Dit is geen onschuldige verwarring of persoonlijke mening meer. Dit is een terugkeer naar gevaarlijke denkbeelden uit een verleden dat we op te veel plekken weer de kop zien opsteken.
Met de benoeming van Robert F. Kennedy Jr. tot minister van Volksgezondheid in de Verenigde Staten slaat het gezondheidsbeleid een hoogst verontrustende richting in. Daarover schreef ik hier al eerder. Kennedy, die in een parallelle wereld lijkt te leven en al jaren uitgesproken criticus van zelfs de meest basale vaccinaties is, heeft van de ‘bestrijding’ van autisme zijn topprioriteit gemaakt. Zijn aanpak lijkt eerder ingegeven door persoonlijke overtuigingen, want geworteld in ook maar enige wetenschap is het niet. En dat heeft potentieel rampzalige gevolgen.
Een zoektocht gestuurd door aannames
Volgens Kennedy heeft de stijging in het aantal autismediagnoses niet te maken met simpelweg veel betere diagnostiek, vooral ook bij vrouwen en mensen van kleur die eerder vaak over het hoofd werden gezien, of een bredere definitie van het spectrum. Nee, zegt RFK, dit heeft alles te maken met omgevingsfactoren. Tijdens een persconferentie sprak hij onlangs zelfs van een ‘epidemie van autisme’ die zogenaamd wordt ontkend door media en wetenschappelijke instellingen. Hij zei nog meer bizarre dingen, daarover later meer. Volgens de veruit vreemdste Kennedy-telg (knap) is het ‘duidelijk’ dat er sprake is van een externe blootstelling die autisme veroorzaakt.
Die overtuiging druist in tegen de wetenschappelijke consensus. Hoewel onderzoekers erkennen dat omgevingsfactoren mogelijk een rol spelen, heeft dat vooral te maken met de mate waarin iemand met autisme last heeft van de symptomen. Uit talloze onderzoeken blijkt dat autisme voor een groot deel – tot wel 80 procent – erfelijk bepaald is. Bovendien zijn de criteria voor de diagnose de afgelopen decennia aanzienlijk verruimd, wat de toename grotendeels verklaart.
Kennedy heeft aan president Donald Trump beloofd dat er ‘voor september’ duidelijkheid zal zijn over wat volgens hem de “autisme-epidemie” veroorzaakt. De wetenschap doet al tientallen jaren onderzoek naar de oorzaken van autisme, met miljarden aan investeringen, zonder eenduidige conclusie. Er is vooral consensus over wat het niet veroorzaakt, en dat zijn vaccins. De krappe tijdslimiet die RFK zijn baas beloofd heeft, suggereert dat Kennedy op zoek is naar bevestiging van zijn absurde opvattingen en niet naar nieuwe inzichten.
Gevoelige data en een twijfelachtig register
Een ander groot punt van zorg is Kennedy’s nieuwste plan om een nationaal register op te zetten van mensen met autisme. Hiervoor worden medische gegevens verzameld uit uiteenlopende bronnen, waaronder verzekeraars, apotheken en zelfs data uit smartwatches. De privacyzorgen zijn groot en terecht, des te meer omdat onder de zuiveringsacties van Elon Musk en diens DOGE duizenden medewerkers van gezondheidsinstanties zijn ontslagen. Er zijn vooral nog mensen over die het met Kennedy en Trump eens zijn.
De nieuwe directeur van het National Institute of Health (NIH), Jay Bhattacharya, is zo iemand. Bhattacharya is minstens zo’n grote antivaxxer als Kennedy en heeft nu aangekondigd dat tien tot twintig externe onderzoeksgroepen toegang krijgen tot de zogenaamde autisme-data. Er is geen reden om te denken dat deze groepen niet worden gekozen uitsluitend om hun bereidheid Kennedy’s narratief te ondersteunen.
