Handelaar in angst en bedrog

Bij de Algemene Politieke Beschouwingen, het belangrijkste debat in de Tweede Kamer, stapte Wilders als eerste achter de microfoon. Het was de ochtend na Prinsjesdag en de vergadering over de plannen van de regering voor het komende jaar was nog maar net begonnen. Wilders vertelde dat hij een uur geleden een mail had gekregen van “een hardwerkende jonge moeder van twee kinderen, die in een grote stad op een vuilniswagen werkt”. Zij schreef hem dat ze een dag eerder was mishandeld.

“Ze reed een straat in, tegen het verkeer in, maar schrijft dat zij als mensen op een vuilniswagen daar een ontheffing voor hebben. Er kwam een heel dikke Audi de straat inrijden, die meteen veel bombarie maakte. Er stapte iemand uit, een mevrouw met een hoofddoek, die haar meteen de huid vol schold met de woorden "vies manwijf". De deur werd opengetrokken en een grote meneer kwam de wagen in die mevrouw bedreigde met de woorden: "Als je nu die" — excuses dat ik het woord moet gebruiken, voorzitter — "kankerwagen niet weghaalt, sla ik al je tanden uit je bek." Voordat ze het wist, kreeg ze een enorme vuistslag in haar gezicht en het bloed spoot uit haar mond. In no time stonden er twintig Marokkanen bij die zich ermee bemoeiden. Ze schrijft: "Ik ben de moeder van twee kleine kinderen. Ik durf nu de stad niet meer in. Wat is de volgende stap? Ik ben bij de huisarts geweest. Mijn kaak is zwaar gekneusd. Mijn lip is doorboord door mijn tand." Ze heeft me foto's meegestuurd, die ik u zal besparen. Voorzitter. Dit is het Nederland waar ik het in mijn termijn over wil hebben.”

Ik was op dat moment in de Tweede Kamer, keek naar het debat en vroeg me af of het verhaal waar was. Dit relaas was wel erg toegesneden op de PVV-kiezer. Een vrouw met een hoofddoek in een “heel dikke Audi”. In PVV kringen vinden ze zoals bekend dat vrouwen geen hoofddoek mogen dragen. Maar ze mogen ook niet in een “heel dikke Audi” rijden. Als daar een kale witte kerel met een vette pens in zit dan is er geen probleem, die heeft het dan gewoon goed gedaan. Maar een vrouw met een hoofddoek? Die kan daar nooit eerlijk aan gekomen zijn. Dat is de PVV: je bent als moslim altijd verdacht.

En dan de opmerking “in no time stonden er twintig Marokkanen bij”. Het deed me allemaal net iets te veel denken aan de verhalen die ik al mijn hele leven ken van verjaardagen. Iemand vertelde dan een verhaal dat 'echt waar' was, over een buurman of vriend die zonder enige reden was afgetuigd. Begin jaren ‘70 ging het om Surinamers op de West-Kruiskade die de betreffende persoon zonder reden in elkaar sloegen, een paar jaar later werden het Molukkers die de nietsvermoedende buurman of kennis in de parkeergarage bij zijn auto opwachtten en aftuigden, vervolgens waren het Turken die losgingen.

Allemaal zogenaamd “echt meegemaakt” door iemand die ze kenden. In werkelijkheid was het allemaal zo nooit gebeurd en er werd van alles omheen verzonnen. Niet door de verteller zelf, die had het ook maar gehoord. Hooguit had hij van 'de vriend' van een ander had zijn eigen buurman gemaakt, om het allemaal wat echter te laten klinken. Zo gaat het met dat soort verhalen.

Een week na het debat in Den Haag achterhaalde Nieuwsuur dat wat Wilders vertelde inderdaad niet zo had plaatsgevonden. De vuilnisvrouw had een klap gekregen maar was zelf ook medeplichtig aan de ruzie. De rest bleek ook niet te kloppen: "Er is geen toeloop geweest van een grote groep omstanders of een grote groep Marokkanen", zegt de politiewoordvoerder. "Dat het incident toeschouwers trekt, is begrijpelijk. Het speelde zich midden op de dag af, maar agenten hebben die niet omschreven als dreigend of anderszins."

Maar inmiddels was het alweer anderhalve week later. Het verhaal van Wilders had zich alweer verspreid door de huiskamers, kantines en werkplaatsen. De vuilnisvrouw zal al wel weer veranderd zijn in buurvrouw, de straat in Utrecht is verplaatst naar een nabije grote stad. Zo gaat het met dat soort verhalen.

Een paar weken eerder had Wilders ook al onzin verteld over de moordenaar van Lisa. Dat hij was vrijgelaten na een seksueel misdrijf. Ook dat was gelogen. Het zijn geen uitzonderingen. Veel van de verhalen die Wilders vertelt zijn aangedikt of regelrecht verzonnen. Jaren geleden hoorde ik hem, ook weer tijdens de Algemene Beschouwingen aan de hand van een mail vertellen, over een zwembad waar terreur heerste. Toevallig kende mijn collega iemand die daar werkte. Hij deed navraag: niks van waar.

Ik ken dergelijke verhalen ook van PVV’ers zelf. Over “buitenlanders” die voorgetrokken worden. Als je het natrekt en het blijkt niet waar, weigeren ze dat gewoon te geloven. Ik snap het ook wel, het is lastig te erkennen dat je iets helemaal verkeerd hebt. Heel lang geleden schreef ik een serie over ‘broodje aap’-verhalen en schrok ervan hoeveel daarvan ik kende en altijd voor waar had aangenomen. Ik kon eigenlijk niet geloven dat ze niet waar waren. Zo werkt het. Als je bang bent, voed je die angst ook graag omdat het heel vervelend is als je je eigen gevoel niet kunt vertrouwen.

Wilders zaait niet alleen haat, hij zaait ook angst. Hij maakt burgers bang om over straat te gaan. Omdat hij daar direct belang bij heeft. Hoe banger ze zijn, hoe groter de kans dat ze op hem stemmen.

Zo ziek is het.