Hoe BBB zowel de burger als de boer verraadt

Een zoveelste bewijs dat fopboerin Van der Plas vooral de belangen van Big Agro behartigt.

Een nieuwe dag, een nieuwe poging van een coalitiepartij om een kogel in het toch al aangeschoten lijf van de democratie te jagen. Met de motie van BBB-Kamerlid Marieke Wijen-Nass om het Verdrag van Aarhus op te zeggen, bereikt Nederland een zoveelste dieptepunt in de bescherming van democratische rechten. Deze motie, die onmiskenbaar de handtekening draagt van de politiek-strategische koers van de BoerBurgerBeweging, verraadt niet alleen de Nederlandse rechtstraditie, maar ook de fundamentele belangen van juist die burgers voor wie BBB in haar naam beweert op te komen. Gezien de koers waarop Nederland zich politiek bevindt, mag het ook geen verrassing heten dat de motie werd aangenomen met brede steun van PVV, VVD, CDA, Forum voor Democratie, JA21 en de SGP.

Waar gaat het om
Het Verdrag van Aarhus is een verworvenheid van decennia van strijd voor democratische rechten en zeer zeker niet een of andere bureaucratische hindernis die BBB hier probeert te slechten. Het is een internationaal milieuverdrag dat in 1998 werd ondertekend in de Deense stad Aarhus en geeft burgers sindsdien drie essentiële rechten: toegang tot milieu-informatie, inspraak bij besluitvorming en toegang tot de rechter. Deze rechten zijn niet ontstaan uit niets, maar uit de pijnlijke ervaring dat overheden en bedrijven anders achter gesloten deuren beslissen over zaken die het leven van burgers ingrijpend beïnvloeden.

De BBB-motie beweert dat Nederland "reeds beschikt over robuuste waarborgen voor rechtsbescherming via het EVRM en het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie", maar dit is een drogreden. Het Verdrag van Aarhus voegt specifieke milieugerelateerde rechten toe die deze andere verdragen niet bieden. Het is alsof je zou zeggen dat we geen verkeerswetgeving nodig hebben omdat we al een grondwet hebben.

Boerenbescherming en burgerverraad
De BoerBurgerBeweging presenteert zichzelf als verdediger van de gewone burger tegen de overheid. De partij is ontstaan vanuit socialmediacampagne #BoerBurgerTweet, gestart in 2015 en opgebouwd door Caroline van der Plas als redacteur bij Agrio, met kernwoorden als "gezond verstand" en "doe maar gewoon". Dat bleek later een onweerstaanbare verkiezingsboodschap voor de permanent ontevreden burger op zoek naar een nieuwe heiland. Met een focus op alleen de boze boer zou Van der Plas nooit het electorale succes hebben geboekt dat ze uiteindelijk kreeg.

Het is dan ook simpelweg ziekelijk dat een partij die haar dikke vinger in de pap te danken heeft aan de tweede B in de naam, nu juist diezelfde burger wil ontdoen van zijn meest fundamentele rechten. "Boeren worden vogelvrij verklaard doordat hun gegevens zomaar op straat liggen," zei BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas eerder dit jaar in een poging de Wet open overheid (Woo) aan te passen. Tegelijkertijd lanceert haar partij een motie die álle Nederlandse burgers vogelvrij verklaart tegenover overheidsbeslissingen over hun eigen leefomgeving.

Het is een patroon bij Van der Plas die haar verkiezingsprogramma ook pleit voor een "Wet recht op landbouw" waarin de mogelijkheid bestaat om media en wetenschappers te vervolgen die volgens de partij "misleidende informatie" verspreiden over landbouwbeleid. Dezelfde partij die journalisten en onderzoekers wil kunnen vervolgen voor kritiek op hun standpunten, wil nu ook burgers beroven van hun recht om bezwaar te maken tegen overheidsbeslissingen. De democratie wordt van twee kanten aangevallen: van bovenaf door het afschaffen van inspraakrechten, van onderaf door het criminaliseren van kritiek.

Terug naar de motie
De motie spreekt van "efficiënte en slagvaardige besluitvorming in ruimtelijke ordening en volkshuisvesting". Mooie woorden om een smerig spelletje te spelen: projectontwikkelaars en commerciële belanghebbenden willen af van lastige burgerlijke inspraak die hun winsten bedreigt. Ook de boer zelf hoeft er trouwens niet voor te juichen. BBB zegt dan wel op te willen komen voor het platteland maar levert juist het platteland over aan bouwspeculanten die geen last willen hebben van bezorgde omwonenden. Een zoveelste bewijs dat fopboerin Van der Plas vooral de belangen van Big Agro behartigt en zeker niet die van de boer “die zo vroeg opstaat om voor ons eten te zorgen”.

Ook rept de motie van "administratieve lasten en vertragingen", maar wat zijn de echte kosten van het afschaffen van democratische rechten? De kosten van milieuvervuiling die niet meer kan worden tegengegaan, van natuurvernietiging die niet meer kan worden voorkomen, en van gemeenschappen die machteloos moeten toezien hoe hun leefomgeving wordt vernietigd.

BBB-kiezers die dachten te stemmen op een partij die opkomt voor de gewone burger en de miskende boer, worden wederom geconfronteerd met een partij die hun democratische rechten wil afschaffen. De werkelijkheid is dat BBB, eenmaal aan de macht, dezelfde reflexen vertoont als alle andere (extreem-)rechtse partijen: Democratische procedures? Die zijn alleen maar lastig. Rechtspopulisme blijkt in de praktijk zoals gewoonlijk vooral anti-democratisch, je zou denken dat men het nu eens leert.

Democratie op het spel
Nederland heeft zich altijd geprofileerd als voorloper op het gebied van democratische rechten en rechtsstaat en liet nooit een gelegenheid onbenut zich daarvoor op de borst te kloppen. Het opzeggen van het Verdrag van Aarhus zou ons land in één klap op een hoop smijten bij autoritaire regimes die eveneens burgerrechten als vervelende hindernis zien. Het zou een teken zijn dat voor Nederland democratische principes geen ruk waard zijn wanneer die economische belangen in de weg staan.

Weerstand en verzet tegen deze motie is ondanks de scherpe aftekening in de Kamer geen kwestie van links tegen rechts, maar om democratie versus autocratie. Het gaat om de vraag of burgers überhaupt nog iets te zeggen hebben over hun eigen leefomgeving, of dat zij straks volledig overgeleverd zijn aan de willekeur van overheden en bedrijven.

Ook de BBB-kiezers verdienen beter dan een partij die hun democratische rechten verkoopt voor de valse belofte van meer efficiency. Alle werkelijk democratische partijen horen deze motie te verwerpen en duidelijk te maken dat democratische rechten niet onderhandelbaar zijn.

Het Verdrag van Aarhus verdedigen is een bittere noodzaak voor iedereen die werkelijk in een vrije democratie wil leven.

Hang daar je vlag maar eens voor ondersteboven.