Hoe je antisemitisme echt een halt toe kunt roepen

Wilders is een belangrijk onderdeel van het probleem en zeker geen oplossing.

Het is een heftig weekend geweest. In Amsterdam sloeg de politie pro-Palestina-demonstranten van de Dam alsof het antisemitisch schorem was dat met scooters op jodenjacht wilde gaan. In de reguliere media gingen politici te keer: ze eisten een mengsel van harde repressie en onderwijs aan jongeren om de hele boel in de kiem te smoren. Ook al hoorde je ook verluiden dat het geen zin had omdat ze thuis toch het andere verhaal hoorden. Subtext: de islam is de olifant in de kamer. En zo schiep een fors deel van de politiek geen rust maar gooide olie op de vlammen.

De diagnose is duidelijk: openlijk en gewelddadig antisemitisme is terug in Nederland. Dat is een groot gevaar vooral in een samenleving die toch al met allerlei vormen van racisme worstelt.

We hebben hier te maken niet met een politiek maar met een maatschappelijk probleem. Dat kan niet opgelost worden door de overheid alleen, zeker als de reflex dan is repressie, straffen en als indoctrinatie ogend onderwijs. Dat zal de zaken alleen maar erger maken. Rob Jetten verklaarde maandagochtend terecht dat sommige politici net als het antisemitische tuig van de nacht op donderdag en vrijdag de conflicten in het Midden-Oosten naar de polder importeerden. Wilders is uitgebreid bezig de haat tegen álle Marokkanen en moslims in het algemeen aan te wakkeren. Hij vindt eigenlijk dat na de noodlottige voetbalwedstrijd de verkéérden zijn aangepakt. Hij is een essentieel onderdeel ván het probleem met het antisemitisme en zeker niet van de oplossing. Hij maakt het alleen maar erger.

Het antisemitisme valt op tal van manieren te bestrijden. Hoe je dat doet, hangt af van je eigen levensbeschouwing en die van de specifieke doelgroep die je wil bereiken. Zijn dat mensen uit een bepaalde hoek die vatbaar zijn voor antisemitisme? Gaat het om geestverwanten die in hun overtuiging gesterkt moeten worden? Als je een links publiek extra wil bewapenen tegen jodenhaat is misschien deze beroemde uitspraak van August Bebel bruikbaar: "Antisemitisme is het socialisme van de domoren". Hij verwees daarmee impliciet naar het verwijt dat de joden de economie beheersten en dan met name het bankwezen en het grootwinkelbedrijf. Met zo'n aanpak moet je bij hedendaagse pubers niet aankomen. En evenmin in een grote multiculturele stad.

Het is in ieder geval van belang om mensen die zelf het slachtoffer zijn van discriminatie en onrecht, duidelijk te maken dat het antisemitisme een variant is op het racisme dat hen zelf ook treft en dat zij zeker zelf aan de beurt komen als om zo te zeggen de joden "op" zijn. Datzelfde geldt voor lhbtiq-mensen die denken dat ze onder een PVV-paraplu veilig zijn.

Daarom hoort de bestrijding van jodenhaat in verband met racisme als geheel op de agenda geplaatst te worden in heel het maatschappelijk middenveld. Dit kun je niet aan het onderwijs of de staat overlaten. Hier hebben bijn alle verenigingen – zeker die in de sport – een belangrijke taak. Net als uiteraard de kerken en andere religieuze organisaties van welke achtergrond dan ook. Daarbij gaat het erom de eigen mensen bewust te maken van wat er aan de hand is en wat het voor hen persoonlijk kan betekenen als dit allemaal doorzet. Dat doe je in hun stijl en met argumenten die bij hen aanslaan. Eenvoudig is dat niet en vooroordeel zal hardnekkig blijken maar het is de enige weg.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten niet dicht blijken. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: een wereld met Trump