Ik ben ook teleurgesteld in het feminisme, maar blijf weg uit de womanosphere

Ook vrouwen hebben een aandeel in de populariteit van conservatief gedachtegoed. Op het internet bekritiseren vrouwen feminisme en influencen ze traditionele gendernormen en familiewaarden in de zogeheten womanosphere, in NRC “een griezelige vrouwelijke evenknie met veel overeenkomsten met de manosphere” genoemd. Niet alleen het internet, maar ook het te kritische feminisme zou de boosdoener zijn. Wat drijft deze vrouwen naar de rechterflank van het politieke internetspectrum en is hun teleurstelling in feminisme terecht?

Womanosphere
Net als de mannelijke equivalent is het moeilijk te zeggen hoe groot de ‘womanosphere’ precies is. Het is een hoek van het internet met uiteenlopende ideologieën die geschaard kunnen worden onder ‘alt-right’: een term bedacht door Richard Spencer, een witte nationalist, die zich wilde afzetten tegen het institutionele conservatisme. Inmiddels is ‘alt-right’ gedachtegoed met het verkiezen van Trump en Wilders onderdeel van het establishment geworden. ‘Alt-right’ is ook een ontsmettende term die minder heftig klinkt dan ‘extreem-rechts’ en extreme ideologieën meer diffuus laat lijken door het gebruik van esthetiek en memes in plaats van klinkklare politieke taal.

Typerend voor het ‘alt-right’ gedachtegoed zijn anti-feminisme en anti-woke sentimenten. Sommige ‘alt-right’ aanhangers geloven ook in de omvolkingstheorie en vinden dat witte vrouwen baby's moeten baren om die omvolking tegen te gaan (#prolife). Mij klinkt dit direct vrouwonvriendelijk in de oren, maar veel vrouwen vallen voor de esthetiek van de ‘femfluencer’ die elke avond from scratch eten prepareert voor haar echtgenoot en kroost, en lachen om memes die feministen wegzetten als trutten die bekvechten over wie er het meest politiek correct is. Het feminisme heeft er in hun ogen voor gezorgd dat vrouwen nu én buitenshuis moeten werken én na hun 9 tot 5 het huishouden moeten doen, dat mannen vrijblijvende seks verwachten en zich niet galant meer opstellen, en dat het moederschap niet wordt gewaardeerd.

Girlboss-feminisme en de seksuele revolutie
Begin jaren ‘10 waren de hoogtijdagen van het girlboss-feminisme. In hét boek van die periode: Lean In, stelt Sheryl Sandberg dat vrouwen succesvol kunnen zijn als ze zich gedragen als mannen: assertief en onverschrokken. Deze zogenoemde girlboss-mentaliteit, o.a. populair geworden door Sophia Amoruso’s autobiografie #GIRLBOSS werd gezien als feministisch en inspirerend. Dat emancipatie gelijkstaat aan mannelijk gedrag vertonen vertaalde zich ook door in bed: vrouwen moesten vooral niet te aanhankelijk en gevoelig zijn en gewoon seks kunnen hebben zonder emotie à la Samantha Jones van Sex and the City.

Hoewel het girlboss-feminisme toen mainstream was, is het zeker niet exemplarisch voor hét feminisme. Er is sinds de jaren ‘70 al een socialistische stroming die stelt dat de onderdrukking van vrouwen niet los gezien kon worden van kapitalistische structuren en de rol van onbetaalde arbeid, zoals huishoudelijk werk en zorg, benadrukt in de economische ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Groepen als De Bonte Was en de Socialistische Feministische Bond (SFB) voerden actie voor betere arbeidsrechten, kinderopvang en gelijke beloning. Ook waren er tijdens de seksuele revolutie al kritische feministische stemmen als Anja Meulenbelt die pleitten voor een herdefiniëring van seksuele vrijheid: niet als het voldoen aan mannelijke verlangens, maar als de vrijheid om zélf te kiezen. Ook om níét te willen.

Dus is het niet te makkelijk om feminisme de schuld te geven van de huidige staat van de vrouw?

Teleurgesteld
Ook ik ben teleurgesteld in feminisme. Hoewel mijn feministische voormoeders vijftig jaar geleden de seksuele revolutie uitriepen, leef ik nog steeds in een tijd van bangalijsten en slutshaming en is de clitoris voor menig man nog een onvindbaar begrip. Ik ben in loondienst én freelance ernaast, en krijg al een burn-out als ik alleen al denk ook nog een kind groot te moeten brengen. Volgens mij ligt het niet aan hét feminisme, maar hoe het kapitalisme feministische termen misbruikt om vrouwen binnen- én buitenshuis uit te putten. En is het niet hét feminisme, maar kwaadwillige mensen die seksuele grenzen negeren en romantiek en respect achterwege laten.

Ik blijf dus een feminist, en blijf het soort feminisme dat ik zelf bedrijf kritisch onder de loep nemen. Er zijn altijd feministen geweest die de girlbosses in de buurt van het glazen plafond vertelden dat we de huishoudelijke werksters en thuisblijvende moeders niet moeten vergeten en er zijn altijd feministen geweest die seksueel vrije vrouwen vertelden dat het niet preuts is om je grenzen aan te geven. Feministen spreken elkaar erop aan als vrouwen buiten de boot van onze plannen voor de toekomst vallen en doen het dan in de toekomst beter.

Dus, aan ieder die teleurgesteld is in het feminisme, ik heet jullie van harte welkom om samen mee te bouwen aan een feminisme dat ons niet uitput, dat lichamelijke autonomie én het baren van kinderen waardeert en seksuele wensen én grenzen honoreert. En neem je kritiek lekker mee.