kracht die de mens in zich heeft.

Als tekenaar kent het metier van tekenen met potlood en inkt weinig geheimen meer voor mij maar het werken met kleur is een zaak die mij van kindsbeen af grote moeite kost. Een plaatje op het witte doek is een ander plaatje dan op papier. Het penseel brengt een andere emotie teweeg dan een potloodstreep of kroontjespen dat kan doen. Schilderen is die brug te ver waarin ik kunstenaars waardeer die de realiteit schijnbaar moeiteloos herscheppen op hun doek.

De oude meesters van licht en donker kennen daarin wellicht geen gelijken maar tóch hebben ze school gemaakt voor nieuwe generaties van vaardige vingers. Ook zij vangen dat échte leven op het dode linnen, een licht en donkerspel dat het onderwerp zo van het doek doet afstappen.

De eeuwige jeugd in een weergaloos nonchalente pose. Hautaine blik bijna. Geringschattend. Rebelse ogen die een mateloze levenslust en zelfverzekerdheid uitstralen maar tegelijkertijd diepe sereniteit uitstralen. Of is die oogopslag nieuwsgierig naar de toekomst maar beducht voor naderend onheil? Ik durf mij zelfs af te vragen of de modellen van kunstenares Hanneke Krook in het echte leven net zo boeiend zijn als zij ze op het doek vereeuwigd. En is dat ethisch eigenlijk wel verantwoord om de kunst boven het levende voorbeeld te verheffen? Hoe het ook zij, mócht de stroming nog niet bestaan dan plijt ik hierbij voor de nieuwe afsplitsing; ‘verhevigd realisme’.