Je bent wat je eet

Indachtig ‘Je bent wat je eet’, kijkt een mens wel eens om zich heen, en bij het zien van al die supermarktschappen vol nodeloze onzin, meer vulling dan voeding, zakt dan behoorlijk het lood in de schoenen. Vervolgens richt men de blik op de mensen om zich heen en daalt het verpletterend inzicht in dat die wijze uitspraak niet ver van de waarheid af ligt. Het onbenul, gevoed door fout vet, gemakskoolhydraten en dode vezels staart je hopeloos in het gezicht.

“Man ist was er isst” , schreef men ergens midden 1800. Wie kon toen vermoeden dat de mensheid tweehonderd jaar later inderdaad niet ver was van die banale waarheid?

Kinderarts Sultan Duyar van het Kind Medisch Centrum (Erasmus MC) sprak zich recent in rake termen uit over één van de grootste voedselproblemen van de Westerse wereld. “Obesitas bij kinderen is een chronische ziekte met ingrijpende gevolgen voor fysieke, mentale én sociale gezondheid.” “Ouders onderschatten het gewicht van hun kind… ook spelen culturele opvattingen mee, waarbij een voller lichaam juist als gezond wordt gezien”. Ten slotte pleit zij voor oorverdovende duidelijkheid: ”Overgewicht vereist medische aandacht, geen oordeel”.

Met die slotconclusie het probleem medicaliseren gaat wellicht nét wat te ver. Voedingsbewustzijn zou speerpunt moeten zijn om dit levensgrote gevaar te keren. Want wat te denken van alle lichaamsvreemde additieven in plofvoedsel die zich graag nestelen in die dikke lagen lichaamsvet?

En dat gaat allang niet meer over suikers en transvetten alleen. De kennis van kleur- en zoetstoffen in snoep en versnapering zijn inmiddels gemeengoed. Een aantal van deze stoffen drijven het overprikkelde (kinder-)brein tot agressie en ander opgewonden gedrag. Het gaat ook om veel venijniger gif dat zich, vermomd als voeding, in de schappen van de supermarkt aan ons presenteert.

Ons lichaam staat dagelijks bloot aan vele toxische stoffen die onze fijnmazige stofwisseling zoveel mogelijk onschadelijk maakt en afvoert. ‘Toxisch’ is echter iedere stof waarbij een bepaald gehalte wordt overschreden, dat geldt zelfs voor het drinken van water. ‘Natuurlijk’ zegt helemaal niets en wordt vaak misbruikt door de onverschrokken producent die maar één inhoudsmaat kent; die van zijn portemonnee.

Van lood, kwik, landbouwgiffen (Roundup voor ‘klein particulier’ gebruik), medicatie, lekkende borstimplantaten tot rechtstreeks aan onze voeding toegevoegde smaakversterkers als MSG, allen laten zij zo hun giftige sporen in ons systeem achter.

Zodra het publiek MSG (Monosodiumglutamaat) echter begon te herkennen aan het beruchte rugnummer E 621 vond de levensmiddelen-industrie slimme wegen om het verdachte goedje alsnog overal aan toe te voegen, nu echter in lastig te achterhalen, nieuwe vorm. Immers, geen inventiever industrie dan de levensmiddelenindustrie. Concentraten (bouillon, fond etc.) bevatten flinke hoeveelheden MSG die de ‘vreethonger’ alsnog stevig aanjagen. Die glutamaten maken onderdeel uit van allerlei (gist-)concentraten en hoeven derhalve niet apart vermeld te worden.

Maar tot welk niveau kan een ‘Extract van Rozemarijn’ dan nog als ‘natuurlijk’ ingrediënt worden aangemerkt? Ook de geruisloze vervanging van MSG met het minder bekende Kalium-chloride (E 508) biedt inmiddels slim soelaas. Minder bekend en dus minder verdacht. Nadeel was de bittere bijsmaak maar die werd met een flinke hap suiker teniet gedaan. Opgelost! (Check vooral uw zak zoutjes.)

Een mix van aminozuren met gehydroliseerd plantaardig eiwit geeft een zelfde soort resultaat. Die lekkere ‘vlezige’ smaak vindt men terug in soepen, sauzen en heel veel gemaksvoeding. Laten we dat weerzinwekkende begrip eens omkatten naar ‘gemaksvulling’ en dat tevens op die producten vermelden, dat scheelt vast.

Het CBS presenteerde in 2025, middels een Leefstijlmonitor, weer eens wat cijfers waaruit bleek dat mensen ‘met een lager opleidingsniveau’ meer roken. Die sociaaleconomische status speelt natuurlijk beslist een rol maar problematisch overgewicht of een ongezonde leeftstijl treft niet alleen maar de ‘laaggeschoolden uit achterstandswijken’ of ‘gezinnen met een krappe beurs’. Zelfs uit relatief goedkope pot en blik is een redelijke maaltijd in elkaar te draaien. De markt biedt vis, vlees en groente tegen scherpe prijzen.

Kortom, een ieder kan een maaltijd zonder rotzooi bereiden en anders zijn daar nog instellingen als de Voedselbank. (Misschien moet de publieksvoorlichting er wat minder doekjes om winden en in onbedekte termen zeggen waar het op staat: Junkfood kweekt junkbrains en van kunstmatig eten krijg je een kunstkop!)

Het voedsel zélf roept ons. Gemakzucht en de constante verleiding op iedere hoek van de straat voedt de vraatzucht en speelt in alle geledingen van de maatschappij. Dat is een kwestie van discipline en niet van de portemonnee.

De culturele keuken met gebruik van veel suikers en vet daargelaten maar zelfs díe groepen zijn anno nu op de hoogte van de gezondheidsrisico’s. Er zijn kortom geen excuusgroepen meer, de consument zal écht zelf moeten nadenken (liefst zonder MSG-activatie) en zijn verantwoordelijkheid nemen. 

“Zonder ingrijpen zal in 2050 een derde van de wereldwijde jeugd overgewicht of obesitas hebben” aldus Sultan Duyar.