Het verdoezelde deel van het Nederlandse slavernijverleden

Het is vandaag 1 juli. Een beladen dag, aangezien vandaag de herdenking plaatsvindt dat het 152 jaar geleden is dat de slavernij in Nederland tot een einde kwam. Het is de tweede editie na de excuses van de koning voor het slavernijverleden van de koninklijke familie. Een aantal partijen in de Tweede Kamer lieten vorige week merken dat de agenda van de Tweede Kamer belangrijker was dan het herdenken van deze zeer zwarte bladzijden van onze geschiedenis. Op een voorstel van DENK-fractievoorzitter Van Baarle de stemmingen met een paar uur uit te stellen, stemden NSC, JA21, BBB en uiteindelijk ook de VVD tegen. De PVV deed niet eens veel moeite om de steun vooral niet te geven.

Enkele dagen geleden schreef ik nog over Van der Plas en haar probleem met Keti Koti. Door de weersvoorspelling/-verwachting heeft de organisatie achter de herdenking besloten de herdenking qua tijd te vervroegen, waarmee het verzoek van Van Baarle van DENK niet meer van toepassing is. Maar Van der Plas: weet dat wij jouw tirade blijven onthouden.

(on-)Bewust onwetend
Goed, 1 juli. In de dagen voorafgaand aan de herdenking ging het veelvuldig over het Nederlandse slavernij- en koloniale verleden. Logisch natuurlijk, met de herdenking van vandaag is er dan ook de perfecte aanleiding toe. Het is echter ook een donker onderwerp waar Nederlanders heel weinig over blijken te weten. Veel mensen blijken niet in staat zich in andere mensen te kunnen verplaatsen en vooral bezig vanuit de ivoren toren de mensen die er wel mee te maken hebben, te veroordelen. Gezien de hoeveelheid lesstof over dit onderwerp in het Nederlandse onderwijs, is dit ook niet heel gek: ‘De Gouden Eeuw was enorm positief; Nederland werd er enorm rijk van en zodoende hebben wij het hier zo verschrikkelijk goed. Nederland heeft toen heel veel verdiend aan de bijvoorbeeld de kruiden en specerijen uit hedendaags Indonesië. De VOC was de eerste multinational ter wereld en Nederland was het rijkste land op aarde’.

Allemaal hosanna en allemaal geweldig, geen slecht woord over Nederland! De laatste jaren komt er beetje bij beetje iets meer aandacht voor de slavenhandel in het trans-Atlantisch gebied bij. Dit is verre van compleet, maar het blijkt wel voor sommige ‘experts’ die in de media worden opgevoerd het niveau waarop zij acteren.

VOC leverde blauwdruk handel in tot slaafgemaakten
Zo wordt vrijwel nooit door een expert trans-Atlantische Slavernij verteld dat de 2e WIC (de 1e deed niet aan handel in tot slaafgemaakten en ging failliet) ontstaan is door een model dat de VOC in en na 1621 ontwikkeld heeft. De VOC heeft immers onder leiding van JP Coen op Banda Neira een genocide verricht (8.000 doden onder 10.000 inwoners), tot slaaf gemaakten uit ondere andere China en van diverse eilanden binnen de Indonesische archipel gehaald en deze op plantages van Banda Neira aan de slag gezet om de wereldwijde monopoliepositie van produceren tot verkoop in handen te houden.

Daarna is de slavernij over heel toenmalig Nederlands-Indië uitgerold en kwamen tot slaafgemaakten te werken in mijnen, havens, fabrieken, op plantages etc, onder erbarmelijke en wrede omstandigheden. Om daar überhaupt aan te komen, werden mensen eerst opgesloten, daarna geketend en in vrachtschepen in het vrachtruim vervoerd, waar ziektes uitbraken en mensen kwamen te overlijden. Mensen werden ge-/verkocht op basis van lengte en leeftijd, waarna brandmerking door de nieuwe ‘eigenaar’ volgde. Om de zoveel tijd werd ook een tot slaafgemaakte vermoord.

De harde cijfers
De slavernij heeft in toenmalig Nederlands-Indië een papieren einde in 1860, maar in werkelijkheid was het op Samosir (een eiland in het Tobameer op Sumatra) pas in 1914 voorbij. Kortom: slavernij in Nederland begon in Nederlands-Indië en eindigde daar ook.

En als je dan kijkt naar het aantal tot slaafgemaakten die door Nederland vervoerd en verhandeld zijn? De schattingen in het trans-Atlantisch gebied lopen uiteen van 550.000 tot zo’n 600.000 mensen. Laten we zeggen, qua inwoneraantal de stad Den Haag. Zuid-Afrika (Kaap de Goede Hoop) komt tot de 50.000 mensen, qua inwonersaantal evenveel als Middelburg. En Indonesië? Naar schatting zo’n 1.2 miljoen mensen. Dat zijn Amsterdam, Breda en Lelystad bij elkaar opgeteld.

Ik wil niet zeggen dat hun geschiedenis en wat hen overkomen erger is. Wat ik wel wil zeggen, is dat de geschiedenis nooit volledig wordt verteld en de nazaten van de mensen die hebben moeten leven als tot slaafgemaakten uit het trans-Atlantische gebied hier vaak ook geen weet van hebben.

