Inademen rook van natuurbranden blijkt veel gevaarlijker dan gedacht, honderden doden in Europa

De verstikkende rook van natuurbranden is veel gevaarlijker dan tot nu werd gedacht, meldt The Guardian. Het aantal doden als gevolg van korststondige blootstelling aan dergelijke rook is met 93 procent onderschat. Gemiddeld zijn er tussen 2004 en 2022 in Europa 535 mensen overleden als gevolg van het inademen van de kleine stofdeeltjes die vrijkomen bij natuurbranden. Dat is veel meer dan verwacht. Als de bewuste stofdeeltjes, PM2.5 genaamd, in dit soort rook net zo schadelijk zou zijn als in bijvoorbeeld uitlaatgassen dan zou het aantal slachtoffers slechts 38 per jaar moeten bedragen.

De resultaten van het onderzoek worden bekend op het moment dat Europa te maken heeft met een recod aan zeer zware natuurbranden, die soms amper te bedwingen zijn. Dit jaar is er volgens cijfers van de EU bij elkaar al 895.000 hectare afgebrand, een gebied groter dan 165 keer Nationaal Park de Hoge Veluwe of bijna 6 keer de provincie Utrecht. Er is daarbij twee keer zoveel PM2.5 vrijgekomen als gemiddeld in de afgelopen 20 jaar.

Een onderzoeker van de universiteit van Barcelona legt aan de krant uit dat tot nu toe aangenomen werd dat de schadelijkheid van de rook even groot was als bij andere vormen van luchtvervuiling waar mensen aan bloot worden gesteld. "Ons onderzoek bewijst dat in het geval van natuurbranden de gevolgen voor de gezondheid bij een zelfde hoeveelheid stofdeeltjes groter zijn".

Luchtvervuiling is een grote bedreiging voor de gezondheid. Eerder onderzoek stelt dat er wereldwijd jaarlijks 1,5 miljoen mensen overlijden als gevolg van kortstondige en langdurige blootstelling aan de verontreiniging die veroorzaakt wordt door bosbranden.

In het geval van dit nieuwe onderzoek hebben de onderzoekers vastgesteld dat in Europa het risico op overlijden al binnen een week na inademing van de natuurbrandenrook toeneemt. De bevindingen worden verontrustend genoemd omdat natuurbranden steeds vaker voorkomen als gevolg van de door de fossiele industrie veroorzaakte klimaatcrisis.

De dodelijkheid ervan ontgaat velen omdat in de berichtgeving wel melding wordt gemaakt van slachtoffers die direct door het vuur omkomen maar de dodelijke slachtoffers die later vallen als gevolg van gezondheidsschade het nieuws niet halen. Die laatste slachtoffers kunnen zich ook op grote afstand van het vuur bevinden.

Spanje kampt deze zomer met enorme branden die het land zelf niet meer kan bedwingen. Daarom is andere landen om hulp gevraagd. Inmiddels zijn twee blushelikopters van Defensie gearriveerd. In het noordwesten van Spanje, met name Galicië, is het risico op branden enorm.

De Volkskrant interviewde een Nederlandse brandweervrouw die in juli naar Spanje ging om te assisteren:

"Overal waar je keek woedden steeds meerdere grote brandhaarden tegelijk, met hoge rookpluimen onder een verder strakblauwe lucht. We zagen paniekerige burgers met grijze rookvegen op hun gezicht die niet weten of hun huis er morgen nog staat. Die kunnen alles kwijtraken."

Nederland moet volgens haar lessen trekken uit de ontwikkelingen in Spanje:

"Politici moeten zich afvragen of de voorgenomen bezuinigingen op de veiligheidsregio’s wel zo’n goed idee zijn. Want ik zie onze burgemeesters nog niet zo snel zeggen: ‘O, die twee huizen of campings geven we gewoon op’."

Sinds begin deze maand hebben in Spanje ruim 30.000 mensen hun huis moeten ontvluchten voor het oprukkende vuur.

Wetenschappers wijzen er op dat het probleem van natuurbranden zich niet zal beperken tot Zuid-Europa. Met het toenemen van de klimaatcrisis zal het verschijnsel zich ook naar Noord-Europa verspreiden. In Nederland is het gevaar van natuurbranden op dit moment groot, meldt de NOS:

Vanwege de droogte is fase 2 in 15 van de 25 veiligheidsregio's van kracht. Dat is de hoogste alarmering die de brandweer afgeeft. In zes regio's in onder meer Zeeland, Flevoland en Noord-Limburg geldt nog fase 1. (...) Mensen die de natuur intrekken wordt gevraagd om voorzichtig te zijn. Een vuurtje stoken of barbecueën wordt afgeraden.

Niet alleen de natuurbranden vergroten het risico op overlijden. Meer dan 1100 mensen zijn in Spanje bezweken aan de gevolgen van de hittegolf die het land in de eerste helft van augustus trof.