Laat jezelf nooit in de steek

Veel mensen maken een keer een depressie mee. Vaak is daar dan vroeg of laat een duidelijke reden voor te vinden. Wanneer depressie echter regelmatig terugkeert en bij je lijkt te horen, is er meer aan de hand. Precies dát fenomeen, herhalende depressie, is waar ik in deze serie mijn aandacht op wil richten.

Mijn persoonlijke motivatie en betrokkenheid vind je in mijn inleiding

Onlangs viel ik hard op mijn hoofd. Ik liep een lichte hersenschudding op. Eén van de verschijnselen die daarbij hoort, is; emotionele instabiliteit. Dat resulteerde in mijn geval in een angstaanval. Het was lang geleden dat ik dat had meegemaakt. En ik had inmiddels goede hoop dat dat hoofdstuk klaar was, maar niet dus.

Het overviel me zo onverwacht dat ik bijna alles fout deed wat ik maar fout kon doen, naar mezelf toe. Ik was heel erg bezig om niets te laten merken en toen het water me dan toch aan de lippen stond en ik moest zeggen hoe ik erbij zat, maakte ik de fout der fouten: ik begon me te ver-excuseren voor mezelf. Sorry voor mij, lastige mij.

Eén van de belangrijkste lessen die ik heb geleerd is, dat ik mijzelf nooit in de steek mag laten. Niet, als anderen me niet begrijpen en eventueel ook nog eens geërgerd zijn. Ook niet, als ik mezelf niet begrijp. Achter jezelf blijven staan is makkelijker als je jezelf begrijpt, natuurlijk. Tenzij je slecht in je vel zit; dan is ook dát moeilijk, zeg ik er even bij. Maar achter je eigen emotionaliteit blijven staan terwijl je er zelf (nog) weinig of niets van snapt is de ultieme uitdaging. En wanneer je als depressiegevoelig mens regelmatig in een grote emotie verdrinkt, zul je waarschijnlijk vrezen dat anderen je als hinderlijk en incompetent gaan ervaren, waardoor je je schaamt en boos wordt op jezelf. Zelf-sabotage stapelt zich op die toch al zo nare gevoelens en maakt de kans op een langere of nieuwe depressie aanzienlijk groter. Je bent je eigen vijand aan het worden…
…en misschien was je dat al.
Ik wel. En dat was een van de belangrijkste ontdekkingen die ik ooit deed.

In hoeverre de therapieën, regulier en alternatief, mij een weg op hebben gemotiveerd die voor mij contraproductief is, is ook een relevante vraag. Maar uiteindelijk was -en ben- ík de kapitein op het schip, binnen en buiten die sessies. Dat was ik zelfs toen het waanzinnig slecht met me ging en ik me volkomen hulpeloos voelde, al realiseerde ik me dat toen niet. Terugkijkend zie ik dat ik als kapitein in die hulpsessies onbewust deze koers voer: ik wilde een andere Mirjam worden. En paradoxaal genoeg wilde ik dat al voordat ik werkelijk begon te begrijpen wie de echte Mirjam, waar ik vanaf wilde, nou eigenlijk was.

Ik wilde een remedie voor mijn lastige emoties, zoals insuline voor diabetes. Ondertussen bleef ik hopen dat ik op een ochtend wakker zou worden als een gelijkmatig, opgeruimd, veerkrachtig persoon. Dat gebeurde niet. Mijn emoties bleven zich krachtig melden. Ze wilden gezien worden, gerespecteerd worden. En ze wilden hun verhaal vertellen. Ook, als het “slecht uitkwam”, en dat komt het natuurlijk vrijwel altijd.

Tegenover de visie dat het niet raadzaam is om alsmaar in je emoties en trauma’s te blijven graven staat ook een visie die aanmoedigt om er juist helemaal in te gaan; “the only way out is in”. Die tweede visie is mijn redding, zeg ik zonder reserve.

Ik moest erin, in alles wat zich aandiende. Eerst aarzelend, met een beleefd soort respect. Gaandeweg met liefde. Gaandeweg ook met minder en minder oordeel en steeds minder verstandelijk, maar meer intuïtief, en alert op de signalen van mijn lichaam. Zeker in het begin vond ik dat doodeng. Maar ik merkte elke keer weer dat die angst na enige tijd verzachtte en vaak zelfs oploste. De angst voor de angst werd door oefening minder…

Wanneer ik niet in de analyse ga, niet in mijn hoofd, krijg ik een heel ander beeld van mijn emotie te zien. Voor mij gaat dit dieper en is het waarachtiger. Het uitgangspunt “ervaren” in plaats van “ontrafelen” opent een heel ander deurtje.

Ik besef dat het nogal grote, bombastisch aandoende woorden zijn, maar het streven naar zelfkennis en zelfliefde zijn voor mij de pijlers van mijn geestelijke gezondheid gebleken. Ik zeg “streven”, omdat ik altijd onderweg blijf, er is geen eindstation, bovendien verander ik ook nog eens, in de loop van mijn leven. Maar de reis lijkt al effectief genoeg te zijn, de beweging.

Ik prefereer het woord “zelfliefde” in plaats van het overbekende “eigenwaarde”, wat me veel te verstandelijk en koeltjes in de oren klinkt. Met minder dan zelfliefde blijf ik niet uit de gevarenzone. De “echte Mirjam” is nou eenmaal een behoorlijk emotioneel wezen. Dat gaat niet anders worden, en dát is ook niet de reden dat ik depressiegevoelig ben. Wat mij depressiegevoelig maakte, is mijn weerstand tegen mijn emoties.

Wanneer een ongemakkelijke emotie zich aandient voel ik nog vaak als eerste weerstand. Maak ik toch even de beweging “hopen dat het gewoon overwaait” of “nou weten we dit wel”. Maar als de emotie nog wat harder aandringt, weet ik wat me te doen staat: zitten, ontvangen, erin. En als de aanleiding van dat gevoel nog schimmig blijft: ook goed. Dan geef ik mezelf toch het vertrouwen dat het echt wel ergens over gaat.

Het “sorry voor mij” na mijn recente angstaanval heb ik een dag of twee later kunnen rechtzetten. In tweede instantie kon ik gelukkig weer achter mezelf gaan staan. De dans tussen een gevoelig mens en diens emoties is precair. Ik wil daar graag nog wat meer over zeggen. Daarom zal ik daar in mijn volgende blog specifiek op in gaan.

Zoals altijd hoop ik dat iemand, ergens, hier iets aan heeft. Het ga je goed.