Hoe BBB en JA21 de waarheid verdraaien over asielzoekers en de Raad van State

Caroline van der Plas (BBB) en Joost Eerdmans (JA21) zijn meesters in framing. Maar wie naar de feiten kijkt, ziet een ander verhaal: er komen niet duizend asielzoekers per week ons land binnen, en de Raad van State is geen D66-bolwerk. Zo bleek zondag maar weer eens in de uitzending van WNL Op Zondag

De mythe van de “duizend per week”
Het klinkt lekker rond en bekt goed in een talkshow: “duizend asielzoekers per week”. Van der Plas en Eerdmans herhalen het keer op keer. Maar wie de cijfers van de Rijksoverheid erbij pakt, ziet iets heel anders.

In de eerste 35 weken van dit jaar kwamen er gemiddeld 749 asielzoekers per week naar Nederland. Dat is 25 procent lager dan het getal waarmee deze politici schermen. 749 of 1000 lijkt misschien een nuance, maar in het politieke debat maakt dat een wereld van verschil.

Feiten zijn weerbarstig, maar minder geschikt om de achterban in vuur en vlam te zetten.

Het frame van de “D66-Raad van State”
Nog zo’n hardnekkig frame: de Raad van State zou te veel D66’ers tellen en dus politiek gekleurd zijn. Het klinkt explosief – een adviesorgaan dat eigenlijk een partijpolitiek verlengstuk zou zijn.

Maar wie de samenstelling bekijkt, ziet een ander beeld. De Afdeling advisering telt zeventien staatsraden. Daarvan zijn er twee lid van D66 en twee van GroenLinks/PvdA. Twee. Geen meerderheid, geen bolwerk. Daarnaast zijn er onafhankelijke juristen, deskundigen zonder partijpolitieke binding, en zelfs vertegenwoordigers van CDA en SGP.

De suggestie dat adviezen voortkomen uit een D66-agenda is dus vooral dat: een suggestie. En een misleidende bovendien.

Waarom framing zo aantrekkelijk is
Waarom doen politici dit? Omdat framing werkt. Een frame is sneller, scherper en emotioneler dan een feitelijke uitleg. “Duizend per week” blijft hangen; “gemiddeld 749” verdwijnt in de mist. “Een Raad vol D66’ers” klinkt alarmerend; “twee van de zeventien” doet geeuwend de ronde.

Maar het gemak waarmee de werkelijkheid wordt gemanipuleerd, is zorgelijk. Kiezers die hun zorgen terecht serieus genomen willen zien, hebben recht op correcte informatie. Wie feiten verdraait, ondermijnt dat vertrouwen.

Het echte probleem ligt bij de politiek
De Raad van State kan streng adviseren. Soms zelfs vernietigend. Maar dat is precies de opdracht: wetgeving toetsen op zorgvuldigheid, uitvoerbaarheid en grondwettelijkheid.

Dat wetten regelmatig “onderuitgaan” zegt niet dat de Raad politiek kleurt, maar dat wetgeving te haastig, te slordig of te ondoordacht is. Als politici dat framen als een partijdig oordeel, wijzen ze de verkeerde schuldige aan.

De vraag is dus niet of de Raad van State “te links” is. De vraag is of politici hun werk wel goed doen.

Feiten zijn sterker dan frames
Framen is verleidelijk. Maar de feiten zijn sterker. Al kost het soms meer moeite om ze uit te leggen. Politici zouden zichzelf en hun kiezers een dienst bewijzen door die moeite te nemen.

Tot die tijd geldt: hoe harder iemand roept dat er duizend asielzoekers per week binnenkomen, of dat de Raad van State een D66-bolwerk is, hoe groter de kans dat je naar een frame kijkt – en niet naar de werkelijkheid.

En misschien is dat wel de grootste les: niet de Raad van State, maar de politici zelf zouden vaker langs de meetlat van de feiten gelegd moeten worden.