Het midden is allang niet redelijk meer — en links allang geen scheldwoord

We moeten niet de remweg naar fascisme verlengen, zoals in Amerika is gebeurd, maar het lef hebben het tij te keren, zoals Mamdani nu probeert te doen.

Mensen zijn vaak verbaasd dat ik op de LOM-school begon. Als jongste van vijf groeide ik op in een gezin met verwaarlozing en geweld. Mijn moeder was ziek en afwezig door een arbeidsconflict, mijn vader dronk en werkte+studeerde thuis. Wie opviel, kreeg klappen—dus leerde ik onzichtbaar zijn. Onder de minieme zorg van mijn vader zaten we met drie kinderen tegelijk in bad, met Dreft als shampoo—want dat ontvette ook de afwas goed. Mijn daadwerkelijke opvoeding lag bij de oudere kinderen, waardoor de ontwikkelingsachterstanden vanzelf komen.

Waar mijn jongste zus op een vrijwel witte basisschool in Aduard zat, kwam ik op het speciaal onderwijs direct in een klas met meer migrantenkinderen dan zij op haar hele school had. Dat contrast viel me meteen op. Thuis groeide ik op in een Fortuynistennest vol buitenlanderhaat, maar hierdoor kreeg ik ook een zeker klassenbewustzijn mee. Wat me stoorde, was dat vaak jochies met ADHD en een migratieachtergrond ‘een voorbeeld moesten nemen aan dat rustige meisje’—ik dus. In mijn hoofd was ik net zo druk, maar had ik gewoon geleerd dat onzichtbaar zijn klappen voorkwam. Zij werden weggezet als druk en dwars, waar mijn onzichtbaarheid werd gezien als voorbeeld.

Voor ons was die wereld niet zo lief, want van jou hoeven we niks te verwachten. Jij moet vechten voor jouw kansen. Dan ontsnap je misschien uit deze ellende. ‘Hoe maak je procenten en staartdelingen zonder dat jij ze hebt gehad', vroeg de juf van groep 8 op een dag uit stomme verbazing. ‘Als je niet helemaal honderd procent bent, ben je een beetje ziek, dus 100% is alles. 25 past 4 keer in 100 procent, dus 25% staat gelijk aan ¼ breuk,’ antwoordde ik. Toen kreeg ik uiteindelijk het nieuws, dat ik ‘trots’ mocht zijn, want ik had VMBO-TL advies gekregen, zonder ooit een CITO-toets te hebben gedaan.

Na een tijdje krijg je jouw eigen blik op de wereld, en kom je tot de ontdekking, dat je ook behoorlijk foute lessen hebt meegekregen in de opvoeding. We komen aan bij 2016. Ik had MBO4 fotografie afgerond. Hillary Clinton neemt het op tegen Trump. Hoewel jij natuurlijk op haar moet stemmen tegenover Trump, ergerde ik mij mateloos aan haar. We moesten haar president maken, want ze is een vrouw. Haar inhoud was eigenlijk niet relevant. Op welke manier hebben vrouwen zoals zij mijn leven beter gemaakt?

Natuurlijk, mannen als Trump maken mijn leven erger, maar wat doet zij voor mij? Daardoor ben ik echt wel een tijdje boos op progressieve liberalen geweest—die werden gelabeld als woke, want waar waren jullie toen ik jullie nodig had? Er werd gedaan alsof Clinton ALLEEN verloor vanwege seksisme, maar wat deden dit soort progressieve mensen nu voor dat meisje wier haren werden gewassen met Dreft? Of voor die drukke en dwarse jongetjes, die getemd moesten worden? Het feminisme dat zij vertegenwoordigde, was wat in het boek False Choices terecht wordt omschreven als ‘feminisme voor de 1%’: carrièregericht, elitair en onverschillig voor echte ongelijkheid. Ze was vooral met haar carrière bezig!

Diezelfde liberalen lijken nu nog steeds niet te snappen waarom Zohran Mamdani in New York misschien wel lukt wat Clinton nooit voor elkaar kreeg. Ze denken dat hij won dankzij TikToks en podcasts, maar vergeten dat hij geen carrière bouwde op beeldvorming—hij bouwde gemeenschap. Hij vroeg ons niet naar de polls te PokemonGO’en.

