Jeugdschurk

De reden dat er nog altijd een generatie gelukzalig verzucht: “Wauw, wat was dat goed!” is omdat jeugdtelevisie dat in de seventies daadwerkelijk was. Het was vooral niet kinderachtig, en daarom zo verdomde goed. In ‘Duel in de diepte’, ‘De kris Pusaka’ en ‘Q & Q’ werd bovendien dermate naturel geacteerd dat aan-de-buis-gekluisterd zich zelden zo letterlijk manifesteerde. Kinderen lieten hun speelgoed vallen, de voetbal bleef eenzaam achter op het veld en de volgende dag waren de dramatische ontwikkelingen het enige gesprek op het schoolplein. Met name laatstgenoemde serie verdiende eeuwige cultstatus met twee bloedspannende seizoenen en ijzersterk acteerwerk. Hoofdrolspelers Aristides Quarles van Ispen en Wilbur Quant, Q & Q dus, hadden dezelfde leeftijd als de kijkertjes en (woord-)kunstenaar Harrie Geelen schreef twee nagelbijters van scripts. Letterlijk. Wekelijks huiverden we bij neergeslagen agenten, vreemde telefoongesprekken en een lijk in het bos, en dat alles in een setting die net zo goed onze achtertuin kon zijn.

Net als in film zijn in tv-series vaak de slechteriken aanjager van het geheel en één van de allergrootsten in dat genre ontviel ons vorige week.  

Aardsslechterik Ferd Hugas, typisch voorbeeld van een veelgevraagde acteur waar niemand de naam van kon onthouden. Dat maakt echter helemaal niet uit voor wie naar ’s mans verdiensten kijkt. Die kop, die kille blik, die lijzige, enigszins geaffecteerde stem (Hugas was een keurige Hagenees) en dat houterige lijf, onveranderlijk gestoken in pak met strop. Hugas acteerde zeer naturel en daarmee gutste zijn angstaanjagende aanwezigheid van het scherm. “Dit was geen serie, dit was écht” moeten duizenden vertwijfelde kinderen thuis hebben gedacht. Thuis op de bank, gezeten met bakje chips en limonade, ging het nog wel maar daar buiten liepen dus echte boeven rond met snode plannen die nergens bang voor waren, kinderen bedreigden en op klaarlichte dag met lijken door het bos sleepten. Het zweet stond op onze kinderruggen.

Zelfs binnen de huidige tv-drama-standaard staat de serie nog altijd als een huis en de inmiddels ruim zeventig jaar oude acteur Erik van ’t Wout wordt tot op de dag van vandaag herkend en aangesproken op zijn rol van destijds (De andere ‘Q’, Martin Perels overleed helaas vroegtijdig).

Bij beschouwing van de acteerachtergrond van Hugas verbaast men zich over die latere ‘typecasting’ van slechterik. Hij was ooit, begin zestiger jaren, samen met Paul van Vliet en Liselore Gerritsen het cabaretgezelschap Pepijn begonnen. Liedjes en luchtige sketches. “Ferd was en echte compagnon, en een makker, toen ik hem bij mijn plannen betrok: Ik vermoedde bij hem talent en hij kon goed meedenken”, zou van Vliet later van hun samenwerking zeggen.  

En niet alleen in jeugdseries als Q & Q, De Zevensprong en kinderfilm Pinkeltje speelde hij de booswicht, ook in allerlei volwassen producties hadden zijn karakters vaak sinistere tot ronduit kwaadaardige trekken. Monsterproductie ‘Willem van Oranje’ was zo’n typisch vehikel waar zijn acteertalent tot volle wasdom kwam. Hij vertolkte de onverschrokken veldheer Julian Romero de Barrola die als secondant van de hertog van Alva huishield tijdens de 80-jarige oorlog. IJzig en doelmatig, enigszins theatraal gespeeld maar toch vooral; t.v.-drama van formaat.

(Er word wel gezegd dat dit verschijnsel bij ons zo geboren is vanuit het medium radio. Nederland had een rijke theatertraditie en toen diende radio zich als nieuw medium aan. Het hoorspel was mateloos populair en een logische doorzetting was dat men in de eerste televisiejaren ‘radio-met-beeld’ ging maken. Regisseurs en dramaturgen moesten zich het medium televisie nog eigen maken dus dat is een plausibele verklaring).

Met die kenmerkende, enigszins afstandelijke stem sprak hij later ook vele stemmen in voor allerhande media. Een tv-held die je in je jeugd betoverde en wiens stem en gezicht je nooit meer los liet.

Dank voor vele uren nagelbijten Ferd!