Hoe lang blijft de jaarwisseling een oorlogssituatie voor mens en dier?

Paniek door vuurwerk is echt het allerlaatste wat ze nodig hebben.

We moeten ons geestelijk voorbereiden op oorlog. Dat was eind 2024 de donkere boodschap van Mark Rutte als nieuwe topman van de NAVO. Afgelopen jaarwisseling kreeg Rutte zijn zin, maar anders dan hij bedoelde.

Met oud en nieuw beleefde Nederland opnieuw weer iets dat het beste te vergelijken is met een oorlogsnacht. Tijdens de laatste jaarwisseling moesten bijna 1.200 slachtoffers worden behandeld door een arts. Ongeveer de helft van de slachtoffers was kind. Handen en vingers moesten worden geamputeerd, verschillende mensen raakten blind. Er vielen bij de laatste jaarwisseling twee doden, evenveel als het jaar daarvoor. Welkom in het nieuwe jaar!

De gewonden vallen lang niet allemaal door zwaar illegaal vuurwerk, zoals veel mensen denken. Ook ‘gewoon’, legaal vuurwerk maakt honderden slachtoffers. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) noemde de jaarwisseling niet voor niets ‘het meest onveilige feest van het jaar’.

Niet alleen voor mensen, maar ook voor dieren zijn de gevolgen van vuurwerk groot. Honden en katten raken totaal in paniek van alle knallen. Veel huisdiereigenaren zijn al weken, soms maanden bezig met voorbereidingen om hun hond, kat of ander dier door de luidruchtige jaarwisseling heen te loodsen. Ze proberen de dieren vooraf aan de knallen te laten wennen of ze kopen kalmerende medicijnen. Anderen zoeken hun heil elders en boeken een vakantiehuisje op een plek waar geen vuurwerk wordt afgestoken, om hun hond of kat een paniekaanval te besparen. Ondanks alle maatregelen vluchten elk jaar talloze huisdieren in blinde paniek weg. Sommige worden nooit teruggevonden. Ook na afgelopen jaarwisseling waren weer hartverscheurende verhalen te lezen. Over een hond in Huissen, die in zijn paniek een hartaanval kreeg en dood in elkaar zakte. En over een hond in Arnhem die zó schrok van vuurwerk dat hij een sloot inrende en verdronk.

Niet alleen huisdieren hebben last van vuurwerk. Nachtelijke radarbeelden van natuurgebieden laten de impact van vuurwerk op dieren in het wild zien. Om middernacht, als in omringende gemeenten vuurwerk wordt afgestoken, zie je op die beelden tienduizenden vogels opvliegen. Voor vogels kost deze acute vluchtreactie ontzettend veel energie. Dan kan funeste gevolgen hebben: in de winter hebben vogels het sowieso zwaar, door de kou en door weinig voedsel. Paniek door vuurwerk is echt het allerlaatste wat ze nodig hebben.

De lokale vuurwerkverboden die steeds meer gemeentebesturen afkondigen, tonen dat lagere overheden er steeds vaker van overtuigd raken dat de kortstondige pret van de vuurwerkliefhebbers niet opweegt tegen de vele nadelen van vuurwerk voor mens en dier. Het is volstrekt onbegrijpelijk dat de opeenvolgende kabinetten en de Tweede Kamer het nog steeds niet aandurven om vuurwerk landelijk te verbieden. Niet alleen vanwege alle vuurwerkincidenten, de branden en de vele gewonden, maar ook vanwege de angst, stress en schade bij dieren.

Jaarlijks willens en wetens een oorlogssituatie creëren is een traditie waar we toch echt een punt achter zouden moeten zetten.