Israël en Palestina: laat de geschiedenis er buiten

Anders komt er nooit een oplossing.

Het is misschien wel 58 jaar geleden dat professor Jacques Presser tegen ons op college zei: "Ze hadden er nooit aan moeten beginnen en zeker niet dáár maar nu het er is, moet het maar blijven".

Hij doelde op Israël. Daarmee raakte hij de wortel van het conflict tussen de Israeli en de Palestijnen. Zij gunnen elkaar het licht in de ogen niet omdat zij allebei een andere opvatting over het verloop van de geschiedenis hebben. Op grond daarvan menen de joden recht te hebben op wat ten onrechte wel wordt aangeduid als het Heilige Land en de Palestijnen doen hetzelfde. Daarnaast hanteren beide partijen ook religieuze argumenten. De nieuwste loot aan deze giftige stam is de gedachte dat Israël is gesticht is door westerse kolonisten en daarom geen bestaansrecht heeft. Hiertegenover staat de gedachte dat Palestijnen helemaal geen etnische identiteit kennen maar gewoon Arabieren zijn die heel Noord-Afrika en een groot deel van het Midden Oosten tot hun beschikking hebben zodat er geen reden is waarom zij de joden hun kleine stukje land zouden misgunnen.

Wie partij kiest in dit conflict laat zich vaak verleiden de geschiedopvattingen te verdedigen van de Israeli óf de Palestijnen. Christenen voor Israël hebben daarnaast allerlei bijbelse argumenten die samenhangen met de wederkomst van Christus en de eindtijd maar die laat ik hier buiten beschouwing.

Je raakt dan vastgezogen in een moeras van ruzie, verwijten en beschuldigingen. Israël is gegrondvest op de gedachte dat joden na de diaspora in de Romeinse tijd terugkeren naar hun moederland. De Palestijnen eisen het recht op terugkeer naar de dorpen waaruit zij in het kader van de Nakba verdreven zijn. Op deze wijze sluiten zij elkaar uit. Als iemand het recht op terugkeer naar de geboortegrond van de voorouders effectueert, moeten anderen plaats maken. Zo eenvoudig ligt dat. Een joods nationaal tehuis sluit dan een Palestijns nationaal tehuis uit. En omgekeerd.

Hoe kun je daar als buitenstaander het best naar kijken? Je stelt om te beginnen vast dat Palestina als geheel 9,59 miljoen Israeli kent en ongeveer 5,5 miljoen Palestijnen. In dit verband is het nuttig vast te stellen dat bijna twee miljoen Israeli etnisch een Palestijnse achtergrond hebben. Bij elkaar zijn dat 15 miljoen mensen op een gebied ongeveer ter grootte van Nederland. Onder normale omstandigheden kunnen er best nog een paar miljoen bij. Dat is belangrijk want het hele gebied is in de praktijk niet alleen een Joods maar ook een Palestijns nationaal tehuis.

Er is in Israël nog een behoorlijke immigratie maar je kunt ervan uitgaan dat de meeste bewoners van dit gebied daar ook geboren zijn.

Wie de geschiedenis helemaal terzijde legt, constateert min of meer in navolging van Presser dat de mensen die er nu wonen er maar moeten blijven en dat dit ook geen probleem hoeft te zijn. Dat is het wel want beide volkeren eisen op grond van historische argumenten, mythes en tradities voor zich het alleenrecht op.

Daar hoeven buitenstaanders niet in mee te gaan. Je kunt hoogstens constateren dat de bewoners van Palestina het grootste deel van hun energie en creativiteit hebben gestoken in onderlinge strijd in plaats van het creëren van welvaart voor iedereen. Vooral de Palestijnen zijn hiervan het slachtoffer geworden want die hebben eigenlijk geen betrouwbare bondgenoten en evenmin een behoorlijke breed gerespecteerde organisatie om hen te vertegenwoordigen.

Als je de geschiedenis er buiten laat, kom je tot de conclusie dat alle inwoners van het huidige Palestina recht hebben op een menswaardig bestaan. Dat kan voorlopig alleen door middel van een tweestatenoplossing. Daarvoor is het van wezenlijke betekenis dat de Palestijnen een levensvatbare staat krijgen. Jeruzalem hoeft geen twistappel te zijn als het de hoofdstad wordt van beide staten. Dat kan best. De gemeente krijgt dan een bijzondere status. Israeli en Palestijnen hebben er vrijelijk toegang maar een woonvergunning krijg je alleen als je economisch aan de stad gebonden bent. De gemeente houdt zich alleen maar bezig met zaken die uitsluitend gezamenlijk kunnen worden uitgevoerd zoals de riolering, het lokaal openbaar vervoer, de bewegwijzering en de verkeerspolitie. Voor het overige zijn de diensten, zoals onderwijs of gezondheidszorg of Israëlisch of Palestijns. Die twee staten kunnen dan langzaam naar elkaar toegroeien tot integratie in beide landen een democratische meerderheid heeft. Daar mag men rustig de tijd voor nemen na een eeuw wantrouwen en oorlog.

Wie op deze manier naar de situatie kijkt, kan alleen maar concluderen dat er in Gaza oorlogsmisdaden worden bedreven en dat de uithongering van de bevolking onmiddellijk dient te stoppen. En ook dat Netanyahu en een aantal van zijn ministers zich voor het Strafhof in Den Haag dienen te verantwoorden voor hun beleid. Hamasleiders, voor zover nog in leven net zo goed. Een eerste politieke maatregel dient te zijn het erkennen van de staat Palestina. Daarna volgen sancties tegen Israël tot het de oorlog in Gaza stopt, de grenzen opent en hulporganisaties toelaat.

Het is buitengewoon onproductief je te verliezen in discussies over het al dan niet agressieve karakter van de Iron Dome en vergelijkbare installaties. Die zijn bedoeld om de burgerbevolking te beschermen tegen luchtaanvallen. Er wordt wel opgemerkt dat "we" onderdelen daarvan ook aan Gaza zouden moeten leveren. Zij zijn echter door de autoriteiten daar nooit besteld. Niet door Hamas en niet door de Palestijnse Autoriteit.

Wij hier in het westen hebben weinig grip op wat er in het Midden -Oosten gebeurt en vaak ook weinig kennis over al het oude zeer dat daar steeds weer opspeelt. Houd je daar buiten. Het doel is dat iedereen in Palestina de kans krijgt een menswaardig leven te leiden. Wat daaraan bijdraagt, ondersteun je. Wat de huidige toestanden allemaal bestendigt of erger maakt bestrijd je zonder aanziens des persoons. Denk ook aan dat beroemde citaat uit Romeo en Julia over de eeuwige strijd tussen de Montague en de Capulet. "A plague on both their houses". Mercutio, die dit driemaal zegt, blaast daarna de laatste adem uit. Dat is belangrijk voor de context: Israeli en Palestijnen dreigen de hele wereld mee te nemen in hun zinloze onderlinge haat.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Dijkhoff en een Dejá vu.