Het paradijs van de minibiebjes

In mijn buurt weet ik er minstens een stuk of zeven te vinden. ‘Minibiebjes’, dat vrolijke begrip wat niet geheel de lading dekt. Bij sommige biebjes kan men namelijk gerust spreken van Minikringloopjes. Enthousiastelingen stouwen die ‘Weggeefkasten’, naast boeken, vol met speelgoed, kleding, kleine huisraad en dvd’s. Het formaat van deze cultuurtempeltjes is wisselend; van vogelhuisje tot vogelhuisje op testosteron (lees; badhokje).

Zieltogende exemplaren zonder deurtjes, waar weer en wind vrij spel hebben en waar het gebodene snel verwordt tot een kromgetrokken, vormeloze brij van boek en broek, bieden een onmogelijk troosteloos beeld. Afgedankt, tweedehands en ook nog eens van God en iedereen verlaten. Dit soort wrakken onteren het begrip enigszins maar de verrassing van Minibiebjes, vooral op onverwachte plekken, blijft.

Sinds de introductie van het internet zijn boeken waarde-loos geworden. Letterlijk. Waar men in analoge tijden stad en land bereisde en zich door antiquariaten en boekenmarkten heen ploegde teneinde dat éne boek te vinden, drukt men nu het toetsenbord in en vindt alles voor een grijpstuiver.                  Daarmee ging niet alleen de romantiek van het verzamelen teloor, die unieke sensatie van de ene uitverkorene te zijn met die éne eerste druk, maar verloren boeken en andere antiquiteiten tevens hun handelswaarde.

Netwerken, zoeklijsten en ons-kent-ons-contacten doen er niet meer toe. Wie het meest biedt heeft het object van zijn keuze, en omdat die ‘objecten’ in veelvoud worden aangeboden is iedere verzamelswaardigheid vervallen. Zo viel trots boekbezit uit het paradijs. Treurig voor de verzamelaar, geweldige tijden voor de kleine portemonnee. En sinds de opkomst van de biebjes, zelfs voor de liefhebber zónder portemonnee.

Bij het betreden van privé-grond werpt de vraag zich op of het hier een hobby van de bewoners betreft of dat anderen ook welkom zijn in hun biebje. Ik waagde mij eens drie tegels in een voortuin waar een uitnodigende kast op een korte paal was gemonteerd. Op een papiertje werd gecommuniceerd dat men hier kon ‘ruilen’ met het klemmend verzoek ‘de boeken netjes neer te zetten’. Zo’n biebje lijkt een privé-aangelegenheid, nét niet langs de openbare weg en vooral dat woord ‘ruilen’ verhoedt de geïnteresseerde hier een boek mee te pakken. Men moet hier immers ‘ruilen’, of wellicht zoals bij een echte bibliotheek het boek na verloop van tijd weer terugbrengen. Een lastige belofte voor de reiziger die niet kan garanderen ooit nog eens opnieuw in deze contreien te zullen vertoeven.

Ronduit intrigerend zijn dan ook de biebjes in de vrije natuur. In bos, landerij en natuurgebied staan immers ook dergelijke kastjes. Net zoals men op het platteland kasten en uitstallingen aantreft met groente, fruit en eieren. Men wordt geacht in het naastgelegen kistje enige betaling te deponeren maar het geheel ademt ‘Vrijheid, blijheid’, pak maar mee. Zouden er daadwerkelijk lieden zijn die daar met onbetaalde kersen weglopen?

Wie vullen die kastjes en wat wordt er verwacht? Vrijblijvend halen en brengen blijft toch de grootste aantrekkingskracht. Ligt achter dat wuivend riet wellicht een hoeve en communiceren de bewoners op deze wijze hun belezenheid of schuilt achter die duinpan een zonderling in een eenvoudige hut, wachtend op aanvulling van zijn schamele boekencollectie?

Op de meest afgelegen plekken vindt men overigens de meest interessante boeken. Vreemd genoeg bevatten Stadsbiebjes vaak de onvermijdelijke, keurig gelezen bestsellers maar buiten die grenzen vindt men zomaar een stoffige bundeling van oude Katholieke weekbladen of een vergeeld exemplaar van ‘Het nieuwe Kookboek’ uit 1933. Vol gebruiksvetvlekken en uitgeknipte receptjes. Ook een handgeschreven receptje voor ‘Koffie-extract’ en een Albert Heijn-kassabon voor 0,28 cent (20 oct 1942) maken zo’n werkje tot een heerlijke vondst. Nooit geweten dat men andijvie ruim een uur(!) moet stoven…

Bij de biebjes geldt dus een ander soort ‘vrijheid-blijheid’. U wordt verzocht te halen én te brengen, de ‘ruilvariant’ daargelaten. Dat is overigens geen probleem daar het gelezen boek door mij dikwijls weer aan een ander biebje wordt toegevoegd, net zo de reisroute het dicteert.

Dikwijls openbaren de biebjes zich als ware grotten van Ali Baba waarin onvermoede schatten. Éen keer trof ik zelfs een boekje van eigen hand. Ach, de onvermijdelijke confrontatie met de vergankelijkheid.

Vooral boeken waarvan men het bestaan niet kon vermoeden doen het boekenhart echter sneller kloppen. Zo trof ik ooit ‘Malpertuis’ aan. De ‘film-editie’ van het curieuze boek van Jean Ray en de nog curieuzere film van Harry Kümel. De warrige film zag ik in een grijs verleden eens op een festival maar het boek…. toch eens lezen. Werelden openbaren zich. Grote verhalen die beginnen in een Minibiebje. Koesteren dat nieuwe cultuurgoed!