Het schrappen van de transgenderwet is ondemocratisch en inhoudelijk onzinnig

Het is gebeurd. Het wetsvoorstel “Wet Wijziging Vermelding Geslacht in Geboorteakte”, in de volksmond bekend geworden als de “transgenderwet”, is geschrapt. Na lang ophitsen, angstzaaien en doordrukken door radicaal-conservatieve partijen, heeft demissionair staatssecretaris Teun Struycken (NSC) de wet definitief ingetrokken.

Dit is een uitzonderlijke situatie. NSC en SGP dienden als eerste een motie in om het wetsvoorstel zonder debat te schrappen, gevolgd door SGP, BBB, FvD en JA21 een tweede keer. De moties werden met steun van PVV, DENK en ChristenUnie aangenomen. Volgens Transgender Netwerk is het in de afgelopen twintig jaar slechts één keer eerder voorgekomen dat een kabinet een wetsvoorstel dat nog in behandeling is intrekt, en dat was in de coronacrisis. De “transgenderwet” was na de val van het kabinet zelfs controversieel verklaard, tot de SGP dat liet terugdraaien en opnieuw opriep om het wetsvoorstel onmiddellijk van tafel te vegen. Zó hoog zat de “transgenderwet” deze partijen. Alle democratische principes, processen en richtlijnen zijn overboord gegooid om dit wetsvoorstel zonder debat van tafel te vegen.

Dat is dubbel bizar als je je bedenkt waar dit alles daadwerkelijk om gaat. De “transgenderwet” zou slechts twee dingen hebben gedaan: trans mensen zouden het geregistreerd geslacht op hun ID-kaart kunnen wijzigen zonder tussenkomst van een psycholoog, en trans mensen onder de zestien zouden voortaan ook hun geregistreerd geslacht kunnen wijzigen door met hun ouder(s) en/of voogd(en) naar de rechter te stappen. De verplichte verklaring van een psycholoog is nutteloos en overbodig, zowel volgens trans mensen zelf als volgens alle betrokken experts – inclusief de psychologen die de verklaringen uitgeven. De mogelijkheid tot wijziging voor mensen onder de zestien is niet meer dan een vorm van erkenning en gelijkwaardigheid waar geen enkele expert bezwaar tegen heeft getoond. Allebei puur administratieve zaken, die enkel het leven voor trans mensen ietsjes makkelijker zouden maken.

Inhoudelijk was er dus niets op het wetsvoorstel aan te merken. Daarom vielen deze partijen de wet vooral aan met haatdragende angstbeelden en doemscenario’s. Horrorverhalen over mannen in vrouwenkleedkamers en -gevangenissen. Horrorverhalen die allemaal volledig verzonnen waren. Zelfidentificatie voor trans mensen bestaat al in meer dan twintig landen, waar gezamenlijk honderden miljoenen mensen wonen. En in al die landen zijn er géén incidenten te vinden zoals de doemscenario’s die deze partijen aanhalen. Het gebeurt niet. Het is fantasie. Sterker nog: het is pure desinformatie. Zie voor meer duiding bijvoorbeeld ook dit artikel. Maar deze partijen bleven er krampachtig aan vasthouden en verspreidden dit soort sprookjes gretig als waarheid om dit wetsvoorstel mee te torpederen.

Dit geldt ook voor alles wat deze partijen zeggen over “het beschermen van kinderen”. Ze hebben het dan vaak over kinderen die genderbevestigende medische behandelingen zouden krijgen. Ook pure onzin, want nogmaals: daar gaat dit wetsvoorstel niet over. Dit wetsvoorstel ging om een administratieve wijziging, niets meer, en die wijziging zou plaatsvinden met inspraak van ouders en/of voogden. Je zou denken dat partijen die altijd de mond vol hebben van het gezin en de positie van ouders, hen ook daarmee zouden vertrouwen. Op andere zaken rondom transitie had dit wetsvoorstel totaal geen invloed gehad, wederom ook volgens experts. Opnieuw verzonnen angstbeelden dus.

