Het falen van de mainstream media bij de NAVO-top

Hebben we met elkaar in Nederland de politieke moed om deze open dialogen aan te gaan?

Het begon met dat merkwaardige berichtje van NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte aan zijn vriend VS-president Donald Trump, in aanloop naar de NAVO-top. Gefeliciteerd met de bombardementen op Iran. Dank Donald voor je succesvolle acties om de bondgenoten 5% voor defensie te laten betalen. Dat is geen enkele president voor jou gelukt!

Het was een persoonlijke felicitatie die Trump op zijn platform plaatste.

Van Rutte kun je inmiddels niet verwachten dat hij zijn vriend ook een spiegel voorhoudt: het geweld tegen Iran blijkt oorlogsrechtelijk niet toegestaan, de afgesproken 5% is feitelijk een intentieverklaring. Bij alle felicitaties kun je de ongekende, door de VS gesteunde moordpartijen in Gaza inclusief de door Trump mede-geïnitieerde etnische zuivering niet vergeten. Tenminste als we het over vriendschap hebben: elkaar ook de waarheid kunnen zeggen en lastige vragen niet ontwijken. Zo’n vriendschap brengt een NAVO-top niet in gevaar maar plaatst de gebeurtenis in een betekenisvol kader.

Rutte weet dat Trump erg gevoelig is voor geslijm en toonde zich een meester in de praktische toepassing. En hij weet: de media maken het hem op zo’n moment niet lastig.

De mainstream media leken zich op te maken voor een wervelende nieuwsshow. In de feestelijk uitgedorste NOS-studio wenste de redactie met de overbekende gezichten zich geheel en al te scharen achter het fantastische resultaat van de NAVO-top: een A4-verklaring over de 5%, Trump toch gekomen en alom aanwezig en een bed gekregen in het koninklijk verblijf (weet je het nog: ‘Welterusten meneer de President, slaap zacht’ van Boudewijn de Groot). Ja wij Nederlanders kunnen er wat van, zag je demissionair premier Dick Schoof denken, niet gehinderd door lastige vragen over de oppositie tegen de top en de argumenten tegen de 5% vanuit de Nieuwe Vredesbeweging.

Nee, laten we het gezellig houden. Rusland de eeuwige vijand? Een defensie-expert legt in een paar woorden uit dat dat een historisch feit is. Niet zeuren.

Ik wijt het aan een geweldige bloedarmoede en groot gebrek aan verbeeldingskracht om op deze manier de NAVO-top te verslaan. Je moet niet uitsluitend aansluiten op hetgeen machthebbers op de agenda plaatsen maar ook op wat in de samenleving leeft, inclusief een brede stem geven aan jongeren, kritische wetenschappers en vredesgroepen. Ook in alternatieven durven denken: stel dat klimaatveiligheid op de NAVO-top een hoge prioriteit heeft, hoe financieren we dit als we daarbij vinden dat in Europa de defensie op orde moet zijn. Spanje, die moeite heeft met de 5%, is door Trump in de hoek getrapt (herinneren we ons nog hoe Zelensky op 28 februari jl. hetzelfde overkwam?). Waarom niet deze kwestie uitdiepen met oorspronkelijke denkers als David van Reybrouck, Denker der Nederlanden? Moedige media kunnen hier de rollen van informatieverstrekker én duider prima combineren.

Laten we als follow up van de top in een burgerberaad de vraag beantwoorden hoe Europa qua (klimaat)veiligheid bij opheffing van de NAVO zich in de nieuwe wereldorde staande weet te houden. Natuurlijk met een onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne maar wel met het perspectief van een veiligheidspact voor geheel Europa, inclusief Rusland. Hoe voorkomen we daarbij de polarisatie om alles wat afwijkt te bestempelen als naïeve Poetin-trol? In de eerste plaats een verantwoordelijkheid van de media, lijkt me.

Hebben we met elkaar in Nederland de politieke moed om deze open dialogen aan te gaan?

De Nederlandse mainstream media zijn momenteel geheel in de ban van Trump. Natuurlijk, hij is grillig en onvoorspelbaar. Maar zonder hem zou het niet lukken om vrede in de wereld te bereiken. Vrede voor wie? Hij heeft als businessman in Den Haag een geweldig resultaat bereikt: er komen ongekend veel defensiedeals richting de VS om de beoogde 5% te halen.

In de mediadebatten kon geen kosten-baten analyse gemaakt worden. Die 5% was heilig ter meerdere glorie van Hem.

Het eerdere beeld in de media: Europa is in een dodelijke slaap gesukkeld onder de nucleaire paraplu van de VS. Is de NAVO onder leiding van Trump nu aan een wederopstanding toe? Een alternatief beeld dringt zich op: de VS onder Trump kunnen de wanordelijke neergang van hun eigen land niet keren. Onze nieuwe geopolitieke vrienden bevinden zich in delen van Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Nederland kan in Europa werkelijk bijdragen aan (klimaat)veiligheid door deze vrienden op te sporen en de banden daarmee aan te halen. Europa kan zich daarbij als continent inzetten voor de hervorming van de VN als platform van Internationale samenwerking.