Vergoeding eigenaren tot slaafgemaakten trans-Atlantisch gebied
En dan heb ik het nog niet eens gehad over hoe de afschaffing van de slavernij in het trans-Atlantisch gebied eigenlijk betaald is. Immers, de ‘eigenaren’ moesten wel hun schade vergoed krijgen, zo vond de Nederlandse overheid rond 1863. De tot slaafgemaakten moesten nog 10 jaar doorwerken en daarna waren zij vrij. De vergoedingen werden betaald uit de opbrengsten vanuit het cultuurstelsel dat in toenmalig Nederlands-Indië werd ingevoerd. Het betekende dat Nederland van tevoren bepaalde wat er op de plantages gekweekt zou moeten worden, waarna (een deel van) de opbrengsten van de plantages, zonder vergoeding voor de producent, door Nederland werd verkocht. Later is er weer een indirecte slavernij ingevoerd, door mensen van Java en uit India met mooie woorden over salaris e.d. naar bijvoorbeeld Suriname te brengen waar ze in de praktijk voor een hongerloontje keihard moesten werken.

Haags trans-Atlantisch slavernijmonument
Vorig jaar schreef ik ook een aantal stukken over het slavernijmonument in Den Haag. Nou ja, ik zou het eigenlijk een trans-Atlantisch slavernijmonument moeten noemen, aangezien dit monument alleen voor hen bedoeld is, in tegenstelling tot wat een speciale commissie, die in opdracht van de gemeente onderzoek deed, had aanbevolen. Waar de commissie het had over één gezamenlijk monument waar het gehele slavernijverleden van Den Haag in samen kon komen, besloot wethouder Vavier anders. Het zal vast niet te maken hebben met de petitie die 582 keer ondertekend is. Twee Haagse organisaties die zich hier ook hard voor maakten, gaven de volgende redenen op om het monument alleen voor het trans-Atlantische Slavernij te behouden: ‘De ‘wrede, inhumane trans-Atlantische slavernij is met geen enkele vorm van slavernij te vergelijken’, aldus Mosaic. ‘Het op één hoop gooien van diverse narratieven doet het leed van de slachtoffers van de trans-Atlantische slavernij tekort’ was de mening van The Black Hague Experience.

Het trans-Atlantische Slavernijmonument van Den Haag is geplaatst op het Lange Voorhout en maandag was het zo ver: het monument, dat er voor een deel voor de koloniale en slavernijverleden moest komen, is er. Vandaag zijn er ook tal van activiteiten gepland. Kortom: heel veel aandacht voor het trans-Atlantisch Slavernijverleden, in de media en in de lokale politiek. Dat is mooi en het moet er ook zeker zijn. Alleen is het wel heel eenzijdig, zie bijvoorbeeld maar wat ik eerder heb aangegeven.

Afgelopen 5 mei heb ik met wethouder Vavier tijdens de Vrijheidslunch nog gesproken over de komma met betrekking tot de koloniale en slavernijgeschiedenis in Zuid-Afrika en het Indische Oceaangebied. Zij had namelijk toegezegd dat er ook nog iets gedaan zou worden voor die gemeenschappen die, geparafraseerd, voor het trans-Atlantisch Slavernijmonument zijn buitengesloten. Er is in de tussentijd nog helemaal niets van de grond gekomen. Vavier zei het signaal door te geleiden naar de Adviescommissie koloniaal en slavernijverleden. Daar moeten we het maar mee doen. De verantwoordelijkheid wordt niet gepakt, het punt lijkt langzaamaan een puntje te worden en dat doet op deze dagen van volle aandacht op een deel van de Nederlandse geschiedenis, gewoonweg pijn.

Hoop
Al met al hoop ik op het volgende: meer aandacht/bewustwoording voor de gehele geschiedenis. Waar groepen zich niet belangrijker voelen dan anderen, omdat in hun ogen het leed van hun voorouders vele malen erger zou zijn geweest. Want inmiddels weet u wel beter; het leed dat in het trans-Atlantisch gebied voorkwam, kwam ook in het Indische Oceaangebied voor. Het wordt eens tijd dat de mensen met hun wortels deels elders vanwege de trans-Atlantische slavenhandel en te maken hebben met vastzittende overtuiging, zich eens echt gaan inlezen. Alleen zo kunnen we samen optrekken en het volledige verhaal vertellen.

Het ene verhaal is niet belangrijker dan het andere. Wij zullen onze handen ineen moeten slaan en daarmee bijvoorbeeld het toekomstige Nationale Slavernijmuseum op het Java-Eiland in Amsterdam het hele verhaal laten vertellen. Alleen op deze manier komen we vooruit en kunnen we echt wat gaan doen aan bewustwording.

Oproep aan toekomstig (hopelijk empathisch) kabinet
En hey, toekomstig kabinet. Gaan jullie ook nog even de excuses aanbieden voor de slavernij- en koloniale verleden in Zuid-Afrika en het gehele Indische Oceaan-gebied waar Nederland actief is geweest? Dank!

Nare reacties
Overigens kan ik nu al voorspellen dat onder dit stuk op sociale media als Facebook weer opmerkingen gaan verschijnen met de strekking: ’Stel je niet aan, wat is geweest is geweest’, ‘het is al zo lang geleden, mensen moeten eens in het nu en met de blik op de toekomst gaan leven’, ‘mensen moeten maar vertrekken als zij Nederland zo’n k*tland vinden’ en een meme met als motto: ‘Excuses voor het slavernijverleden. Hierbij een bloemetje’ waar dan een plaatje onder staat van een katoenplant. Of wat dacht je van deze: ‘de mensen doen maar alsof het heel veel pijn doet, zij willen alleen maar geld krijgen’. En ongetwijfeld komen er ook nog opmerkingen bij over de huidskleur van nazaten.

Mensen: leren is niet lastig en jezelf ontwikkelen is niet eng. Je kunt van jouw discriminerende en ongetwijfeld racistische denkbeelden afkomen. En nee, kennis delen over de gehele geschiedenis en een greintje empathie maakt het geen hersenspoelen, noch propaganda.