Hou op met te denken dat je altijd nog kunt vluchten

“Waar ga je heen? Heb je een exit-plan?” Het zijn vragen die regelmatig, of liever gezegd verontrustend vaak, opduiken als ik progressieve mensen hoor praten over de toekomst. Ik begon er zelf over na te denken na de schok van de laatste verkiezingsuitslag, die duidelijk maakte dat bijna een op de vier Nederlanders vrijwillig kiest voor een bestuur onder leiding van een dictator.

Iemand vroeg me kort na die desastreuze uitslag naar mijn plannen, met de toevoeging “als je dan tenminste nog vrij rondloopt”. O ja, dacht ik, dat kan natuurlijk ook nog. Het klinkt onvoorstelbaar maar je ziet het nu gebeuren in de VS. De jacht op migranten en progressieve critici is geopend. Je kunt in feite ieder moment van je bed gelicht worden of van straat. Wie vanuit Nederland chat of mailt met vrienden in de VS doet er verstandig aan niet over politiek te praten. Voor hun veiligheid. Zo ver zijn we al gekomen. In een paar maanden tijd. Als het hard gaat, gaat het hard.

Waar zou je heen gaan? Ik geef toe, de vraag hield me even bezig. Spanje? Zuid-Amerika? Australië? Bali? Als je geboren bent met een witte huid en een Nederlands paspoort hebt, zijn dat allemaal geen ondenkbare opties. In tegenstelling tot het overgrote deel van de wereldbevolking kun je op deze planeet dan gaan en staan waar je wilt. Anderen met roots in Marokko, Turkije, Suriname, of elders overwegen daar naar toe te gaan. “Laat ze het hier maar uitzoeken,” klinkt het grappend. De een heeft een noodpakket met 75 euro, de ander denkt liever aan een plan B.

Het klinkt tegelijkertijd allemaal overdreven, vinden we zelf als we het er over hebben. Het gaat immers nooit gebeuren. De democratie is hier veel te sterk. De kans dat Wilders of een vergelijkbaar type ooit de absolute meerderheid zal halen of premier zal worden is net zo ondenkbaar als… het vijf jaar geleden was dat de PVV de verkiezingen zou winnen.

Maar het gaat me niet om de waarschijnlijkheid van dergelijke scenario's. Het gaat me om de reactie zelf, de gedachten. Er spelen veel mensen met de mogelijkheid eventueel het land te ontvluchten, merk ik. Al zien ze dat zelf niet zo. Ze hebben het over ‘vertrekken’ of ‘ergens anders gaan wonen’. Niet alleen vanwege het gevaar van Wilders maar ook door de dreigende oorlog, de klimaatcrisis en al het andere onheil.

Een tijd terug ben ik gestopt zo te denken. Deels omdat ik echt geen idee heb waar ik heen zou willen maar ook omdat het defaitisme dat er onder schuil gaat me niet aanstaat. Alsof je je neerlegt bij een hopeloze situatie. Het maakt je onbewust lui.

Op het moment dat ik me voornam ‘ik ga helemaal nergens heen’ merkte ik dat mijn denkpatronen veranderden. Van een angstig ‘o jee, wat gaat de toekomst brengen?’ naar een vastberaden ‘fuck it, over my dead body’ om het maar eens in goed Nederlands te zeggen: ik ga dat niet laten gebeuren. Wie niet denkt over vluchten wordt vanzelf strijdbaar. En dat kan dit land wel gebruiken.