Lach niet, gehoorzaam – op het container checkpoint tussen Ramallah en Bethlehem

Het gebeurde bij de container checkpoint. Dat is een zogeheten intern checkpoint, strategisch geplaatst tussen het zuiden en het noorden van de West Bank. Dus wanneer je vanuit Bethlehem of Hebron naar Ramallah reist, normaal een trip van een uur, dan ga je via de kronkelende en deels in een woestijn gelegen Wadi Nar-weg. Het Arabische Wadi Nar betekent: Vallei van de Hel. Halverwege is het nondescripte container checkpoint. Deze is simpelweg zo genaamd omdat er ooit een container was. Je kunt er soms uren in een lange autorij wachten, soms word je gewoon doorgewoven. Het is geen pretje wanneer je daar uit de auto wordt gehaald om ondervraagd te worden. Een tijdje geleden zag ik bij het checkpoint een Palestijn achter een schuurtje staan wachten. Wie weet voor hoelang en wat zou er met hem gebeuren. ’s Nachts zijn er, zoals vaak bij checkpoints, blaffende zwerfhonden.  

Nu is het zo dat er bij checkpoints tussen soldaten en Palestijnen ongeschreven spelregels bestaan, die meestal worden gevolgd maar soms worden doorbroken.  Je geeft antwoord op vragen en stelt zelf geen vragen bijvoorbeeld. Je bent gehoorzaam en toont dat in houding en woordkeus. De houding, waaronder de oogopslag, is belangrijk. Hoe je een soldaat aankijkt, kan betekenisvol zijn. Aan het begin van de bekende film Paradise Now van Hany Abu Assad, zie je hoe een Palestijnse bezoekster uit het buitenland bij een checkpoint niet de gewenste oogneerslag toont, een soldaat recht en langdurig aankijkt, en hoe dat subtiel met een handbeweging wordt “afgestraft”. Het volgende is ook zoiets, zij het dat de soldate hier haar zelfbeheersing verliest.

Wat is de wet die happy-zijn verbiedt?
Hier is het gebeurde. Op Facebook vertelt iemand (in het Arabisch) dat zij en haar kleine zus uit Ramallah naar Bethlehem terugkeerden. Ze werden bij de container gestopt. Ze schrijft dat haar kleine zus toevallig gewoon lachte. De dienstdoende soldate was er niet van gediend: “Waarom lach je? Waarom ben je happy?” De oudere zus keek naar haar kleine zusje met een mengeling van een glimlach en een blik van verwondering en onbegrip, zoiets van: waarom zou je niet mogen lachen en happy zijn?

Maar de soldate was duidelijk niet happy. Ze gelastte de oudere zus uit de auto te komen en loodste haar naar een kamertje. Ze moest haar kleren uitdoen en de soldate begon daarna op haar benen te slaan, die benen moesten wijd open, zo wijd dat het pijn deed. Haar handen moest ze achter haar rug houden. Jij verdient het verkracht te worden, was de boodschap. De Palestijnse schrijft dat ze op dat moment zich heel goed kon voorstellen hoe Palestijnse gevangenen worden behandeld. Ze schreef dat na afloop haar zelfbeeld en haar waardigheid beneden nul waren, ze voelde dat ze naar een psychiater moest. Welke wet, dacht ze, zegt dat iemand niet happy mag zijn?

Het was moedig van haar dit publiekelijk op te schrijven (wel blijft het anoniem, daarom hier geen link). De fysieke dehumanisering zoals in Gaza gaande hangt samen met psychologische dehumanisering.  Zelfs na zoveel jaren bezetting en de institutionalisering ervan met vergunningen en dergelijke is de macht van Israëlische soldaten geen vanzelfsprekendheid. Die moet elke dag bij elke checkpoint en bij vele Palestijnen steeds opnieuw duidelijk gemaakt worden. Lach niet, gehoorzaam.