Hoe SROI bijdraagt aan maatschappelijke uitsluiting van de meest kwetsbaren

De revolutie in sociale rechtvaardigheid begint met het loslaten van starre meetmodellen.

In het recente opiniestuk van Ptah Ankh Re werd treffend beschreven hoe systemische ongelijkheid en emotionele apartheid de authenticiteit en kracht van onderdrukte groepen ondermijnen. Dit inzicht nodigt uit tot reflectie op andere mechanismen die, ondanks goede bedoelingen, de maatschappelijke uitsluiting van kwetsbare groepen in stand houden. Eén daarvan is het concept van Social Return on Investment (SROI).

Wat is SROI en waarom lijkt het aantrekkelijk?
SROI is een methodiek die probeert maatschappelijke impact meetbaar te maken in economische termen. Het doel is om investeringen in sociale projecten te rechtvaardigen door de ‘return’ in sociale waarde uit te drukken. Op papier klinkt dit als een revolutionaire manier om maatschappelijke problemen aan te pakken: investeren in kwetsbare groepen wordt niet alleen als kostenpost gezien, maar als waardevolle bijdrage aan de samenleving.

De valkuil van kwantificeren van menselijke waarde
Echter, zoals Ptah Ankh Re betoogt over de emotionele regulering en de interne censuur binnen onderdrukte groepen, zo werkt SROI ook vaak als een normerende maatstaf die menselijke ervaringen reduceert tot cijfers en rendementen. Dit leidt tot een dubbele uitsluiting:

- Emotionele amputatie van kwetsbaren: Net zoals woede en authenticiteit worden gedimd om ‘professioneel’ te lijken, worden complexe menselijke verhalen en behoeften teruggebracht tot meetbare outputs. De nuance, de context en de vaak pijnlijke realiteit van kwetsbaarheid verdwijnen achter statistieken en financiële modellen.

- Selectie van ‘rendabele’ groepen: SROI dwingt organisaties om vooral te investeren in groepen waarvan verwacht wordt dat ze een ‘hoge return’ opleveren. Dit betekent dat de meest kwetsbaren – die vaak meer tijd, aandacht en middelen nodig hebben – minder snel in aanmerking komen voor ondersteuning. De methodiek beloont conformiteit en meetbare vooruitgang, niet de radicale, soms chaotische realiteit van diepgewortelde ongelijkheid.

SROI als verlengstuk van structurele ongelijkheid
Het meten van sociale waarde volgens dominante economische normen sluit aan bij de bredere koloniale conditionering die Ptah Ankh Re beschrijft: het opleggen van externe definities van waarde en succes. Het is een moderne vorm van ‘gatekeeping’ waarbij de toegang tot hulp en middelen wordt bepaald door de mate waarin groepen zich aanpassen aan de heersende normen en verwachtingen.

Dit mechanisme versterkt de bestaande machtsstructuren en ondermijnt de autonomie en authenticiteit van kwetsbare gemeenschappen. Het dwingt hen tot emotionele en sociale conformiteit, waarbij hun woede, frustraties en unieke ervaringen worden genegeerd of weggecijferd.

Naar een inclusieve benadering van maatschappelijke waarde
De uitdaging is om maatschappelijke impact te herdefiniëren vanuit de perspectieven van de betrokken gemeenschappen zelf. Dit betekent:

- Ruimte geven aan emotionele expressie: Woede, verdriet en passie zijn legitieme reacties op onrecht en moeten erkend worden als waardevolle signalen in het proces van sociale verandering.

- Diversiteit in meetmethoden: Naast kwantitatieve data moeten kwalitatieve verhalen, culturele waarden en subjectieve ervaringen centraal staan in het bepalen van maatschappelijke waarde.

- Empowerment boven conformiteit: Ondersteuning moet gericht zijn op het versterken van de eigen kracht en stem van kwetsbaren, niet op het aanpassen aan bestaande normen die hen uitsluiten.

Conclusie
SROI, hoewel goed bedoeld, kan onbedoeld bijdragen aan de maatschappelijke uitsluiting van de meest kwetsbaren door hun ervaringen te reduceren tot meetbare rendementen en hen te dwingen tot emotionele en sociale conformiteit. Zoals Ptah Ankh Re betoogt over emotionele apartheid, zo moeten we ook waakzaam zijn voor economische apartheid binnen sociale interventies. Echte rechtvaardigheid vraagt om het erkennen en waarderen van de volledige menselijkheid, inclusief de woede en passie die nodig zijn om systemen te veranderen.

De revolutie in sociale rechtvaardigheid begint met het loslaten van starre meetmodellen en het omarmen van de complexe, authentieke stemmen van degenen die het meest aan de zijlijn staan. Alleen dan kunnen we bouwen aan een samenleving waarin iedereen werkelijk meetelt.