Het eigen risico vergroot de tweedeling in Nederland

“Ik kan het eigen risico niet betalen, dus mijden ik en mijn drie kinderen al jaren alle zorg en de tandarts. Dat hierdoor schade is ontstaan mag duidelijk zijn.” Zomaar één van de duizenden reacties die de SP ontving op het Meldpunt Eigen Risico.

Ook de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) trok aan de bel: 94% van de deelnemende leden gaf aan dat het voor komt dat mensen om financieel-economische redenen het medisch advies niet op volgen. Ook in Amsterdam maken steeds meer zorgverleners zich ongerust over het aantal mensen dat geen geld heeft voor basiszorg. Vooral in achterstandswijken worden veel problemen gemeld. De oplossing: vermijd het eigen risico.

In 2008 werd het verplichte eigen risico in de zorg geïntroduceerd en vastgesteld op 150 euro. Sindsdien is het alleen maar verder gestegen naar 360 euro nu en vanaf 2015 zelfs meer dan 400 euro. Ondertussen werd het basispakket verder uitgekleed en stegen de vaste premies. Geen wonder dus dat het aantal mensen dat problemen heeft met het betalen van hun zorgkosten alsmaar toeneemt. Inmiddels hebben maar liefst 800.000 mensen een betalingsregeling moeten treffen met hun zorgverzekeraar. Nog eens 320.000 mensen zitten in het zogenaamde bestuursrechtelijke regime en betalen naast hun premie ook nog een boete. Dat het eigen risico tot het mijden van medisch noodzakelijke zorg leidt, lijkt evident.

Desondanks weigert minister Schippers dit te onderkennen. Dat zij het rapport van de SP naast zich neer legt, is uit partijpolitiek oogpunt nog te begrijpen. Het onderzoek onder bijna duizend huisartsen – vaak met tientallen jaren ervaring – doet zij echter ook af als ‘sturend in de bevraging’ of slechts als ‘perceptie van de huisartsen’. Daar tegenover shopt de minister wel selectief uit een ander onderzoek van Intomart GfK. Ook bij dit onderzoek geeft bijna een vijfde aan dat kosten meewegen in het besluit wel of niet naar de huisarts te gaan. De minister kiest er in haar antwoord op Kamervragen echter voor te benadrukken dat er ook mensen zijn die niet naar de dokter gaan door een ‘gebrek aan tijd’.

Dat het hebben van een laag inkomen ertoe leidt dat mensen afzien van medisch noodzakelijk gezondheidszorg is ontzettend kwalijk. Het vergroot de tweedeling in Nederland waar laagopgeleide mensen nu al 6 jaar eerder sterven dan hoogopgeleiden en zelfs 19 jaar minder als gezond ervaren. Door eenvoudigweg te blijven ontkennen dat het beleid van dit kabinet die kloof verder vergroot, maakt deze minister de politiek inhoudelijke discussie erover echter onmogelijk. In België is men de ontkenningsfase voorbij. Uit onderzoek van de Universiteit Gent blijkt dat hetgeen wat bij onze zuiderburen onomwonden ‘rem-gelden’ heet, ertoe leidt dat 8,6% van de Belgen een bezoek aan de dokter uitstelt.

Wij roepen deze minister op haar verantwoordelijkheid te nemen en de gevolgen van haar beleid onder ogen te zien. Zie wat er gebeurt, niet alleen in de buurten van Amsterdam, maar op steeds meer plekken in Nederland. Luister naar de verhalen van huisartsen, apothekers, tandartsen en andere hulpverleners. Het is de hoogste tijd dat deze regering van VVD en PvdA het eigen risico in de zorg afschaft. Dat dit geen utopie is bewijst ons plan voor een alternatieve heffing van zorgpremies. Maak de zorgpremie volledig inkomensafhankelijk en driekwart van de Nederlanders gaat er op vooruit bleek uit doorrekeningen van het CPB. Het eigen risico en ook de  zorgtoeslag kan dan worden afgeschaft.

Dokters en medicijnen moeten beschikbaar zijn voor rijke èn arme mensen, mensen uit de Apollobuurt en mensen uit de Kolenkit. In een land waar zorgverzekeraars in een jaar 1,4 miljard euro winst maken, zou geen mens zorg moeten mijden vanwege geldgebrek.

Dit artikel is geschreven door Renske Leijten, SP Tweede Kamerlid en woordvoerder zorg, en Remine Alberts, gemeenteraadslid voor de SP in Amsterdam