Hypotheekrenteaftrek blokkeert toekomstbestendige oplossing woningcrisis

De hypotheekrenteaftrek afschaffen is politiek gedurfd en pijnlijk. Maar sociaal en maatschappelijk onvermijdelijk.

Jaarlijks kost de hypotheekrenteaftrek de schatkist veel geld. Volgens recente schattingen een kleine twaalf miljard euro. En het effect? Duurdere huizen, hogere schulden en starters die buitenspel staan. Toch durven weinig politici het dossier open te breken. Voor iedere partij die de afschaffing voorstelt, dreigt stemmenverlies. Want wie tornt aan de hypotheekrenteaftrek (HRA), raakt de huiseigenaar met een hypotheeklast. Het gevolg: een jarenlang taboe, terwijl de woningnood almaar groeit. Met exorbitant hoge koopprijzen en op de huurmarkt hoge huren.

GroenLinks-PvdA is een van de weinige partijen die in 2025 wél lef toont. Hun plan: de HRA in acht tot twaalf jaar afbouwen, zodat huidige huizenbezitters de tijd krijgen zich aan te passen. Tegelijk willen zij massaal investeren in nieuwbouw en betaalbare huur. Dat is als de plannen door het Centraal Planbureau (CPB) zijn doorgerekend en deze financieel uitvoerbaar zijn, effectief beleid voor de lange termijn.

De Nederlandsche Bank (DNB) waarschuwt al jaren dat de HRA de markt opblaast. Meer leenruimte leidt direct tot hogere prijzen. Daarbij vergroot de aftrek de kwetsbaarheid van huishoudens: wie tot het uiterste leent, komt bij de eerste renteverhoging direct in de knel. DNB pleit daarom voor een geleidelijke afschaffing, gekoppeld aan belastingverlaging op arbeid.

Naast de DNB en de Algemene Rekenkamer zijn nagenoeg alle economen het eens dat een afschaffing van de HRA noodzakelijk is. Als we de HRA in stand houden, staan huizen over tien tot vijftien jaar nóg verder buiten bereik van steeds meer burgers. Starters worden gedwongen tot torenhoge leningen of een leven lang huren tegen prijzen die hun inkomen opslokken. De kloof tussen bezitters en niet-bezitters groeit dan uit tot generaties brede scheidslijnen.

De hypotheekrenteaftrek afschaffen is politiek gedurfd en pijnlijk. Maar sociaal en maatschappelijk onvermijdelijk. Politiek leiderschap is niet wegduiken voor kiezers, maar kiezen voor de toekomst. Wie de woningnood écht wil oplossen, ontkomt er niet aan dit taboe te doorbreken. Nederland zal ooit door deze onmetelijk grote zure appel heen moeten bijten.

Maar wel nadrukkelijk onder de voorwaarde dat huidige huiseigenaren met hun hypotheeklast een financieel zachte landing kunnen maken. Door een geleidelijke, transparante afbouw van de HRA. Gecombineerd met inkomenscompensatie. Zoals bijvoorbeeld een verlaging van de inkomstenbelasting. Alleen dan worden de  huidige huiseigenaren met een hypotheeklast beschermt. Terwijl de HRA op termijn verdwijnt en de woningmarkt toegankelijker wordt voor nieuwe kopers.

Frans Timmermans kiest heel bewust voor een gefaseerde verdere beperking en uiteindelijk gehele afschaffing van de HRA. Welke andere potentiële coalitiepartijen durven die stap ook te zetten? In het belang van de generaties die de komende decennia hun intrede doen op de woningmarkt.