Mag ik dit boek straks nog wel goed vinden?

In een van zijn - helaas - laatste Plakshot-afleveringen ondervroeg Roel Maalderink op de hem bekende wijze voorbijgangers over vluchtelingen. Nogal wat mensen vonden dat het maar afgelopen moet zijn met het recht op vluchten. De vluchtelingen moeten volgens hen ook niet meer geholpen worden. Vervolgens vroeg Roel aan dezelfde mensen waar ze heen zouden gaan als er in Nederland grote problemen zouden ontstaan. Nou Spanje bijvoorbeeld en ze beschreven hoe ze dat voor zich zagen: fijn huis, lekker eten, in de zon.

Het liet weer eens zien dat een aanzienlijk deel van de Nederlanders geen idee heeft wat het betekent om te vluchten, welke ontberingen je moet doorstaan, hoe het is om je leven te wagen om überhaupt een nieuwe toekomst te bereiken.

Mannen in de Zon is een novelle die speelt in de jaren ‘50 en gaat over vluchten. Een Palestijnse man probeert samen met enkele anderen Koeweit te bereiken. Daar zou werk te vinden zijn. Maar om er te komen moet een gruwelijke tocht door de woestijn gemaakt worden, die door mensensmokkelaars natuurlijk als een eenvoudig tripje wordt voorgesteld.

Door het verhaal heen wordt duidelijk waarom hij moet vluchten, hoe Israëlische terroristen - en dat is geen kwalificatie die ik verzin maar slaat op paramilitaire groeperingen - hem uit zijn huis verjaagd hebben, hoe zijn land werd afgepakt, de martelingen die volgden. Het verhaal van de mannen is ook een vertelling over de verschillende manieren waarop Palestijnen reageerden op de bezetting. Daarom wordt het gezien als het verhaal van Palestina.

Dat laatste is geen toeval. De auteur Ghassan Kanafani was ook een verzetsstrijder, of zoals de bezetters en hun bondgenoten zeggen: een terrorist. Hij behoorde tot de top van de PFLP, een organisatie die gewapend strijd voert tegen Israël en verantwoordelijk is voor dodelijke aanslagen en nietsontziend geweld. De PFLP nam bijvoorbeeld ook deel aan de aanval op Israël van 7 oktober 2023.

Kanafani heeft dat niet meegemaakt. Hij werd in 1972 samen met zijn 17-jarige nichtje in Beiroet gedood door een autobom van de Israëlische spionagedienst Mossad. Dat wist ik allemaal niet toen ik het boek las maar ik keek er ook niet van op. Het leek me een niet onlogisch gevolg van het verhaal.

Maar nu ik de achtergrond van Kanafani kende, werd ik wel geconfronteerd met een ander probleem. Vorige maand heeft het Nederlandse kabinet een wetswijziging voorgesteld die het verheerlijken van terrorisme strafbaar stelt. Daar is opvallend weinig over te doen geweest. De meeste mensen zullen wel denken dat het prima is, want ja, terrorisme moet nu eenmaal bestreden worden. Maar net zoals bij het strafbaar stellen van verblijf zonder toestemming ook het helpen van mensen in nood ineens strafbaar zou worden, zo zit hier ook een verontrustend aspect aan.

Het wetsvoorstel stelt namelijk niet alleen het verheerlijken van terrorisme strafbaar maar ook het ‘betuigen van steun’ aan terroristische organisaties. Daar komt drie jaar cel op te staan. En er is maar weinig voor nodig. Laat me de memorie van toelichting erbij pakken:

“Het is niettemin wenselijk om een breed scala aan steunbetuigingen aan terroristische organisaties onder de strafbepaling te laten vallen. Denk aan het, in het kader van een demonstratie, zwaaien met Al Qa’ida- of IS-vlaggen of het uiten van waarderingen over bepaalde terroristische organisaties in het openbaar of op sociale media. Daarom wordt ervoor gekozen om het in het openbaar betuigen van steun aan terroristische organisaties, waarmee in feite propaganda wordt gemaakt voor dergelijke organisaties, afzonderlijk strafbaar te stellen.”

“Het uiten van waarderingen…” Mag ik dan nog schrijven dat ik Mannen in de Zon een goed boek vind? Het is immers geschreven door een leidend figuur van een terroristische organisatie. Of wordt een boek als dit straks gewoon helemaal verboden?

Je denkt natuurlijk dat ik overdrijf maar we leven in tijd van toenemende repressie en groeiende autocratie. We hebben net een ultrarechtse regering gehad en dat kan weer gebeuren. Net als bij Trump zal de tweede keer erger zijn. De wet ligt er dan al klaar voor.

Onthoud dat het ANC van Nelson Mandela tot 1988 door de VS en het VK officieel als terroristische organisatie werd bestempeld. Dat de zanger Douwe Bob door voormalig minister van Justitie en huidig VVD-lijsttrekker Yesilgöz tot antisemiet is bestempeld omdat hij tegen de omstreden ideologie van het zionisme is. En dat een derde van de organisaties op de officiële internationale terreurlijst van de EU een bevrijd Palestina tot doel heeft.

Ik ben niet de enige die zich zorgen maakt, gezien reacties in de internetconsultatie.

Het kan snel gedaan zijn met je vrijheid. Dan rest alleen nog zwijgen. Of vluchten.