Industrie en boeren betalen te weinig voor grootschalig verbruik water

Ons klimaat is aan het veranderen en de aarde warmt op. Dat weten we, dat voelen we. We hebben steeds meer last van extreme droogte en er valt in korte tijd erg veel water. De grondwaterstand daalt gestaag en tegelijkertijd hebben we meer wateroverlast. Daarnaast stijgt de consumptie van ons drinkwater snel. De zekerheid en de overzichtelijkheid van ons oude bestaan staan op het spel. Duurzaam waterverbruik is de enige sleutel voor de toekomst wanneer het gaat om water.

Daarin staan we voor een uitdaging. Een grote uitdaging. We moeten het duurzaam omgaan met water goed doordacht neerzetten, maar we hebben daarbij grote haast. Het zal niet gemakkelijk zijn en er worden grote investeringen gevraagd. We gaan alleen slagen als we innovatief zijn, iedereen een bijdrage levert en we de rekening voor het water eerlijk gaan delen.

Klinkt als de meest gemakkelijke optelsom ooit, zou je denken. Toch zagen we de afgelopen jaren iets anders. De huishoudens werden met steeds hogere kosten voor het water opgezadeld terwijl de industrie en andere grootverbruikers werden ontzien. Dat is niet alleen niet-duurzaam, het is ook nog eens oneerlijk en gewoonweg niet uit te leggen.

In Gelderland hebben we bijvoorbeeld last van zomers die te droog zijn en een veel lagere grondwaterstand. Onze prachtige natuur, denk bijvoorbeeld aan de Hoge Veluwe, lijdt schade door de verdroging. Ook de dieren die er leven hebben het steeds moeilijker. Tegelijkertijd is er een stijgende behoefte aan schoon water. Boeren pompen in de zomer massaal grote hoeveelheden water op het land voor de beregening van hun gewassen. Daarnaast zijn er alleen al in onze provincie nog eens zo’n 100 andere bedrijven die samen jaarlijks 170 miljoen m 3 grondwater naar boven halen. Dat zijn opgeteld 4250 tankwagens vol water, in afstand een rijbaan vol file van Arnhem naar Utrecht.

Maar er is meer: er lopen nog steeds aanvragen voor vergunningen voor uitbreiding van een aantal grote grondwateronttrekkingen, zoals bijvoorbeeld van Riedel te Ede. Terwijl die aanvragen lopen krijgen wij het dringende verzoek van drinkwaterbedrijf Vitens om zuinig te zijn met water. Zij investeren, samen met het waterschap, kapitalen om de hoeveelheid water dat gewonnen wordt uit de Veluwe als drinkwater weer terug te brengen, in dezelfde hoeveelheden, in dat gebied. Het overheidsbeleid en de uitvoering hiervan gaan verschillende kanten op, de regelingen werken elkaar tegen en het is voor niemand meer fatsoenlijk te volgen.

Om de grondwaterstand ook bij ons veranderende klimaat op peil te houden zijn forse maatregelen noodzakelijk. Drinkwaterbedrijven, de waterschappen en de provincies werken daar hard aan: ze gaan gezamenlijk voor de duurzame druppels. Regelgeving omtrent water die de verschillende overheden hebben, in het bijzonder de provincies en het Rijk, moeten in lijn zijn met het belang om water in een bepaald gebied te houden.

Opvallend in deze aanpak is dat er voor de grootste verbruikers van grondwater in Gelderland, de industrie en de boeren, geen financiële prikkel is om zuinig met het water om te gaan. Voor elke kubieke meter water die zij oppompen hoeven zij slechts €0,013 grondwaterontrekkingsbelasting te betalen. De gewone inwoner betaalt deze belasting ook: €1,00 per dezelfde hoeveelheid. Precies: dat is 77 keer zoveel.

In tijden van droogte wordt gevraagd de tuin niet te sproeien, je opblaasbare zwembadje niet te vullen, kort te douchen, de wasmachine uit te laten en de auto niet te wassen. En wat vragen we van de industrie en de boeren? €0,013 belasting per kuub en een waterbesparingsplan wat financieel uit moet kunnen.

Laten we vooropstellen: het is logisch dat het verbruik van deze grote onttrekkers niet daalt, maar eerder toeneemt door de droogte. Hoe kunnen wij zorgen dat ook zij hun waterfootprint drastisch gaan verkleinen?

Dat moet, wat ons betreft, over twee sporen. Zeker omdat er haast geboden is. Aan de ene kant moet het Rijk en de provincie het snel toepassen van innovatieve oplossingen voor het verkleinen van deze voetafdruk bij industrie en boeren stimuleren. Aan de andere kant moet de provincie de grondwateronttrekkingsbelasting drastisch verhogen. Bedrijven en inwoners fiscaal gelijkschakelen is dan wel het minimale en levert gelijk €60 miljoen op om ons grondwater in een veranderend klimaat weer op peil te brengen.

Dan hebben wij duurzame druppels, zijn we eerlijk en kunnen we het heel goed uitleggen aan onze inwoners.

Fokko Spoelstra , fractievoorzitter PvdA Gelderland Siebren Buist , commissielid PvdA Vallei en Veluwe