Kijk Dick Schoof, zó kun je van Wilders afkomen

Giep schrijft brieven aan de premier, dit is de zevende

Aan de minister-president van Nederland,

Hoi Dick,

Terwijl jouw kabinet zelf alle trekken vertoont van een politieke warwinkel, zijn de goden je dit keer welgezind! Want groot nieuws afgelopen week: W. wil zijn steun opzeggen aan je kabinet. Omdat zijn eigen PVV-staatssecretaris Coenradie wellicht met jouw instemming maar tegen de wil van W. gedetineerden eerder wil vrijlaten, vanwege het gebrek aan cellen. En omdat enkele coalitiepartijen serieus willen kijken naar de vernietigende kritiek van de Raad van State op de voorgenomen asielwetgeving van PVV-minister Faber. Hij wil geen millimeter meer toegeven: Dan maar weg met dit kabinet op weg naar nieuwe verkiezingen.

Wat een goed bericht in deze zevende brief aan jou! Immers zo’n kans heb je nog niet eerder gehad om W. - en zijn PVV - definitief van je af te schudden. Help deze vereenzaamde, politieke haatzaaier uit zijn lijden. Zo aandoenlijk. Bespoedig zijn vertrek én het vertrek van zijn amateur-bewindslieden (maar wel Coenradie aan boord houden? Ik twijfel). Na het vertrek van de PVV kun je pas echt je rol als m-p op je nemen. Om het creatief denken in het Catshuis aan te scherpen en om goed voorbereid te zijn op de turbulentie die komen gaat, heb ik drie scenario’s voor je opgesteld. Kijk maar of je ermee uit de voeten kunt.

Allereerst een operationeel scenario. Na de val van een kabinet volgen als regel nieuwe verkiezingen. Zo doen we dat in Nederland. Deze verkiezingen beloven een goed resultaat voor W. ‘want wij zijn tegengewerkt door rechters, adviseurs en eigen coalitiegenoten; het is van belang dat mijn kiezers zich opnieuw uitspreken.’ Je kabinet is demissionair en handelt de lopende zaken af. Een nieuw kabinet zal opnieuw beleid uitstippelen maar ervaringswijs zijn we dan een jaar verder terwijl brandende problemen onopgelost zijn gebleven.

Het tweede scenario is een tactisch scenario. Na de val van je kabinet vul je de open plaatsen van de betrokken PVV-bewindslieden op met nieuwe bewindslieden uit de oppositionele partijen. Op een beperkt aantal dossiers worden afspraken gemaakt en het eerder voorgenomen kabinetsbeleid wordt vervolgens door de nieuwe ministerploeg in aangepaste vorm voortgezet. Nieuwe verkiezingen zijn weliswaar na de val van een kabinet als regel gebruikelijk maar het is geen (grond)wettelijke verplichting. Er is geen wet die ontbinding van de Tweede Kamer voorschrijft om tot nieuwe verkiezingen te komen. Staatsrechtexperts zijn het erover eens dat een (urgente) situatie met zich mee kan brengen dat een ‘reconstructie’ van een kabinet mogelijk is mits deze de steun heeft van een meerderheid van het parlement. Zo’n kabinet kan wellicht binnen een maand weer vak K vullen.

De derde mogelijkheid: een strategisch scenario. Na het vertrek van de PVV wordt met de oppositie het kabinet doorgelicht met als gevolg dat een aantal zittende bewindslieden niet het vertrouwen zal krijgen van een belangrijk deel van deze oppositie. Denk daarbij aan ministers van BBB-huize. Ook het regeringsprogramma wordt op belangrijke onderdelen herzien om een breed gedragen beleid mogelijk te maken. Dit scenario staat nu onder tijdsdruk vanwege de uitbrengen van de voorjaarsnota (uiterlijk 1 juni). Maar deze druk kan ook creatief aangewend worden om snel te komen tot een effectief en duurzaam regeringsbeleid.

Jouw eigen positie als m-p is natuurlijk ook in het geding. Bij scenario 1 ben je een tijdlang demissionair maar de lol zal er snel af zijn. Scenario 2 brengt ook een Schoof II in beeld en zullen partijen je kunnen handhaven vanwege de continuïteit. Geen gedoe meer. Of je nog een rol vervult in scenario 3 hangt sterk af hoe slim je zelf dit proces aanpakt.

Hier wat vrijblijvende suggesties van mijn kant om aan vertrouwen te winnen.

Gaandeweg zul je glashelder moeten aangeven – vooral richting de PVV-kiezers - waarom het regeren met een PVV een mission impossible is gebleken. Het gaat dan vooral om het obsessieve X-gestook van W. maar ook om het bestuurlijk onvermogen van zijn club. Fundamenteel is natuurlijk ook de ondemocratisch eenpersoonsstructuur van de PVV maar dat schijnt jou niet zo te boeien. Jammer. Je kunt er wel toe bijdragen dat de politieke partijen een cordon sanitair afspreken, zoals de VVD dat deed na de val van het gedoogkabinet VVD, CDA en PVV in 2012. Met de PVV kan men geen solide regering vormen, toen niet en nu niet.

Wie van de oppositie kun je via diplomatieke kanalen het eerste raadplegen? Ik zou inzetten op Bontenbal van het CDA. Hij dreigt nu in de oppositie te radicaliseren door zijn irritatie over de onbetrouwbaarheid van jouw bewindslieden en de coalitie. Hij heeft evenwel in het parlement al een paar keer afgerekend met W, maakt het CDA weer veerkrachtig en laat zien dat er afspraken gemaakt kunnen worden over brandende kwesties, denk aan de overheidsfinanciën en aan de plaats van Nederland in een wereld in verwarring (Gaza, EU/Rusland, VS/China, NAVO, Brics). Met hem kun je ook bij het derde scenario’s afspreken dat sprake zal zijn van een kabinet ‘Schoof II’.

Gelukkig dat je na een korte griep weer volledig hersteld terug kon komen. Maar wat een uitglijder qua taalgebruik en beeldvorming ben je begaan tijdens je persconferentie van 7 februari. Ik moet het je zeggen: tenenkrommend! Ik telde dat je meer dan vijf keer de term ‘ik baal’ liet vallen. Je baalde met name van interne spanningen in je kabinet en van conflicten tussen je bewindslieden en coalitiepartijen.

Kan best zijn en op zich begrijpelijk, maar let op: een minister-president baalt niet. Balen doe je thuis. Omdat je de kliko vergeten bent buiten te zetten. Balen, omdat Loes je sportbroeken niet gewassen heeft. Balen, omdat je voorganger R. belt op het moment dat je wil gaan hardlopen. Ja, dat is allemaal echt balen. Maar wel privé. Een minister-president geeft leiding aan een ministerploeg en zorgt voor effectief beleid. Zo simpel is het. Met het woord ‘balen’ geef je emotioneel naar buiten toe aan dat je politiek onmachtig bent om situaties naar je hand te zetten.

Kortom: ‘balen’ reserveert een m-p voor ‘binnen’.

Met amicale groeten, en hou vol,

Giep