Hoera, het is weer Kinderboekenweek. Nog wel.

Kinderboekenweek, het doet mij denken aan vroeger. In mijn jeugd had je nog niet een speciale week waarin de aandacht uitging naar boeken voor kleuters en tieners, maar waar moeders bepaalden welke boekjes je mocht lezen zonder dat dit een vorm van censuur was. Als moeder koos je de boekjes uit die een bijdrage leverden aan een vrije opvoeding vanuit de eigen leefomgeving. En werd je ergens in Urk of in een gereformeerd dorpje op de Veluwe geboren dan werd het geloof je met een boekenlegger of leesplankje je strotje ingegoten.

Als kind van een halve hervormde moeder en een vader uit een Goddeloos gezin, Goddeloos vanwege het niet geloven in een opperwezen, werd ik voorgelezen uit toch best wel stichtelijke boekjes die hebben bijgedragen tot wat ik uiteindelijk ben geworden, althans daar verdenk ik mijn moeder en oma’s van want ik heb werkelijk geen idee welke woordjes,  volzinnen en verhaaltjes zij mij hebben gevoerd waarmee zij de basis hebben gelegd van deze vrijdenker.

Wat is een vrijdenker? Volgens de Dikke Van Daele, het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, is een vrijdenker of vrijdenken, de opvatting dat men zich in het denken uitsluitend door de rede, wetenschap en logica laat leiden en niet door geloof, traditie of paradigma. Vrijdenkers keren zich tegen elke vorm van dogma. Wat ‘paradox en dogma’ betekenen’? Lieve lezer, ik heb anderhalf uur aan deze column zitten werken, doe iets nuttigs op deze druilerige herfstdag en zoek zelf lekker betekenis op, heb ik immers zelf ook moeten doen in een poging om een enigszins intellectuele column te schrijven.

Vanaf het moment dat ik zelf kon lezen verviel mijn moeder in herhaling want ik kreeg namelijk de oude boeken van mijn broer Jan; het Groot Vakantieboek, de boeken van uitgeverij de Arbeiderspers en natuurlijk mijn grote voorbeeld en inspirator; Pietje Bell, het straatschoffie uit Rotterdam. Op latere leeftijd las ik de boeken van Karl May, niet te verwarren met de jeugdboeken die ze in toenmalig Oost-Duitsland moesten lezen namelijk die van Karl Marx. Karl May was de schrijver van de verhalen van Old Shatterhand en Winnetou welke boeken inmiddels op de nominatie staan om in de VS te verdwijnen omdat ze de geschiedenis en de rechten van de native bevolking, de inheemse indianen, beschrijven en dat vindt de Grote Vader des Vaderlandse Voorlezer Donald Trump beslist niet leuk. 

Kinderboekenweek, het doet mij niet alleen aan vroeger denken maar ook aan nu. Ik ben inmiddels de trotse opa van drie wereldkinderen. Twee wonen in Duitsland en één in Polen, nu niet bepaald gemakkelijk te bereizen om die drie kleine draakjes voor het slapen gaan een verhaaltje voor te lezen, Maar als ik bij ze ben dan kruipen ze bij opa op schoot en moet ik voorlezen uit de door mij geselecteerde boekjes zoals de ‘Grote Vriendelijke Reus’ van Roald Dahl, ‘de Gruffalo’ en mijn en dat van de kinderen meest favoriete boek ‘Vieze verhaaltjes voor het slapen gaan’. Verhaaltjes vol poep, pies, boertjes en scheetjes. We maken er met elkaar dan ook echte geluiden bij die soms ook heel erg stinken. Of deze boekjes ook pedagogisch verantwoord zijn weet ik niet, maakt mij ook niet uit want als zij naar bed gaan en nog uren van de spanning wakker liggen, lig ik zelf al op bed na te genieten van het leuke samenzijn met mijn kleine meisjes.

Kinderboekenweek, het doet mij niet alleen aan vroeger en nu denken maar ook aan straks, de toekomst. Als er tenminste nog een toekomst is voor kinderboeken welke in vrijheid en naar eigen keuze mogen worden gelezen. Hebben mijn klein- en achterkleinkinderen straks nog wel die vrijheid om te lezen wat zij zelf willen? Of gaan we naar een wereld waar zieke mensen als de new Trumpies, der neue Goebbels en de nazaten van de volgelingen van moeder Faber en vadertje Wilders in de toekomst bepalen wat kinderen mogen, lees ‘moeten’ lezen?

Want staan we niet aan de vooravond van een nieuwe boekverbranding en verplichte, door het oppergezag voorgeschreven lectuur? In sommige delen in de VS is het ‘Dagboek van Anne Frank’ al in de ban gedaan. En dat terwijl het stof op de kaft van ‘Mein Kampf’ van Adolf Hitler in tal van landen wordt afgeveegd en open en bloot in de etalages ligt te pronken. Kijk, als beide boeken naast elkaar in de schappen liggen dan kan ik ermee leven, geen enkel boek zou verboden mogen worden. Dan heeft men namelijk nog steeds zelf de keuze en wordt deze niet beperkt of afgenomen waardoor de keuze om te kiezen niet meer een keuze is en AI van Google en META ons doen en denken bepaalt.

Ja luisteraars, denk over die laatste zin ‘als de keuze om te kiezen niet meer een keuze is’ maar eens goed na als u toch via Wikipedia of AI - ofwel kunstmatige intelligentie – op zoek bent naar de betekenis van de woorden ‘Dogma’ en ‘Paradox’.

Ik wens u veel (voor)leesplezier tijdens de Kinderboekenweek.