Het gevaar-Musk verdwijnt pas als ook de Tesla-beleggers zien dat hij een keizer zonder kleren is

Een van de eigenaardigheden van het aandeel Tesla is dat de beurskoers vaak sterker reageert op de al dan niet onder invloed van ketamine gecomponeerde tweets van Elon Musk dan op tegenvallende verkoopcijfers. Nadat de Tesla-CEO op X had aangekondigd dat hij een nieuwe politieke partij wilde oprichten, kelderde het aandeel maandag. Beleggers hielden hun hart vast, want Donald Trump reageerde woedend. En de Amerikaanse president kan allerhande belastingvoordelen afschaffen die de afgelopen jaren een enorme inkomstenbron vormden voor de fabrikant van elektrische voertuigen.

Nogal wat mensen beschouwen Musk als een groter gevaar dan Trump. Hij is een stuk jonger en rijker dan de toch ook niet onbemiddelde bejaarde in het Witte Huis. En Musk helpt extreemrechts waar hij maar kan. Alice Weidel, Marine Le Pen, Tommy Robinson: ze kunnen allemaal op Musks steun rekenen. Het liefst zou hij waarschijnlijk nog Hendrik Verwoerd opgraven om het apartheidsregime in zijn geboorteland in oude luister te herstellen.

Musk onderscheidt zich van de vele anderen met extreemrechtse sympathieën door zijn bereidheid om zijn ongekende rijkdom in te zetten voor zijn politieke doelen. Zijn vermogen is voor een belangrijk deel gebaseerd op een al even krankzinnige waardering van Tesla. Ondanks de instortende verkopen is het bedrijf op het moment van schrijven nog altijd 970 miljard waard. Dat is minder dan begin dit jaar, maar nog altijd ongelooflijk veel voor een autofabrikant.

Vergelijk het eens met de Volkswagen Group. De Duitse fabrikant verkoopt 9 miljoen auto’s per jaar, tegen Tesla 1,8 miljoen (dit jaar zullen dat er minder zijn). Desondanks is Tesla 19 keer zoveel waard als Volkswagen.

Ja maar, kun je de Tesla-adepten al horen morren, Volkswagen is een oud Duits bedrijf waar de winstgevendheid veel lager ligt als gevolg van machtige vakbonden die reorganisaties dwarsbomen.

Laten we Tesla dan eens vergelijken met Toyota, dat nog meer auto’s produceert dan Volkswagen (10,8 miljoen) en dat met de helft van het personeel. Tesla is nog altijd ruim vier keer zoveel waard als de Japanse autoproducent.

Ja maar, zeggen de Musk-fanboys dan, Toyota was er weliswaar vroeg bij met hybride auto’s maar de echte toekomst is toch aan de elektrische voertuigen, en op dat gebied is Tesla heer en meester.

Echt waar? Vorig jaar produceerde het Chinese BYD al ruim twee keer zoveel elektrische voertuigen als Tesla: 4,0 miljoen. En Volkswagen en GM, die twee oude reuzen, zijn samen goed voor meer elektrische auto’s dan Tesla: ruim 2 miljoen.

Tesla is ook helemaal geen autofabrikant maar een technologiebedrijf, werpen de Musk-dwepers tegen. En voor techbedrijven gelden nu eenmaal hele andere waarderingen dan voor autofabrikanten. Nvdia is sinds deze week bijvoorbeeld het eerste bedrijf ooit dat meer dan 4 biljoen dollar waard werd. Beleggers betalen maar liefst 52 keer de winst voor de chipmaker die vooroploopt in de AI-revolutie.

Ook andere techbedrijven hebben hoge zogeheten koers-winstverhoudingen. Zo betaal je voor Microsoft 38 keer de winst per aandeel, en is die verhouding bij Amazon 36. Het idee achter die hoge waarderingen is dat techbedrijven een zonnige toekomst tegemoet gaan. De winsten kunnen nog veel verder omhoog, en dat rechtvaardigt een hogere waarde dan voor autofabrikanten. Bij Volkswagen betalen beleggers bijvoorbeeld maar 5 keer de winst, en bij Toyota 7 keer.

Tesla heeft ondertussen een koers-winstverhouding waar ze bij Nvidia, Amazon en Microsoft alleen maar van kunnen dromen: 178. Dat duidt op heel hooggespannen verwachtingen voor de toekomst. Of op heel veel gekte natuurlijk.

Want Tesla is een techbedrijf dat toch vooral grossiert in vaporware. Musk is een meester in het doen van beloften die hij niet nakomt. In 2015 wist de Tesla-CEO zeker dat er binnen drie jaar volledig autonome Tesla’s zouden rondrijden. Begin 2016 voorspelde hij dat een Tesla binnen twee jaar op eigen houtje van New York naar Los Angeles zou rijden. En zo gaat het sindsdien maar door.

Bekijk vooral onderstaande video eens van Apple-oprichter en Tesla-bezitter Steve Wozniak. Die doet daarin zijn beklag over Musks terugkerende belofte dat het echt nog maar heel even duurt voordat de Tesla’s volledig zelfrijdend zijn. (Wozniak is trouwens ook niet te spreken over de manier waarop Musk de vrijheid van meningsuiting op X aan banden legt.)

Vorige maand was het dan zover. Nee, de Tesla’s rijden nog altijd niet uit zichzelf van de ene naar de andere Amerikaanse kust, maar Musk heeft zijn robotauto’s nu wel in gebruik genomen in Austin, Texas. Daar blijken de voertuigen tot nu toe levensgevaarlijke wegpiraten, die nog niet in de schaduw kunnen staan van de zelfrijdende auto’s van Waymo (eigendom van Alphabet, koers-winstverhouding: 20).

Waar wordt gespeculeerd, geldt dat de waarde wordt bepaald door wat de gek ervoor geeft. In het geval van aandelen Tesla lijkt er een vrijwel onbeperkte hoeveelheid gekte voorradig. De aldus opgeblazen zeepbel stelt Musk in staat om wereldwijd invloed uit te oefenen.

“Ik kan mij een wereld voorstellen waarin Musk een soort keizerrol inneemt”, zei de Nederlandse internetpionier Rop Gonggrijp onlangs in een interview met De Correspondent. “Met lokale koningen die in naam van het land regeren en bliksemafleiders zijn als het misgaat.”

Hopelijk zien de Tesla-aandeelhouders nog voor die tijd in dat Musk een keizer zonder kleren is.