Kunst verstoren gaat te ver? Wat wil je dan dat we nog proberen?

Klimaatacties nemen nieuwe vormen aan. In de afgelopen dagen heeft onder andere een activist van Just Stop Oil zich vastgelijmd aan de glazen bescherming die voor het schilderij Meisje met de parel  hangt, en heeft een activist van Extinction Rebellion een uitvoering in het Concertgebouw onderbroken. Meer acties gaan vast en zeker volgen.

Veel Nederlanders hadden hun mening gelijk klaar, en dat lijkt er vooral een van afkeuring te zijn. Natuurlijk zijn er veel mensen die het hele probleem wegwuiven en de activisten gewoon weg willen werken. Maar ook mensen die zeggen dat ze de boodschap steunen doen dit vaak met een maar... ‘Je mag actievoeren, maar niet op deze manier.’

Ik wil iedereen die dat laatste denkt vragen: wat wil je dan dat we nog proberen?

We weten al decennia hoe ernstig de gevolgen van klimaatverandering zullen zijn als we er niets tegen doen. Vanaf het begin roepen experts en activisten al op tot serieuze actie. Ze zijn al ontelbaar vaak in gesprek geweest, en hebben nog veel vaker geprobeerd het gesprek keer op keer aan te wakkeren. Het heeft niet gewerkt.

Er worden al decennia talloze demonstraties gehouden. Activisten hebben marsen gelopen met meer dan 50.000 deelnemers. Duizenden jongeren hebben keer op keer gespijbeld voor het klimaat. Activisten hebben geprobeerd het gevoel over te brengen met ontelbaar veel creatieve acties. Allemaal fantastische en broodnodige acties, maar het heeft niet genoeg gewerkt.

En voor de mensen die denken ‘Waarom lijmen ze zich niet vast aan een kolentrein?’: ook dat wordt gedaan. Constant blokkeren activisten kolentreinen. Ze komen constant in actie tegen de bio-industrie en de luchtvaart, en ze voeren constant actie bij de kantoren van grote vervuilende bedrijven. Allemaal ook fantastische en zeer belangrijke acties die grote vervuilers dwingen tot reflectie, maar zelfs dit helpt blijkbaar dus niet genoeg. 

Vorige week nog kwam er een VN-rapport uit waarin staat dat we op een pad zitten van 2,6 graden opwarming, en dat is ervan uitgaande dat alle landen hun gestelde klimaatdoelen ook halen. Een paar dagen later kwam het nieuws dat de Nederlandse overheid nog steeds bij lange na niet genoeg doet om die klimaatdoelen te halen. Zelfs als álle plannen gehaald worden - wat tot nu toe nooit gebeurt - zou dat niet genoeg zijn. Er liggen internationale verdragen, rechterlijke uitspraken, maar niets helpt. De overheid lapt het gewoon aan de laars.

Intussen zien we de crisissen gebeuren om ons heen. De lijst met voorbeelden van enorme natuurrampen - veroorzaakt door klimaatverandering - die nu al massale verwoestingen aanbrengen is eindeloos. Er vallen letterlijk al miljoenen doden per jaar als direct gevolg van klimaatverandering en onze omgang met de Aarde. Denk aan overstromingen, hittegolven, extreem weer, mislukte oogsten, we kennen het rijtje wel. Luchtvervuiling alleen doodt nu al 7 miljoen mensen per jaar. Miljoenen verloren mensenlevens, en we weten dat als we niets doen dat het er miljoenen en miljoenen meer zullen worden.

Dit weten we. Al jaren. Maar die kennis heeft niet tot de nodige maatregelen geleid. Alle mogelijke manieren om binnen de grenzen van “de norm” bewustzijn te creëren zijn al geprobeerd. Het heeft niet gewerkt. Alle gesprekken, discussies, petities, oproepen, onderzoeken, acties, noodklokken, smeekbedes, demonstraties, marsen, manifesten, het heeft niet genoeg gewerkt. Ze zijn allemaal belangrijk om bewustzijn te creëren en verandering aan te wakkeren maar hebben op zichzelf niet genoeg gewerkt.

Deze nieuwe acties dwingen mensen om te reflecteren. Zelfs al keur je de acties af, dan nog praten we nu op zijn minst weer over de klimaatcrisis. Zelfs al zeggen mensen “Ik ben voor het klimaat, maar tegen deze acties”, dan is dat al meer dan wat er anders over wordt gezegd. Want dat is weinig tot niets.

Er staan onontkoombaar talloze mensenlevens op het spel. Het gaat letterlijk over het voortbestaan van het leven zoals wij dat kennen. En overheden, bedrijven en andere machthebbers geven jongeren en toekomstige generaties niets anders dan één grote middelvinger.

Hier moeten we ons tegen verzetten, en het is onderdehand duidelijk dat disruptieve acties daarvoor nodig zijn. Columnist Simon van Teutem zei het goed in de Correspondent: “Voor grote veranderingen is geweldloos verzet op zichzelf misschien niet voldoende, maar meestal hard nodig. Niet activisme, maar apathie is onze vijand.”

Vandaag gaan Greenpeace en Extinction Rebellion Schiphol bezetten. Milieudefensie organiseert tegelijk een reguliere demonstratie voor breder publiek. Extinction Rebellion heeft hun volgende grote snelwegblokkade ook alweer aangekondigd: 26 november op de A12, direct tussen de gebouwen van de Tweede Kamer en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Veel meer acties zullen vast en zeker volgen. Ik steun dit volledig. Als ik oprecht wil kunnen zeggen dat ik iets geef om de toekomst en om mensenlevens, dan moet ik wel.

Niemand vindt het leuk dat zulke acties gevoerd moeten worden - ook de activisten zelf niet. Maar welke andere dingen moeten we nog proberen? Alles is al gedaan. Niets heeft gewerkt. Ik zie ook geen andere opties meer.

cc-foto: Matt Hrkac