Je bent niet het volk, je behoort tot de 20% met wie niet te praten valt

Er zijn de nodige mensen in dit land – ze maken zelfs de meerderheid uit – die denken dat je voor maatschappelijke problemen oplossingen moet zoeken en geen zondebokken. Zij gaan er niet voetstoots van uit dat iedereen met de achternaam Jansen verdacht is en afstand moet nemen als één, twee of drie Jansens een moord hebben gepleegd. Tegelijkertijd hebben zulke mensen vaak wel expliciete denkbeelden over de verantwoordelijkheid van de mensheid als geheel voor het leven op onze planeet. Zij stellen vast dat klimaatverandering plaatsvindt, wat op de lange duur weinig goeds voorspelt en ze hopen daarom op maatregelen, voor zover die nog zin hebben. Ook hier beperken zij zich niet tot het aanwijzen van zondebokken, maar zoeken zij naar oplossingen, bijvoorbeeld vermindering van de CO2 uitstoot.

Het kan bij zulke Nederlanders nog verder gaan. Zij uiten zich dan kritisch over  de heersende consumptiepatronen. Zij leggen zichzelf een dieet op, in de hoop daarmee gezond oud te worden en allerlei nare kwalen te vermijden die het gevolg zijn van teveel roken, teveel eten of teveel vet om je botten. Soms zouden zij zelfs wetgeving willen die burgers tegen teveel te ongezond leven plus het daaruit voortkomend onvermijdelijk lijden beschermt.

Nou, als je zo in elkaar zit, dan is dat niet best, aldus drs. Martin Sommer , cultuurcriticus bij de Volkskrant. Dan behoor je tot de nieuwe aristocraten en kijk je neer op de rest.

De heer Sommer komt tot zijn  conclusie na kennisname van de Duitse verkiezingsuitslag. Als gecertificeerd mopperaar wijst hij niet op de 87% van het electoraat die Merkel en de democratie trouw bleven, maar op de dertien procent die hun gedachtenwereld weerspiegeld zagen in een partij, waarvan de leider trots wil zijn op de Wehrmacht.  Hallo, hallo, hier ist Stalingrad, hier ist die Front an der Wolga. 

Origineel is Sommers waarneming niet. Al jaren maakt uiterst rechts andersdenkenden uit voor Gutmenschen en de laatste tijd  steeds vaker voor  deugers en deugmensen, hoog gezeten op hun moraalpaard.  Zij halen hun neus op voor het gewone volk zoals dat door de stad waggelt, obees, shaggies draaiend en Marokkanen hatend. Martin Sommer is anders. Hij neemt het juist voor de gewone man op. Hij schrijft: “Men is het beu zich te laten toespreken over morele tekortkomingen, en gaat zich er vervolgens naar gedragen.” Sommer beveelt het gedachtengoed aan van de Amerikaanse sociologe Elizabeth Currid-Halkett, die vindt dat er juist empathie moet worden opgebracht voor wat bij uiterst rechts voor het volk doorgaat, namelijk de lui die tegelijkertijd denken dat de buitenlanders uit de staatsruif vreten én hun banen afpakken.

Het is volstrekt onduidelijk waar de mythe over de minachting voor PVV-stemmers en aanverwanten nu precies op is gestoeld. Goed, ik ben misschien wel eens een keertje hatelijk. Op zijn website Frontaal Naakt schiet de meestal gelijkmoedige Peter Breedveld nu en dan uit zijn slof. Maar dan heb je het wel gehad. Als politici of mainstream media de afgelopen jaren ergens in hebben uitgeblonken, dan is het met bezweringen dat men de zorgen van de gewone mensen serieus moest nemen. Het meest recente bewijs daarvoor is de Schoo-lezing van Buma, die Sommer zelf trouwens ook noemt. De media hebben zich daarbij aangesloten. Zie de vele vrijplaatsen die opiniemakers van het slag Martin Sommer zelf geboden worden, zie de zichzelf als vervolgde presenterende Wierd Duk, die voor een buidel zilverlingen het AD verruild heeft voor de Telegraaf. Er wordt juist wél geluisterd naar het zogenaamde volk dat dan figureert in de gedaante van bezorgde burger. En wie deze burger minacht, behoort tot een elite waarvan de dagen geteld horen te zijn.

De “gutmenschen” laten zich nogal ringeloren eigenlijk. Ze reageren nauwelijks als ze weer eens door een zelfbenoemde volksvriend(in) voor hypocrieten, zemelaars en landverraders worden uitgemaakt. Eigenlijk zeggen ze nooit waar het op staat.

