Lokale kiezers zijn de landelijke partijen zat. Wat nu?

Of het nu gaat om woningbouw, zorg, boeren, energie, vluchtelingen of mensen die in de problemen zitten, de landelijke politiek doet niet wat de kiezers graag willen.

Bij de recente gemeenteraadsverkiezingen zijn de landelijke partijen nagenoeg overal afgestraft. Bijna 40% van de stemmen ging naar lokale partijen. Uit onderzoek blijkt dat kiezers lokaal stemmen of niet stemmen omdat ze geen vertrouwen hebben in de landelijke partijen. Daarnaast verandert de maatschappij ook door jonge generaties die andere doelen hebben.

De generaties geboren na 1980 kijken en beleven de wereld heel anders dan alle generaties daarvoor. Hun invloed wordt steeds groter en hun denkwijzen beïnvloeden de hele maatschappij. Nu nog maken zij ca. 40% uit van de kiezers, over 4 jaar 50%. Zij bepalen de komende 30 jaar waar Nederland naar toegaat in de politiek en samenleving.

Die “nieuwe” generaties hebben geen focus op een doel, maar kijken veel meer naar de maatschappij en de wereld als één geheel. Omdat ze niet als de andere naoorlogse generaties moeten strijden voor een specifiek doel, kunnen ze andere prioriteiten stellen. Ze kijken meer naar wat hun directe omgeving en hun zelf raakt. Dat moet goed zijn en goed voelen.

De “oudere” generaties hadden en hebben een veel duidelijker focus op een punt. Was dat na de oorlog en in de jaren 50 vooral bouwen, bouwen, bouwen. Eind vijftiger jaren en in de jaren ’60 werd dat “wij willen meepraten”, waarmee die generatie zich afzetten tegen het establishment. Dat werd in de jaren ’70 “er is een andere wereld mogelijk”, ook wel “love, peace and understanding” genoemd. En daar kwam eind jaren ’70 hard een einde aan door de diepe economische crisis met veel werkeloosheid en zelfs armoede. Mede daardoor veranderde de nieuwe generaties. Zij richten zich veel meer op nabijheid en dat moet goed zijn en voelen. “Mijn omgeving en ik moeten goed en in balans zijn. Dan komt het goed met de wereld.” Dat zien we nu terug in de uitslag van de verkiezingen. Steeds meer gericht op de eigen omgeving en lokaal.

Als we kijken naar de ontwikkeling van de lokale partijen dan zien we vanaf 2002 (Fortuyn) een stijging van het percentage lokale raadszetels van enkele procenten tot bijna 40% dit jaar. En ik voorspel dat die trend blijft doorgaan. Als over vier jaar het electoraat bestaat uit 50% mensen die na 1980 geboren zijn, dan zal het aantal zetels van lokale partijen gelijk toenemen. Niet alleen door de aantallen kiezers uit die generaties, maar ook door de invloed die zij op het denken in de hele maatschappij hebben.

De kiezers zien de landelijke politiek machteloos en zonder merkbare aandacht voor de lokale belangen en wensen. Of het nu gaat om woningbouw, zorg, boeren, energie, vluchtelingen of mensen die in de problemen zitten, de landelijke politiek doet niet wat de kiezers graag willen. En waren de landelijke politici niet “volksvertegenwoordigers”? Veel mensen ervaren dat niet meer. Mede daarom richten ze lokaal zich op partijen die dichtbij zijn. Lokaal dus.

Is er een oplossing? Ja. Stop met het “oude politieke denken” en ga echt met mensen in gesprek. Maak duidelijk dat er landelijke, provinciale en lokale politici zijn, die ieder een eigen rol en een eigen verantwoordelijkheid hebben. Dat werkt alleen als de landelijk politiek, de lokale politiek echt vrij laat en niet van bovenaf bepaalt wat er moet gebeuren op lokaal gebied. Vertrouw elkaar!

De 3 politieke lagen moeten naast elkaar staan, in plaats van boven elkaar. Ze moeten gelijkwaardig worden en de kiezers mag ze aanspreken op wat er op en in hun gebied gebeurt. Dus de lokale politici zijn verantwoordelijk voor de lokale politieke besluiten. Zorg dat ze niet meer worden aangesproken op de landelijke besluiten. Dat zal niet eenvoudig zijn als partijen vasthouden aan de jarenlange cultuur van Top-Down en lokale verkiezingen als een landelijke partij aanpakken.

Het wordt tijd voor echte lokale politici die zich richten op de items in de gemeenten en die pal staan voor de belangen van de inwoners en bedrijven. Het moet “normaal” zijn dat deze politici zich over landelijke items uitlaten die de inwoners raken. Zo kunnen ze invloed op de landelijke politiek uitoefenen. Dat moeten die landelijke partijen accepteren, anders verdwijnen ze uit de lokale politiek.

Nieuwe tijden, nieuwe generaties en dus ook nieuwe verhoudingen. Dat moet de komende jaren echt aangepakt worden. Alleen dan worden onze inwoners en bedrijven echt gehoord en bouwen we samen aan een goede maatschappij.

cc-foto: Peter van der Sluijs