Klap voor fossiele industrie: Amerikaanse rechter oordeelt dat jongeren grondwettelijk recht hebben op gezonde omgeving

Een rechtbank in de Amerikaanse staat Montana heeft maandag geoordeeld dat jonge mensen een grondwettelijk recht hebben op een gezonde leefomgeving. In een unieke rechtszaak met een mogelijk verstrekkende uitspraak stelde de rechter vast dat de staat bij onder meer bouwprojecten onvoldoende kijkt wat de schade is voor het klimaat en daarbij geen rekening houdt met de gevolgen van de klimaatcrisis voor jongeren.

De rechtszaak was aangespannen door een groep kinderen en jongeren uit Montana, in leeftijd variërend van 5 tot 22 jaar oud. Het is voor het eerst dat een dergelijke zaak in de Verenigde Staten voor de rechter komt. Hoewel de staat in zijn verdediging aanvoerde dat de uitstoot van Montana minuscuul is in vergelijking met de rest van de wereld, vonden de eisers dat de staat meer moet doen om in kaart te brengen hoe emissies bijdragen aan droogte, bosbranden en andere gezondheidsrisico’s.

Volgens de rechter is het bewezen dat de uitstoot van de staat niet minuscuul is, maar een “substantiële bijdrage levert aan de beïnvloeding van het klimaat”. Ook zijn er wetten die verhinderen dat er een al te grondige controle plaatsvindt op de invloed van industrie op het klimaat. Die wetten zijn volgens de rechter ongrondwettelijk.

Tijdens de rechtszaak werden getuigenissen opgevoerd van klimaatwetenschappers die gedetailleerd beschreven hoe de uitstoot van broeikasgassen als gevolg van menselijk handelen nu al gezondheids- en milieuschade veroorzaakt. En hoe deze effecten zullen toenemen wanneer er geen actie werd ondernomen om die uitstoot drastisch terug te dringen.

De jonge aanklagers zelf getuigden over de verschijnselen van de klimaatcrisis die ze zelf ondervonden; van extreme weersomstandigheden die oogsten vernietigden, tot verwarmde rivieren en beken met massale vissterfte tot gevolg, rook van bosbranden die aandoeningen als astma verergeren en verstoringen van de natuurlijke balans die een schadelijk effect hebben op inheemse volkeren in de staat.

Montana heeft een lange geschiedenis van mijnbouw. Een van de redenen om nu deze rechtszaak aan te spannen is een nieuwe wet opgesteld door de Republikeinen die zegt dat er geen rekening gehouden hoeft te worden met de gevolgen voor het klimaat bij nieuwe mijnbouwactiviteiten. Daar is nu voorlopig een streep door gezet. Klimaatactivisten hopen dat de uitspraak in Montana gevolgen heeft voor soortgelijke zaken die worden aangespannen, zowel in andere staten als bij de federale overheid.