Er waren geen betaalde influencers, geen gladde mediashow, maar een beweging die geworteld is in vertrouwen, solidariteit en jarenlang organiseren. Hij sprak niet over mensen zoals ik, hij sprak voor ons, zonder zich beter te voelen. Bernie Sanders stelde scherp na Mamdani’s overwinning: “Despite facing well‑funded opposition, Mamdani’s campaign succeeded due to strong grassroots support and a clear moral stance on key issues…”

Geen leeg symbool voor vooruitgang, maar iemand die echt iets wilde veranderen voor dat meisje met Dreft in haar haar— en voor al die drukke, dwarse jongetjes die ooit geleerd kregen dat ze niet deugden. Die beweging kunnen we ook in Nederland bouwen. Dat werd juist op 21 juni duidelijk op het GL/PvdA-congres, waar ik als PvdA-lid bij was. De kranten en andere media zijn bang voor een partij die zichzelf verplaatst uit het midden, terwijl het juist hard nodig is.

De aantijging is dat de PvdA verdwijnt, maar ik heb meer het idee dat een oude garde vooral wil dat GroenLinks verdwijnt. Een beetje zoals Den Uyl er eigenlijk in de jaren 70 niet mocht zijn en DS'70 werd opgericht. Den Uyl werd uiteindelijk het succes, en hoewel de zoon van Drees zetels haalde, was het geen blijvertje in de politiek. Daarom is de ophef zo groot, want de nieuwe golf kan zonder de oude garde, maar andersom niet.

We moeten weer links durven te zijn. Het is geen scheldwoord, maar een geuzennaam. We moeten weer progressief durven te zijn. Wat voor alternatief ben je, als je een gematigde PVV gaat uithangen met minder ervaring? Sarah Wagenknecht verloor om diezelfde reden ook van Die Linke. Durf een daadwerkelijk alternatief te bieden. Zohran Mamdani laat juist zien dat mensen helemaal klaar zijn met dat midden, dat beweert redelijk te zijn. Het midden is allang niet redelijk meer. We moeten niet de remweg naar fascisme verlengen, zoals in Amerika is gebeurd, maar het lef hebben het tij te keren, zoals Mamdani nu probeert te doen.

En die oude rotten die het hebben over MIJN PvdA, hebben eigenlijk hetzelfde over zich. Het gaat over hun in plaats van het land. WIJ prominenten hebben recht op deze posities en maken de dienst uit. Wat werden zij boos dat de PvdA ook van anderen is. Wat werden ze boos dat de PvdA ook van anderen is. Dat hun eigen biografie, hun decennia-lange trouwe partijlidmaatschap, hun lintjes en benoemingen niet langer automatisch vertaald worden in gezag.

Want als de PvdA echt van ons allemaal is, dan betekent dat dat je ook moet luisteren naar mensen zonder netwerk, zonder vader met een zetel in een adviesraad, naar drukke dwarse jongetjes zonder scriptie over Den Uyl in de kast. Mensen die niet geleerd hebben hoe je op een congres een motie formuleert, maar wél hoe jij je broertje beschermt tegen je vader. Mensen die geen politieke theorie citeren, maar met hun hele lijf weten wat ongelijkheid is.

En precies dát is wat deze nieuwe golf bedreigend maakt voor het midden: ze vraagt niet om toestemming. Ze maakt geen buiging voor het gevestigde gezag. Ze is niet bezig met ‘haalbaarheid’ binnen bestaande kaders, maar met rechtvaardigheid.

Laten we niet vragen: ‘Hoe maken we onze boodschap geschikt voor het midden?’ Maar: ‘Waarom is het midden zo doof geworden voor rechtvaardigheid?’ Want als je een meisje kunt negeren dat opgroeit met Dreft als shampoo, dan ben je niet gematigd. Dan ben je afgestompt.

En als je denkt dat politiek draait om contentstrategieën en podcasts, dan heb je het niet begrepen. Voor een rijk clubje is het branding. Voor gewone mensen is het verzet. Voor iedereen die leerde zwijgen om te overleven, maar nu mag spreken om eindelijk gehoord te worden.