Hoe Orbán 2026 wil overleven

Er zijn meestal verschillende tekenen dat staatsleiders van plan zijn om aan de macht te blijven. Zo niet voor altijd, dan tenminste lang genoeg om hun nakomelingen van rijkdom en invloed te verzekeren. Ze ondermijnen controles en tegenwicht, manipuleren de vrijheid van de media, verzwakken de rechtsstaat, onderdrukken het maatschappelijk middenveld en leiden de bevolking af door kunstmatig gecreëerde crises of polariserende sociale conflicten.

Maar al deze maatregelen zijn onzichtbaar. Wie op zoek is naar zichtbare tekenen van het veroveren van de staat, moet kijken naar de extravagantie van het huishouden van de staatsleiders. Viktor Janoekovitsj's Mezhyhirya herenhuis met struisvogels en pauwen, Vladimir Poetins paleis met een casino en toiletborstels van €700...

Het is dan ook nauwelijks een verrassing om te zien dat de familiewoning van de Hongaarse premier Viktor Orbán in Hatvanpuszta - ooit een bescheiden boerderij uit het Habsburgse tijdperk - werd omgetoverd tot een luxe woonhuis met een palmenkamer, fonteinen en zebra's.

Sinds 2010, toen Orbán weer aan de macht kwam, hebben hij en zijn Fidesz-partij de meeste punten op de checklist voor het opbouwen van een maffiastaat in Hongarije gestaag afgevinkt. Op een gegeven moment lijkt hij besloten te hebben nooit meer afstand te doen van de macht.

De politieke oppositie was verward en versnipperd, de EU was niet in staat - of liever gezegd niet bereid - om de Hongaarse autocratisering, die in strijd is met de EU-afspraken, aan te pakken en goedkope Russische energie ondersteunde het economische populisme. Het plan van Orbán leek feilloos te werken. Tot voor kort.

De razendsnelle opkomst van voormalig Fidesz-lid Péter Magyar, met name als tegenstander van Orbán, is de eerste serieuze uitdaging voor de greep van Fidesz op de macht in vele jaren. Sinds begin 2025 heeft Magyars partij Tisza consequent de leiding genomen in onafhankelijke opiniepeilingen voor de parlementsverkiezingen van 2026.

Het regime van Orbán staat nu voor een dilemma. Na vijftien jaar aan de macht te zijn geweest, is het vasthouden aan de macht niet langer een kwestie van keuze, maar een absolute noodzaak. Als Tisza de macht zou overnemen, zou dat onafhankelijke onderzoeken naar de staatsgreep door Fidesz betekenen, een risico dat noch Orbán noch de oligarchen rond hem zich kunnen veroorloven.

Aan de andere kant kan het regime van Orbán geen toevlucht nemen tot verkiezingsfraude zoals het Kremlin in Rusland of Alexander Loekasjenko in Wit-Rusland. Een dergelijke stap zou sociale protesten kunnen ontketenen die Fidesz van de macht zouden kunnen verdrijven op een manier die nog vernederender is dan een verkiezingsnederlaag.

Orbán is tot nu toe een goede leerling geweest van zowel would-be als gevestigde autocraten. Al in 2011-2012 nam Fidesz een kieswet aan in het parlement, gebruikmakend van de instrumenten van competitief autoritarisme, die onder andere districten hertekende ten gunste van de regeringspartij en de meerderheid van haar winnende kandidaten kunstmatig opdreef.

En in 2022 nodigde het regime van Orbán - voor het eerst in de geschiedenis van een EU-lidstaat - tientallen Fidesz-gezinde politici, journalisten en maatschappelijke activisten uit die als enige doel hadden om tegenwicht te bieden aan de verwachte kritiek op het verloop van de parlementsverkiezingen door de gezaghebbende ODIHR-missie van de OVSE.

In 2026 zal Fidesz zich echter misschien niet laten inspireren door autocratieën, maar door buurland Roemenië, waar de autoriteiten eind 2024 de uitslag van de presidentsverkiezingen nietig verklaarden. Officieel werd de nietigverklaring gerechtvaardigd door vermeende buitenlandse inmenging. In werkelijkheid was de meest waarschijnlijke reden dat de “verkeerde” kandidaat de eerste ronde had gewonnen en op het punt stond om de tweede ronde te winnen: Călin Georgescu, een uitgesproken EU-scepticus en complottheoreticus, wiens overwinning het land in politieke beroering had kunnen brengen met gevolgen die tot ver buiten de Roemeense grenzen reikten.

Er zijn aanwijzingen dat het Orbán-regime een scenario voorbereidt voor de verkiezingen van 2026 waarin beschuldigingen van buitenlandse inmenging gebruikt zouden kunnen worden om een mogelijke overwinning van Péter Magyar's Tisza te betwisten. Als de Roemeense autoriteiten beweren dat de verkiezingen van 2024 zijn gecompromitteerd door onregelmatigheden in verband met Russische inmenging, kan Boedapest net zo gemakkelijk wijzen op denkbeeldige inmenging door Kiev of Brussel.

Orbán heeft het al sinds 2022 over “Oekraïense inmenging” in de binnenlandse aangelegenheden van Hongarije en de afgelopen maanden zijn de anti-Oekraïense campagnes van Fidesz steeds feller geworden. Beweringen dat president Volodymyr Zelensky samenspant met Brussel tegen Hongarije zijn routine geworden. Fidesz propageert nu ook het verhaal dat Tisza en Magyar zelf samenwerken met de Oekraïense inlichtingendienst..

Bij het verspreiden van het verhaal dat Magyar wordt gesteund door buitenlandse politieke krachten geniet het regime van Orbán de volledige steun van Moskou. Op 13 augustus versterkte de Russische buitenlandse inlichtingendienst (SVR) publiekelijk de propaganda van Fidesz door te beweren dat Ursula von der Leyen “serieus scenario's overweegt voor een wisseling van het regime in Boedapest” en ziet Magyar, “omschreven als loyaal aan de globalistische elites, als de belangrijkste kandidaat voor de post van regeringsleider” in Hongarije.

De SVR haalde ook Oekraïne erbij door te beweren dat Kiev zich had aangesloten bij de “campagne van von der Leyen om de Hongaarse regering te ‘ontmantelen’ in opdracht van Brussel”. Volgens deze versie moet Zelensky het “vuile werk” opknappen om “de situatie in Hongarije te destabiliseren via de Oekraïense speciale diensten en de diaspora die daar woont”.

Het valt nog te bezien of Fidesz de “buitenlandse inmenging” zal gebruiken om de komende parlementsverkiezingen te manipuleren. Wat nu echter al duidelijk is, is dat Boedapest en Moskou hun krachten al hebben gebundeld om desinformatie in de publieke opinie te verspreiden: dat de EU en Oekraïne samenspannen met de belangrijkste politieke uitdager van Orbán, Péter Magyar, in een campagne tegen Fidesz.