Kennedy blijft eveneens hardnekkig suggereren dat vaccins autisme veroorzaken, hoe vaak dat ook door de hoogste wetenschappelijke instanties is weerlegd. Onder RFK’s leiding heeft de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) toch gewoon weer een nieuw onderzoek aangekondigd naar deze vermeende link. David Geier is aangesteld als adviseur: een kwakzalver wiens eerdere onderzoeken naar vaccins en autisme bol stonden van de methodologische en ethische tekortkomingen.
Dit alles gebeurt op een moment waarop mazelenuitbraken toenemen en ongevaccineerde kinderen overlijden. Wanneer een minister desinformatie verspreidt, ondermijnt dat het vertrouwen in vaccinaties, met mogelijk desastreuze gevolgen voor de volksgezondheid.
Van medisch beleid naar stigmatisering
Kennedy’s uitspraken over autisme gaan verder dan onwetenschappelijk gebral; ze zijn ronduit stigmatisering. In de hierboven al genoemde speech noemde hij autisme ‘een vermijdbare aandoening’ die ‘gezinnen vernietigt’ en beweerde hij dat kinderen met autisme nooit zullen werken, belasting betalen, daten of ‘een gedicht zullen schrijven’.
Uitspraken die niet alleen bizar zijn, maar ook nog eens volkomen bezijden de waarheid. Geschat wordt dat het aantal autistische kinderen met een verstandelijke beperking nog geen 40 procent van het totaal vormt, en ook binnen die groep zijn behoorlijke verschillen qua zelfredzaamheid en ook artisticiteit.
De uitspraken van Kennedy zijn uiterst schadelijk en hij schuurt gevaarlijk dicht langs het gedachtegoed van de eugenetica: het idee dat sommige mensen van minder waarde zijn dan anderen. Zijn expliciete nadruk op het stijgende aantal diagnoses bij Afro-Amerikaanse kinderen is in dat opzicht extra zorgwekkend, gezien het historische verband tussen eugenetica en racisme. Ook Kennedy’s eerdere uitspraken over zogenaamde “wellness farms” voor jonge Zwarte Amerikanen.
Wanneer een invloedrijk politicus autisme presenteert als iets dat vermeden of uitgeroeid moet worden, heeft dat directe gevolgen voor mensen met autisme. Het voedt angst en vooroordelen, maakt inclusie op school of werk lastiger en versterkt het idee dat autisme iets is wat “fout” is, in plaats van simpelweg een manier waarom sommige mensen de wereld ervaren en informatie verwerken.
Daar komt nog eens bij dat het ouders, vaak met de beste bedoelingen, in de armen drijft van schimmige behandelaars en alternatieve therapieën die niet alleen ineffectief zijn, maar vaak zelfs levensgevaarlijk. Een voorstander van dit soort behandelingen? De hierboven al genoemde nieuwe CDC-adviseur David Geier.
Een gevaarlijke terugkeer van oud gedachtengoed
Kennedy’s kruistocht tegen autisme is geen zoektocht naar begrip of steun, maar een ideologische missie die autisme voorstelt als een fout in de menselijke soort. Hij verkiest pseudowetenschap boven feiten, en morele paniek boven empathie. In zijn visie is autisme iets wat bestreden moet worden, niet begrepen. Iets wat voorkomen of geëlimineerd moet worden, niet ondersteund.
Dit is geen onschuldige verwarring of persoonlijke mening meer. Dit is een terugkeer naar gevaarlijke denkbeelden uit een verleden dat we op te veel plekken weer de kop zien opsteken. Het idee dat sommige levens waardevoller zijn dan andere, dat afwijking van een norm gelijkstaat aan tekortschieten. Een ideologie met een grimmige geschiedenis van uitsluiting, segregatie en vernietiging. Wanneer een overheidsfunctionaris met zo’n invloed autisme bestempelt als een ramp, en pleit voor ‘preventie’ alsof het om een besmettelijke ziekte gaat, moeten alle alarmbellen gaan rinkelen.
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.