Hoogmoed? Het kortzichtige nationalisme van Donald Trump

Populisten overal ter wereld stellen dat zij het eigen volk op één willen zetten. Dus minder immigratie, minder geld naar ontwikkelingshulp en weg met diversiteitsbeleid.

Dit klinkt veel kiezers kennelijk als muziek in de oren, maar het is de vraag of dit beleid ook daadwerkelijk het landsbelang dient. De keerzijden van dit kortzichtige nationalisme komen nu tijdens Donald Trumps wittebroodsweken duidelijk aan het licht.

Trump rechtvaardigt vrijwel al zijn maatregelen met nationalistische argumenten, zo ook zijn economische beleid. Maar hoewel de president beweert dat het verhogen van de importtarieven de industrie zal beschermen en banen weer terug naar Amerika zal brengen, zijn experts het erover eens zijn dat deze heffingen grote nadelige gevolgen hebben voor de eigen economie en vooral de inflatie zullen aanjagen.

Verder heeft de Amerikaanse president een duidelijke afkeer van internationale samenwerking. De Verenigde Staten trekken zich terug uit het Klimaatakkoord van Parijs en beëindigen vrijwel per direct hun bijdrage aan internationale ontwikkelingsprojecten.

Maar hier blijft het bij niet. Op het internationale toneel gedraagt Trump zich uiterst onbehouwen en de lijst met landen die hij openlijk heeft gebruuskeerd wordt met de dag langer.

Al bij zijn aantreden gaf hij aan dat hij het Panamakanaal terug wilde, Groenland ging annexeren, en Canada tot de 51e staat van Amerika zou promoveren. Veel Latijns-Amerikaanse landen werden gedwongen gerepatrieerde landgenoten terug te nemen. Deze immigranten werden vaak geboeid in militaire vliegtuigen afgeleverd. De Colombiaanse president die zich hiertegen verzette, werd onder dreiging van keiharde sancties gedwongen in te binden.

Een volgende schok kwam met het idee om van de Gazastrook een soort Amerikaans resort aan de Middellandse Zee te maken. Zonder daarover te overleggen beweerde Trump dat Jordanië en Egypte de Gazanen maar moesten opvangen. De rekening kon naar de Golfstaten gestuurd worden.

Verder belde Trump alvast met Poetin om te bepalen hoe de oorlog in Oekraïne beëindigd kon worden. Of Zelenski hier nog zeggenschap in krijgt is onduidelijk, maar Amerika eist alvast wel de aanzienlijke voorraden zeldzame metalen in de Oekraïense bodem op. Europa mag de troepen leveren voor een afschrikkingsmacht, maar krijgt geen plek aan de onderhandelingstafel.

Dit betekent echter niet dat de rest van de wereld maar naar Trumps pijpen moet dansen. Veel landen bezinnen zich inmiddels op economische tegenmaatregelen. Het ligt ook voor de hand dat landen en blokken buiten de Verenigde Staten meer met elkaar gaan samenwerken. Zo sloot de Europese Unie kort na verkiezingswinst van Trump al een handelsovereenkomst met de Zuid-Amerikaanse Mercosur.

Hoewel kleine landen niet opgewassen zijn tegen de directe machtspolitiek uit Washington, beschikken zij en hun inwoners natuurlijk wel over soft power. Donald Trump mag dan populair zijn bij populistische geestverwanten in de hele wereld, het overgrote deel van de bevolking beseft maar al te goed dat het Amerikaanse beleid niet in haar voordeel is.

Velen voelen zich bovendien in hun nationale trots gekrenkt door de schofferingen van Trump en zijn entourage. Dit is vooral in buurland Canada duidelijk. De dreiging met hoge importheffingen en de suggestie dat het land zijn zelfstandigheid maar op moet geven om onderdeel van de Verenigde Staten te worden zorgen voor verhitte reacties. Velen roepen op tot een boycot en bij sportwedstrijden worden Amerikaanse teams uitgefloten.

Hier zal het ongetwijfeld niet bij blijven. Amerikaanse sporters, toeristen en bedrijven zullen in veel landen niet meer met open armen ontvangen worden. In plaats van te kiezen voor Amerikaanse universiteiten en startups zullen internationale talenten elders hun heil zoeken. Veel consumenten zullen kiezen voor Adidas in plaats van Nike of voor een vakantie in Mexico in plaats van Florida.

De vraag is ook of we de Verenigde Staten nog blind kunnen vertrouwen. Zal Trump zich nog houden aan de verplichtingen van het NAVO bondgenootschap? Zijn inlichtingen of bedrijfsgegevens in Amerika nog in vertrouwde handen? Met deze president kunnen we nergens meer zeker van zijn. Zullen geheime documenten uiteindelijk in een badkamer van Mar-a-Lago terechtkomen?

Dit betekent ook dat mochten de Verenigde Staten in conflict raken met een andere grote mogendheid, zoals China, het nog maar de vraag is of de buurlanden en de Europese bondgenoten zich gewillig achter Washington zullen scharen. Dus de enige die hier garen bij spint is Xi Jinping.

Duidelijk is dat het bruuskeren van kleine en middelgrote landen negatieve effecten zal hebben voor de Verenigde Staten. Dit betreft de nationale veiligheid, de economie en de goodwill die Amerikanen in het buitenland zullen ontmoeten. En dit is ook een les voor degenen elders in de wereld die het eigen volk weer op één denken te zetten.