Laten we dat dan bij wijze van uitzondering maar eens wél doen.

Je maakt nu deel uit van een virtuele menigte die zich verzameld heeft onder het even virtuele spreekgestoelte van je idool. Je juicht dat idool toe. Als hij iets  zegt, probeer je zelf er nog een schepje bovenop te doen, wat niet meevalt omdat je het talent van je voorman mist. Er is namelijk talent voor nodig om mensen massaal bij de neus te nemen. Dat vereist een zekere mate van artisticiteit. Je moet de massa kunnen meeslepen in je beschuldigingen, zorgen dat hun hersengolven jouw ritme aannemen. Noem het anders een vorm van muzikaliteit. De volksmenner is een dirigent, tenslotte. Jij van jouw kant hebt je laten meeslepen door de woede van je leider, je drinkt zijn vage anekdotes over de grote maatschappelijke zondebokken als nectar. Je voelt je bevrijd. Je hoeft nu ook niet meer na te denken over de gevolgen van wat daar wordt geroepen. Hoe gaan we het Marokkanenprobleem oplossen? Wat gaan we precies met de Marokkanen doen? Hoe gaan we onze producten nog verkopen als we buiten de EU zitten, omringd door de hoge tariefmuren van de voormalige medelidstaten? Je voelt je behaaglijk, terwijl je samen met de andere echte Nederlanders in het warme bad ligt van de gedeelde afkeer en je merkt niet dat het is gevuld met stinkende drek. Godsjongen, wat wentel je je in je eigen gelijk. En wie met duim en wijsvinger de neus dichtknijpt, is een Gutmensch.

Je geestverwanten luisteren naar je. Klimaatverandering? Flauwekul! Knoflooklanden uitvreters! En op het plein hebben ze weer zo’n peperduur zogenaamd kunstwerk neergezet waarvan je niet kunt zien wat het voorstelt. En wij worden voor racisten en fascisten uitgemaakt. De hele dag. Het gekke is, dat gebeurt helemaal niet. Jij en je vrienden verzinnen zélf dat mensen van jullie slag door de anderen wel voor racist of fascist  worden aangezien  Tja, je kent jezelf het best. En dáár maak je je dan kwaad over. Het object van je woede is een onverdraaglijke gedachte die diep in je brein leeft.

Je gelooft vast – samen met je vrienden in je kroeg en je internetbubble – dat je het volk bent, maar je bent het volk niet. Je behoort tot de minderheid die zich een rad voor ogen heeft laten draaien. Denk niet dat je een slachtoffer bent. Je bent dader. Er zit iets in je dat de liefde voor je idool heeft wakker gemaakt, dat je vatbaar maakt voor haatverhalen en samenzweringstheorieën. Je hebt het zelf gewild en je hebt het zelf gedaan.

De maatschappij laat je links liggen. En terecht. Want oplossingen heb je niet en je analyses verdienen die naam niet. Zij komen het niveau van platte beschuldigingen niet te boven. “Het heeft zeker weer niks met de islam te maken”, schamper je .

Nee, wijsgeer. Het heeft alles met de islam te maken. En dan? En dan? Wat dan?

Kijk, daar sta je met je mond vol tanden of je schrikt terug voor de consequenties die je zondenbokdenken en je samenzweringstheorieën op den duur moeten hebben. Je idolen hebben daar zelf ook last van. Nog wel. Althans, dat is te hopen.

Daarom staan zij aan de kant. Daarom komen zij er niet aan te pas. Net als jij. Je behoort tot de pakweg twintig procent van de Nederlanders met wie niet te praten valt. En dat gebeurt dan ook niet.

Zo ongeveer. Een keertje maar, want morgen zal heel Nederland weer overstromen van begrip voor je denkbeelden, van de bezorgde burger, en hoe je schrikt van die ene burkadraagster in de stad terwijl je existentie en je hypotheek en je baan (en daardoor wellicht ook je relatie) toch echt niet door haar aan het wankelen zijn gebracht, maar door een omgang met geld en krediet die bijna de ineenstorting van het westen veroorzaakte. Daar loopt ze . De boerka weet haar ranke gang niet te verbergen. En ze kijkt met stralende ogen door de gleufjes tussen het zwarte textiel. En zij is het gevaar, weet je, niet dat iedereen weer danst om een klatergouden kalf.

Enfin. De lucht is grijs. Ik ga nog een uurtje liggen. Er zijn wezenlijker dingen in het leven.