Hoe de paus en de kardinalen onmogelijk in God kunnen geloven

Afgelopen week zag ik tienduizenden mensen juichen voor de nieuwe paus. Het bevreemde mij wat. Geestelijken binnen de katholieke kerk hebben de afgelopen decennia minstens een miljoen kinderen seksueel misbruikt en veel van die zaken goedgepraat of in de doofpot stopt. Tot in het Vaticaan zorgden men ervoor dat de slachtoffers geen stem en geen gezicht kregen. Nu lijkt het er zelfs op dat nieuwe paus Leo XIV actief meewerkte aan het verborgen houden van het misbruik.

Dit laatste geldt waarschijnlijk voor een groot deel van de 133 kardinalen die afgelopen week in conclaaf gingen om uit hun midden de nieuwe geestelijk leider te kiezen. Seksueel misbruik is binnen de katholieke kerk zo alomtegenwoordig dat de meeste kardinalen daders moeten kennen of er mogelijk zelf actief aan hebben meegedaan.

Ik vraag me de laatste dagen vaak af hoe de westerse wereld zou regeren als dit een conclaaf van de Arabische wereld was geweest. Hoe zouden we het vinden als tienduizenden moslims hard hadden staan juichen omdat 133 moslimmannen een geestelijk leider hadden gekozen van een instituut dat op grote schaal kinderen misbruikt? En wat hadden we dan geroepen over de gelijkheid van man en vrouw? En hadden we het kunnen verkroppen dat die mannen zouden weten van seksueel misbruik? Zouden we dat niet barbaars, immoreel of, op z’n minst, onaangepast vinden?

Het vreemde is dat we ons bij een nieuwe paus direct afvragen hoe hij denkt over abortus, homoseksualiteit, euthanasie, de rechten van vrouwen en het bestaansrecht van bijvoorbeeld transpersonen en anders gelovigen. We zijn blijkbaar gewend dat het Vaticaan op al die gebieden behoudend is en zijn opgelucht als een nieuwe paus enige ruimte lijkt te bieden. Hoe verschilt dit dan van hoe we naar moslims kijken? We verwijten hen vaak dat ze onverdraagzaamheid zijn naar homoseksuelen en twijfels hebben over de gelijke rechten van vrouwen, maar van de leider van de katholieke kerk vinden we dat blijkbaar prima. Ik begrijp die incongruentie niet. Sowieso worden de beelden die we van moslims hebben de laatste tijd rechts ingehaald door conservatieve ideeën uit christelijke hoek. Het gedachtegoed van Trump, Orban en bijvoorbeeld ook Wilders is niet minder radicaal dan dat van de imams die ze zeggen te bestrijden.

Trump presenteert zich als een vrome christen en maakt zich tegelijkertijd schuldig aan verkrachting, fraude, aanzetten tot geweld en het doen van talloze vrouwonvriendelijke en onverdraagzame uitspraken. Door dit alles vraag ik me af of Trump, de paus en vrijwel alle priesters, bisschoppen en kardinalen eigenlijk wel in God, het vagevuur en de hel geloven. Als je op zo’n grote schaal je eigen geboden over celibaat, pedofilie, homoseksualiteit en eerlijkheid en oprechtheid kunt schenden, ben je blijkbaar nergens bang voor. Dan moet je haast zeker weten dat jou na de dood de hel niet wacht.

In dat geval is religie nog altijd louter een machtsmiddel om mensen te laten doen je wil. Als mensen ongehoorzaam zijn roep je dat ze zullen branden in de hel, terwijl je zelf heel goed weet dat de hel niet bestaat. Zo worden mensen al eeuwen bang gemaakt en kort gehouden en zorgen de machthebbers ervoor dat er niemand tegen hen in opstand komt. Mensen mogen hun lot niet verbeteren en ze hoeven niet te vragen om erkenning, om een fatsoenlijk loon of betere leefomstandigheden, want wie voor zichzelf opkomt gaat tegen de wil van God in. Hier op aarde zijn de dingen zoals ze zijn en in het hiernamaals komt alles goed. Dat is wat de paus en mensen als Trump ons nog altijd - al is het op een wat andere schaal dan vroeger - willen doen geloven, terwijl ze zelf alles doen wat God (volgens henzelf) verboden heeft.

Wie dat wil kan al eeuwen - zeker sinds de Franse Revolutie, maar ook eeuwen daarvoor - weten dat God niet bestaat en dat de kerk een instituut is om macht te kunnen verankeren. Toch lukt het ons niet om echt van God en de kerk los te komen. De kerken lopen zelfs weer vol en we laten ons voeden met de onverdraagzaamheid die daar, met hulp van de politiek, gepredikt wordt. Ik begrijp dat niet. Ik begrijp niet dat mensen niet leren zelf na te denken, in zichzelf te geloven en kunnen inzien dat aandacht, respect, verdraagzaamheid en solidariteit ons verder brengen dan haat, uitsluiting, onverdraagzaamheid en ongelijkheid. Wie haatdragend is creëert immers zijn eigen weerstand.

Ik begrijp al met al niet dat zoveel mensen klappen en juichen voor de nieuwe paus. Hij zou de plaatsvervanger van Jezus zijn. Ik geloof daar niet in, maar soms hoop ik dat het allemaal wel bestaat. Als ik Jezus was zou ik me dan vanuit de hemel kapot schamen voor mijn plaatsvervanger. En eigenlijk ben ik ook benieuwd wat de hemelse vader hier dan zelf allemaal van zou vinden. Mogelijk stuurt hij weer een keer een zoon die de hele tempel van Rome schoonveegt. Dan beginnen we gewoon opnieuw met wat ideeën over naastenliefde en besluiten we dat de rest echt bijzaak is en dat die bijzaak ons al snel tot slechte mensen maakt.