Kansen voor Kaag in aanpak ongelijkheid

“De tien rijkste mannen verdubbelden hun vermogen, terwijl 99% van de mensen hun inkomen zagen dalen”, zo kopte Oxfam vorige week. Het was al langer duidelijk dat de pandemie bestaande ongelijkheden heeft blootgelegd en vergroot, maar de cijfers zijn ontluisterend en de gevolgen ook. Ongelijkheid maakt levens kapot en ontwricht samenlevingen.

Wat de cijfers ook bevestigen: vrouwen zijn bijzonder hard geraakt. Terwijl de werkgelegenheid van mannen wereldwijd weer bijna op het niveau is van voor de pandemie, zijn er nog steeds 13 miljoen minder vrouwen aan het werk dan in 2019. 252 mannen hebben meer vermogen dan 1 miljard vrouwen en meisjes in Afrika, Latijns-Amerika en de Caraïben samen. Ook in Nederland gingen vrouwen er harder op achteruit in inkomen, welvaart én welzijn , en worden de rechten van huishoudelijk werkers – veelal vrouwen van kleur of met een migratieachtergrond – nog dagelijks geschonden.

Het goede nieuws is: we kunnen er iets aan doen. Ongelijkheid is een politieke keuze. Het is het gevolg van beleid dat onvoldoende rekening houdt met de belangen van hen ‘aan de onderkant van de samenleving’ of ‘ver weg’. Dit geldt ook voor Nederland. Economisch en fiscaal beleid zijn bij uitstek ‘genderblind’ en nationaal gericht, zo stelt ook de OESO. Terwijl: als we ongelijkheid serieus willen aanpakken, dan is aandacht voor de manier waarop het belastingstelsel of begrotingskeuzes uitpakken voor vrouwen cruciaal.

Zo hebben de jarenlange bezuinigingen op gezondheidszorg en publieke voorzieningen niet alleen tot grote krapte in de ziekenhuizen geleid, ze hebben ook de onbetaalde zorgtaken van vrouwen verder opgeschroefd. Waar de overheid zich terugtrekt, daar doen vrouwen – zeker in crisistijd – het (vuile) werk.  Dit hebben onze noorderburen al langer begrepen. Zweden werkt bijvoorbeeld al sinds 2000 met ‘gender budgeting’ , waarbij alle begrotingskeuzes zoveel mogelijk moeten bijdragen aan gendergelijkheid. Wat ze ook doen: vrouwen actief betrekken bij financieel beleid. Geld is macht en wie niet gezien of gehoord wordt, zal van beiden weinig zien – zo is de gedachte.

Om (gender) ongelijkheid aan te pakken moet ook over de grens gekeken worden. De giftige cocktail van pandemie, klimaatverandering en economische crisis raakt vrouwen in het Mondiale Zuiden disproportioneel, zo blijkt ook uit onderzoek dat ik het afgelopen jaar deed voor de People vs Inequality podcast. Hier ligt een taak voor de internationale gemeenschap. Zo leidt belastingontwijking via landen als Nederland ertoe dat ontwikkelingslanden miljarden mislopen om te investeren in diezelfde publieke voorzieningen die nu zo hard nodig zijn. En is het hoog tijd voor serieuze hervorming van het IMF en de Wereldbank om ontwikkelingslanden, en vrouwen in die landen, meer stem te geven in de aanpak van de oplopende schuldencrisis.

Vrouwenrechtenorganisaties wereldwijd roepen op tot een feministische aanpak uit de crisis , gebaseerd op economisch en fiscaal beleid dat ongelijkheid niet vergroot – zoals nu het geval is – maar bij de wortels aanpakt. De voorstellen liggen er en zijn ook voor Nederland relevant. Minister Kaag, misschien wel de eerste minister van Financiën met kennis van gendergelijkheid en internationale samenwerking, is perfect geplaatst om deze handschoen op te pakken.