De frontale aanval op dit wetsvoorstel komt dan ook niet voort uit legitieme zorgen, maar uit pure transhaat. Het gaat enkel om het dwarsbomen van de gelijke rechten voor transgender mensen. Iets wat nu nog is gelukt ook. En op zo’n laffe manier. Deze partijen durven hun leugens niet voor de microfoon van het debat te herhalen. Ze durven geen verantwoording af te leggen. Ze durven trans mensen niet in de ogen te kijken. Liever zonder debat het wetsvoorstel in de prullenbak, hup, klaar d’r mee. Trans mensen wordt niet eens een fatsoenlijk democratisch proces gegund. Het schrappen van dit wetsvoorstel is een antidemocratische klap in het gezicht van alle transgender, non-binaire en andere genderdiverse mensen in Nederland – inclusief jongeren, tieners en kinderen.

Maar het grootste gevaar is dat het hier niet bij blijft. Het onderuithalen van de “transgenderwet” moet worden gezien in de bredere context van haat jegens trans mensen. Die is in de politiek – net als in de maatschappij – alom aanwezig, en het wordt in rap tempo steeds erger. Kijk naar hoe politici van deze partijen praten over trans mensen. Ze spuwen over “woke-ideologie” en “genderwaanzin”. Ze zetten trans zijn neer als “onzin”, “letterbak-gekkigheid” en “indoctrinatie”. En met uitspraken als “er zijn maar twee geslachten” ontkennen ze zelfs het hele bestaan van transgender zijn.

Het is echt niet alsof deze politici, nu de “transgenderwet” is geschrapt, de haatvolle retoriek en desinformatie die ze hebben verspreid laten varen. De aanval op dit wetsvoorstel staat niet op zichzelf. Het is een kwestie van tijd voordat met exact dezelfde leugens de rechten van trans mensen verder worden aangevallen. Sterker nog: het gebeurt op dit moment al lange tijd met bijvoorbeeld de zorg voor transgender jongeren en met voorlichting op scholen. In landen als de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zien we hoe snel dit verschrikkelijk mis kan gaan: daar zijn vele basisrechten van trans mensen al afgenomen of ingeperkt, en de overheden daar proberen nu zelfs het hele bestaan van trans mensen voor de wet te schrappen.

Als we willen voorkomen dat er binnenkort actief stappen terug gaan worden gezet in de rechten van trans mensen, dan moet haat jegens trans mensen veel steviger en fundamenteler worden veroordeeld, in de politiek en daarbuiten. Desinformatie en hatelijke frames over trans mensen moeten direct en keihard worden afgewezen en weersproken. En veel meer mensen moeten zich er hardop en expliciet over uitspreken.

Datzelfde geldt ook voor aanvallen jegens andere gemarginaliseerde groepen. Deze aanvallen op trans mensen staan niet op zichzelf. De radicaalrechtse politiek valt andere gemarginaliseerde groepen op exact dezelfde manier aan, door haat en desinformatie te verspreiden en daarna hun rechten structureel af te breken. Met name mensen van kleur, moslims, mensen met een migratieachtergrond en vluchtelingen zijn hier zwaar het doelwit van. De strijd tegen radicaalrechts is voor alle gemarginaliseerde groepen dezelfde.

Wat we nodig hebben is keiharde solidariteit. Solidariteit van iedereen, met alle mensen die door deze hatelijke zondebokpolitiek worden aangevallen. Samen verenigd tegen het radicaalrechtse populisme dat ons allemaal wil verdelen en velen van ons wil uitwissen. En dat begint met je expliciet uitspreken tegen aanvallen op gemarginaliseerde groepen mensen.

PVV, NSC, BBB, SGP, FvD, JA21, DENK en ChristenUnie zullen het schrappen van de “transgenderwet” vieren als een overwinning. Maar de strijd voor gelijkwaardigheid voor alle mensen – inclusief trans mensen – zal altijd doorgaan.

Jenny Rozema (zij/hen) – Zelfstandig tekstenschrijver en columnist
Sophie Franken (zij/haar) – Masterstudent Biomedical Sciences
Laurier Hendricx (xij/die) – Software asset manager en universiteitsraadslid Universiteit Utrecht, Wikipediaan
Emily Kho (zij/haar) – Algemeen bestuurslid Den Haag BIJ1
Sofie Kisjes (die/diens) – Bestuur VIDIUS 2025-2026
Jos (hij/hem) – MSc student
Lori (zij/haar) – Activist