Ik laat me niet verbieden over wat dan ook te schrijven. Ik zal nooit leren zwijgen

Nog iets over mijn kanttekeningen bij het optreden van advocaat Spong in Blauwe Ballen

Ik dacht wel dat ik met mijn stuk over de film Blauwe Ballen en andere verkrachtingsmythes niet bij iedereen de handen op elkaar zou krijgen, maar dat het zo erg werd had ik moeilijk kunnen bevroeden.

De algemene reactie is dat ik me niet moet bemoeien met zaken waar ik geen verstand van heb. Al dan niet met de toevoeging dat ik een witte boomer ben. De reacties zijn niet kritisch maar uiterst vijandig. Ik word neergezet als de vijand, niet iemand met wie je van mening verschilt. Niet dat ik daar onder lijd, ik vind het wel opmerkelijk.

Het artikel van Manon Uphoff is tot nog toe het meest sprekende voorbeeld. In haar stuk herhaalt zij steeds:

Je hebt geen idee. Je weet niet waar je over spreekt. Zwijg waarover je geen kennis hebt! 

Hieraan vooraf gaat de mededeling: “Eigenlijk, zeg je: kom, niet zo emmeren.”

Waar ik zeker verstand van heb, is propaganda. Herhaling is daarvan het toverwoord. Het verwringen van wat de aangevallen partij beweerde, gaat daaraan vooraf. Succes verzekerd.

Als je iemand onbevoegd verklaard zich over een bepaald onderwerp te uiten, ontslaat je dat van de verantwoordelijkheid kennis te nemen van wat je tegenstander precies beweert. Het is immers voldoende hem verdacht te maken. Het applaus van je bewonderaars intimideert hem verder.

Wat heb ik in mijn stuk over de film van Sunny Bergman geschreven? Ik heb uitgelegd hoe die film in elkaar zit, welke stelling de maakster verdedigt en wat zij bij de mannelijke kijkers wil bereiken: namelijk dat zij aan gewetensonderzoek doen en zo vaak genoeg tot de ontdekking zullen komen dat zij niet zo onschuldig zijn als ze denken. Het gaat om schuld en boete. In het kader daarvan komen mannen aan het woord die over het algemeen precies de verkeerde dingen zeggen. Zo moet je dat namelijk doen als je een film maakt die tot dwingende conclusies leidt: laten zien dat de partij die je aanpakt, verdacht is. Dat is geen kritiek. Dat is een constatering.

En dan kom ik tot de voorzichtige vraag of het wel victim blaming is als je opkomt voor weerbaarheid van vrouwen, als je toerusting of capacitación, zowel geestelijk als lichamelijk, zowel in woord als in daad benoemt als essentieel voor vrouwen die leven in een gevaarlijke wereld. Ik benadruk in mijn stuk dat dit een onderdeel is van een maatschappelijke aanpak en dat het behoorlijk opvoeden van mannen even belangrijk is. Ik onderstreep dat weerbaarheid niet betekent dat je je eigen gedrag of verschijning aanpast om problemen te voorkomen. Dat is het enige wat ik schrijf. Ik stel een vraag. Ik opper iets. Ik begrijp niet wat er tegen een maatschappij is die mensen opvoedt tot weerbaarheid en tot respect voor de integriteit van andermans ziel en lichaam.

Ik zeg helemaal niet: “Kom, niet zo emmeren”. Integendeel. Toch koken aan alle kanten de ketels over.

Ik geef een denkrichting aan. Ik heb het over weerbaarheid. Hoe die weerbaarheid er dan uit moet zien, daar ga ik niet op in want daar heb ik geen verstand van. Maar dat het vragen om weerbaarheid niet gelijk staat met victim blaming is evident.

Ik laat me niet tot zwijgen brengen met de mededeling: Je hebt geen idee. Je weet niet waar je over spreekt.

Dit is een sociaal politieke kwestie. Ik ben burger van dit land. Ik heb het recht me hierover te uiten en dat laat ik mij door niemand ontnemen. Anderen het recht ontzeggen zich over een onderwerp te uiten omwille van hun leeftijd, hun kleur, hun gender getuigt van een totalitaire mentaliteit. En ik zal niet uit misplaatste compassie of zo vervalsingen van mijn opvattingen over mijn kant laten gaan.

De film van Sunny Bergman roept mannen op aan zelfonderzoek te doen en te zien of zij toch niet ongewild schuldig zijn. In die opzet zal zij bij veel kijkers slagen. Dat zijn dan over het algemeen mannen die toch al van goede wil waren. Zij dachten al niet dat vrouwen gebruiksvoorwerpen zijn die tot hun beschikking moeten staan. Ik ga ervan uit dat dit de grote meerderheid is maar daar heb ik natuurlijk niet de cijfers voor bij de hand.

Aan de andere kant zijn er mannen die denken er recht op te hebben hun lusten bot te vieren op ieder ander die zich in hun omgeving aandient. Daar helpt opvoeding niet tegen. “Laat die mannen zelf leren zich te gedragen”, is een wanhoopskreet. Het is net zo zinloos als de verzuchting: “Waar zijn dan die ouders?”

Vind je het werkelijk een goed idee de gedachte te verspreiden dat verzet tegen aanranders en verkrachters uiteindelijk zal falen? Altijd. Dat het geen zin heeft je voor te bereiden op ongewilde confrontaties? Weet je zeker dat IK de vijand ben?

Ik moet altijd maar weer terugdenken aan de jaren zestig toen bij onze studentendemonstraties in Amsterdam altijd een oude revolutionair verscheen. Hij had een bord bij zich. Daar stond op: “De bevrijding van de arbeiders zal alleen en uitsluitend het werk van de arbeiders zelf zijn”.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Toevoeging 5 april:

Gerard Spong heeft het AD te woord gestaan over de advertentie die aan hem is gewijd.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: kennis van talen en culturen als militair strategisch belang.