Kabinet presenteert klimaatmaatregelen waar het klimaat nauwelijks iets aan heeft

Minister Sophie Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei heeft vrijdag een pakket klimaatmaatregelen naar de Tweede Kamer gestuurd dat op zijn zachts gezegd gemengde reacties oproept. Het plan beoogt de Nederlandse economie te verduurzamen terwijl het de industrie beschermt tegen concurrentienadeel.

De maatregelen lijken op het eerste gezicht vooral te focussen op het stimuleren van elektrisch rijden en steun voor de industrie bij verduurzaming. Tegelijkertijd worden enkele eerder geplande milieumaatregelen afgezwakt of uitgesteld, wat de Volkskrant meer dan terecht bestempeld als "anti-klimaatbeleid".

Elektrisch rijden krijgt voorrang
Een opvallende maatregel is dat bedrijven vanaf 2027 een boete krijgen opgelegd als ze kiezen voor lease-auto's die op benzine of diesel rijden. "Deze maatregel stimuleert meer elektrisch rijden en zorgt voor een meer betaalbare tweedehandsmarkt," aldus minister Hermans.

Bezitters van elektrische auto's krijgen bovendien meer korting op de motorrijtuigenbelasting: 30 procent in plaats van 25 procent, tot en met 2028. Op langere termijn wil het kabinet de motorrijtuigenbelasting baseren op voertuigoppervlakte in plaats van gewicht.

Industrie krijgt ademruimte
Voor grootverbruikers van stroom komt er een subsidie ter compensatie van de hoge elektriciteitsprijzen, waarvoor jaarlijks 180 miljoen euro wordt uitgetrokken. De veelgevraagde broodnodige CO2-heffing voor bedrijven wordt voorlopig niet verhoogd, al blijft deze volgens Hermans wel bestaan als "stok achter de deur".

Opvallend is dat de geplande plasticheffing niet doorgaat vanwege zorgen over de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven. Ook wordt de CO2-opslag onder de Noordzee verder uitgebreid, waarin de overheid investeert nu Shell en Total zich hebben teruggetrokken.

Twijfels over doelbereik
Het is onduidelijk of de plannen voldoende zijn om het wettelijke klimaatdoel van 55 procent CO2-reductie in 2030 te halen. Volgens deskundigen leveren de maatregelen ongeveer 10 megaton CO2-besparing op, waar 16 megaton nodig zou zijn voor een 50 procent kans op het halen van het doel.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zal het pakket in het najaar doorrekenen. Minister Hermans zegt "goede hoop" te hebben dat Nederland de doelen haalt, maar critici vrezen dat het kabinet prioriteit geeft aan het bedrijfsleven boven klimaatactie.

NRC schrijft:

Met name de gezamenlijke provincies en natuurorganisaties vonden de voorlopige plannen te vaag en vermoedelijk onvoldoende om Nederland ‘van het slot’ te halen. Ook de landsadvocaat betwijfelde, in een advies aan het kabinet, of de maatregelen voldoende concreet en gebiedsgericht zouden zijn om stand te houden bij de rechter.

Andere maatregelen
Om de energietransitie te versnellen wordt ingezet op snellere bouw van 50.000 stroomhuisjes, waarbij procedures worden verkort. Netwerkbeheerder Tennet gaat zijn werkwijze aanpassen om de aanleg van het stroomnet met een jaar te versnellen.

Voor mensen met een laag inkomen komt er een 'onderwegpas' waarmee zij in de daluren goedkoper kunnen reizen met het openbaar vervoer. Deze maatregel wordt betaald met geld uit een nieuwe Europese heffing op gas en benzine.

Het klimaatpakket, tot stand gekomen na moeizame onderhandelingen binnen de ultrarechtse coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB, laat zien dat het nauwelijks te doen is werkelijke klimaatambities na te streven zolang economische belangen de boventoon voeren.