Kaja Kallas: 'Europa moet zijn kracht mobiliseren'

De Europese Unie mag zichzelf niet onderschatten in de geopolitieke machtsstrijd, waarschuwt de Estse politica Kaja Kallas, de huidige EU-buitenlandvertegenwoordiger. In een exclusief interview met Tagesschau benadrukt ze dat Europa een fundamentele rol speelt in de internationale veiligheid en niet aan de zijlijn mag blijven staan. Vooral de oorlog in Oekraïne en de omgang met Rusland vereisen een harde, gezamenlijke aanpak, stelt ze.

Europa moet zijn plaats opeisen
Volgens Kallas lijkt het erop dat de Verenigde Staten de veiligheidsarchitectuur van Europa willen hervormen zonder actieve Europese inbreng. Ze verwijst naar het recente telefoongesprek tussen de Amerikaanse president Trump en de Russische president Poetin, waarin ze spraken over de toekomst van Europa. „Maar een deal achter onze rug om zal niet werken,“ stelt Kallas resoluut. „Voor elke vreedzame oplossing in Oekraïne is de Europese betrokkenheid noodzakelijk. Zonder ons werkt het simpelweg niet.“

De Estse politica benadrukt dat de EU zichzelf niet hoeft te positioneren of haar plek aan de onderhandelingstafel hoeft te eisen – haar aanwezigheid is essentieel. “Geen enkele deal zal zonder ons standhouden.” Tegelijkertijd wijst ze erop dat het grootste probleem niet bij het Westen ligt, maar bij Poetin zelf: „Hij wil geen vrede. Rusland heeft geen troepen teruggetrokken en hun doelstellingen zijn niet veranderd. Daarom moeten we de druk op hem opvoeren.“

„Geen zwakke onderhandelingsstrategie“
Kallas waarschuwt ook voor het te snel toegeven aan Russische eisen, iets wat volgens haar geen effectieve onderhandelingsstrategie is. Ze verwijst naar het feit dat Trump de NAVO-lidmaatschap van Oekraïne en de stationering van Amerikaanse troepen al heeft uitgesloten. „Als je je onderhandelingspositie verzwakt door direct aan de belangrijkste eisen van de tegenpartij te voldoen, speel je jezelf uit de wedstrijd.“ Ze wijst erop dat de gecombineerde economische kracht van Europa en de VS zeventien keer zo groot is als die van Rusland. „We zijn sterker dan we denken. We mogen onze eigen macht niet ondermijnen.“

In dat kader gebruikt Kallas de term appeasement, een verwijzing naar de diplomatieke pogingen in 1938 om Hitler tevreden te stellen, die uiteindelijk mislukten. “Als je een agressor geeft wat hij wil, beloon je zijn gedrag en moedig je verdere agressie aan,” stelt ze. Rusland wil de Europese veiligheidsstructuur veranderen en eist Oekraïens grondgebied op. „Dit is geen moment voor toegeven, maar voor strategische standvastigheid.“

VS en EU moeten bedreigingen van buitenaf aanpakken
Tijdens de veiligheidsconferentie in München ontmoette Kallas de Amerikaanse vicepresident J.D. Vance. Ze reageerde op zijn toespraak, waarin hij stelde dat de grootste bedreiging voor democratie van binnenuit komt, en niet van buitenaf. Kallas is het daar niet mee eens: „Vrije meningsuiting en persvrijheid zijn kernwaarden van de EU. Onze democratie bloeit, en we hebben onze eigen binnenlandse uitdagingen die we zelf aanpakken.“ Volgens haar zou de focus van trans-Atlantische samenwerking moeten liggen op externe dreigingen: Rusland, Noord-Korea, Iran en China. “Deze machten werken samen om onze samenlevingen te ondermijnen. Dáár moeten wij en onze Amerikaanse partners ons op richten.”

Kallas wijst ook op de verschillende geopolitieke ervaringen tussen de VS en Europa. “Als je in Amerika woont, heb je veel vriendelijkere buren dan wij hier in Europa,” zegt ze met een glimlach. „Dat maakt dat sommige bedreigingen minder voelbaar zijn. Maar we mogen niet vergeten dat de wereldorde gebouwd is op internationale samenwerking, niet op het recht van de sterkste.“

„Rusland moet zijn laatste koloniale oorlog verliezen“
Op de vraag of de EU zou instemmen met het idee van Trump om Poetin terug te halen naar de G7, antwoordt Kallas resoluut: „Dat zou een stap in de verkeerde richting zijn.“ Volgens haar moet Rusland eerst verantwoordelijk worden gehouden voor de schade die het Oekraïne heeft berokkend. “Zolang Rusland geen herstelbetalingen doet en de oorlog voortzet, moeten we niet praten over een terugkeer naar de normale gang van zaken.” Ze trekt een historische parallel: “Elk land moet zijn laatste koloniale oorlog verliezen voordat het een nieuw pad inslaat. Rusland heeft dat nog nooit gedaan. Het is aan ons om ervoor te zorgen dat dat nu gebeurt.”

Sancties en militaire steun aan Oekraïne
Volgens Kallas denkt Poetin dat de tijd in zijn voordeel werkt. Daarom moet het Westen hem zowel economisch als politiek onder druk zetten. “We werken aan een nieuw sanctiepakket, omdat we zien dat de Russische economie echt lijdt. Dat is iets wat we moeten blijven doorzetten.” Maar alleen economische druk is niet genoeg: “We moeten Oekraïne helpen zichzelf te verdedigen. Elke dag worden burgers gebombardeerd. We moeten hen steunen.”

De Estse politica trekt opnieuw een historische vergelijking: „In 1938 besloot Tsjecho-Slowakije zich te verdedigen tegen de dreiging van nazi-Duitsland. De enige taak van de internationale gemeenschap was om hen van wapens en geld te voorzien om een wereldoorlog te voorkomen. Vandaag bevinden we ons in een vergelijkbare situatie: Oekraïne vecht niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de toekomst van Europa.“

Met deze krachtige woorden onderstreept Kaja Kallas de urgentie van Europese vastberadenheid en samenwerking in een wereld waarin geopolitieke machtsverhoudingen voortdurend verschuiven.