Groen beleid werkt alleen als iedereen mee kan doen

co-auteur Daan Olivier

In Nederland praten we graag over duurzaamheid, maar te weinig over eerlijkheid. Over zonnepanelen, elektrische auto’s en klimaatdoelen des te meer, maar zelden over wie het allemaal moet betalen. Zo dreigt de energietransitie een project te worden van mensen die het al goed hebben. De rest kijkt toe.

Wie in een dorp woont zonder trein of bus, weet wat vervoersarmoede betekent. Je hebt een auto nodig om naar je werk te gaan of bij je ouders op bezoek te kunnen, maar de kosten lopen uit de hand. Elektrisch rijden is nog steeds iets voor wie geld over heeft. En dat is precies wat fout gaat in de manier waarop we klimaatbeleid vormgeven. Het is technisch doordacht, maar sociaal scheef.

Daarom vinden wij het idee van Europarlementariër Mohammed Chahim, vicevoorzitter van de Europese Sociaal-Democraten, zo belangrijk. Hij pleit voor wat in Frankrijk inmiddels realiteit is: social leasing. Een systeem waarbij mensen met een laag of middeninkomen voor ongeveer honderd tot honderdvijftig euro per maand een elektrische auto kunnen leasen, inclusief verzekering en onderhoud. De Franse overheid betaalt het verschil.

Het is simpel en sociaal tegelijk. Duurzaam beleid wordt pas eerlijk als ook mensen met minder geld er beter van worden. In Frankrijk doen inmiddels tienduizenden gezinnen mee. Ze kunnen weer naar werk, school of ziekenhuis. Ze doen weer mee in de samenleving. Dat is waar mobiliteit over zou moeten gaan, niet over subsidies voor Tesla-rijders, maar over bestaanszekerheid en meedoen.

In Nederland blijft het stil. We hebben klimaatplannen in overvloed, maar te weinig oog voor wat ze betekenen in het dagelijks leven van mensen. Zeker op het platteland, waar openbaar vervoer verdwijnt en afstanden groter worden. Als we niet oppassen, groeit de kloof tussen stad en dorp verder. Niet alleen economisch, maar ook in vertrouwen.

Social leasing kan helpen om dat te voorkomen. Het is geen wondermiddel, maar het verbindt sociale en groene doelen op een manier die hout snijdt. Wie elektrisch rijden betaalbaar maakt voor gewone gezinnen, versnelt niet alleen de transitie, maar versterkt ook solidariteit. Het is precies de manier van denken die we als sociaal-democraten nodig hebben: eerlijk, praktisch en toekomstgericht.

Nederland zou er goed aan doen om het Franse voorbeeld te volgen. Begin met een pilot in de noordelijke provincies, waar de vervoersarmoede het grootst is. Werk samen met gemeenten, provincies, coöperaties en leasemaatschappijen. Laat zien dat klimaatbeleid niet alleen uit Den Haag komt, maar ook uit de mienskip.

Het is hoog tijd dat we onze blik verbreden. Klimaatbeleid is niet alleen een kwestie van uitstoot, maar ook van rechtvaardigheid. Zolang duurzame keuzes alleen bereikbaar zijn voor wie geld heeft, verliezen we draagvlak en geloofwaardigheid.

Social leasing laat zien dat het anders kan. Duurzaam, betaalbaar en sociaal. Dat is het Europa waar wij in geloven en waar Nederland weer bij aan zou moeten haken.

Jaap Stalenburg - Statenlid PvdA Fryslân
Daan Olivier - Kandidaat-Tweede Kamerlid GroenLinks-PvdA