Hoe onze data een wapen wordt in Israëlische handen

Wie denkt dat hij niets te vrezen heeft, heeft de lessen van surveillancekapitalisme niet begrepen.

Zonder dat je het weet worden jouw gegevens opgeslagen in Israël, waar de data gebruikt kan worden voor de onderdrukking van Palestijnen. De EU vindt het allemaal prima. Terwijl Europa zichzelf op de borst klopt als wereldleider in privacy en mensenrechten, stroomt er dagelijks een ongecontroleerde stroom persoonsgegevens van EU-burgers naar een staat die deze principes systematisch ondermijnt. Met elke klik op Facetune, elke route in Waze en elke reis gepland via Moovit, voeden we het Israëlische digitaal militair-industrieel complex dat de fundamenten van onze eigen samenleving – lees: rechtsstaat, mensenrechten en democratie – ondergraaft. Geloof mij niet op m’n groene ogen, maar vertrouw op het uitstekende graafwerk van Follow The Money dat veel te weinig aandacht heeft gekregen.

Israël is geen veilige haven, zoals Knesset-minnende partijen in Nederland en de rest van Europa je willen doen geloven. Het is vooral sinds het aantreden van de huidige regering-Netanyahu allesbehalve een functionerende democratie. Israël zet naar hartenlust surveillance, controle en koloniale technologie in. Toch blijft de Europese Commissie, met de AVG in de hand, doen alsof er niets aan de hand is.

Het is belangrijk te beseffen dat de erkenning van Israël als ‘veilige bestemming’ voor Europese persoonsgegevens, geen juridische afweging is geweest, maar een politieke daad. Terwijl de Commissie verplicht is te toetsen op zaken als waarborging van de rechtsstaat, mensenrechten en op het gevaar van surveillancepraktijken, zweeg zij in haar evaluatie van januari 2024 over de openlijke systematische onderdrukking van Palestijnen, de ontmanteling van de Israëlische rechtsstaat en de inzet van technologie voor militaire doeleinden.

Israël is allang over de rand de rechtsstatelijke afgrond gestapt, waar Netanyahu met ijzeren hand de rechterlijke macht sloopt, dissidenten muilkorft en media probeert te knevelen. Maar waar Brussel zich over Hongarije en eerder Polen terecht zorgen maakte, houdt het wat Israël betreft vol: alles is onder controle.

De verwevenheid tussen de Israëlische techindustrie en het leger is geen bijzaak, het ís het model. Eenheid 8200 klinkt misschien als een codenaam uit een slechte Hollywoodfilm, maar het is Israëls elite-inlichtingeneenheid die als kweekvijver dient voor ondernemers in de data-industrie. Veel oprichters van populaire apps, zoals het eerdergenoemde Facetune, Moovit en het ook in Nederland erg populaire Waze, komen voort uit deze eenheid. Ze verbergen dat ook niet. Google het gerust, je vindt er alles over terug. Ze zijn er namelijk trots op.

Wat dat betekent is dat de technologie waarmee jij je gezicht gladstrijkt voor je een selfie op Instagram plaatst, of waarmee je de route naar je weekendbestemming plant, voortkomt uit dezelfde structuren die gezichtsherkenning inzetten bij controleposten die Palestijnen uit het openbare leven weren, die sociale netwerken van Palestijnen in kaart brengen en die protestbewegingen tegen de Israëlische apartheid en genocide in Gaza proberen te breken.

Wie denkt dat dit alleen de Palestijnen treft, vergist zich. Israëlische inlichtingendiensten hebben meermaals interesse getoond in Europese burgers: activisten, journalisten, studenten en demonstranten. Nederlandse burgers zijn beschuldigd van terrorisme, al dan niet met zogenaamd antisemitisch oogmerk, zonder bewijs. Het in Den Haag gevestigde Internationaal Strafhof werd doelwit van spionage. We hebben het dus niet over een hypothetisch risico. Dit gebeurt al.

Zonder duidelijke waarborgen kunnen onze locatiegegevens, contacten, en biometrische data ingezet worden om kritische netwerken in Europa te volgen, analyseren en ondermijnen. Wie vandaag voor Gaza demonstreert, kan morgen doelwit zijn van digitale intimidatie. En wie denkt dat hij niets te vrezen heeft, heeft de lessen van surveillancekapitalisme niet begrepen.

De Europese Commissie heeft zich al vaker verslikt in haar eigen principes. Denk aan de ongeldig verklaarde dataovereenkomsten met de VS. Toch weigert zij haar les te leren. Israël behoudt zijn 'veilige status', zelfs nu het voor het oog van de wereld in Gaza genocide pleegt. Wanneer een bevolking systematisch wordt uitgeroeid met inzet van hypermoderne surveillance- en wapentechnologie, is dat geen 'veiligheidsoperatie', maar een misdaad tegen de menselijkheid.

Dat de Europese Unie, die zich zo graag afficheert als moreel kompas, daaraan meewerkt door data als ruilmiddel in te zetten, is niets minder dan verraad aan haar eigen kernwaarden.

De tijd van een juridische fantasiewereld en diplomatieke omtrekkende bewegingen is voorbij. De Europese Commissie moet onmiddellijk de ‘veilige haven’-status van Israël intrekken. Zolang dat niet gebeurt, dragen we allemaal, als gebruikers van Israëlische technologie, bij aan een systeem van digitale onderdrukking. Wie de data in handen heeft, heeft onvoorstelbare macht. En die macht is nu in handen van een staat die haar inzet om te controleren, te beheersen en te vernietigen.

We kunnen niet blijven doen alsof onze data veilig zijn in een land dat de rechtsstaat sloopt, tegenstanders bespioneert en een volk bombardeert tot aan de rand van de uitroeiing. Door die digitale stroom toe te staan, verraadt Europa niet alleen de privacy van haar burgers maar ook haar ziel.