Marokkaanse moskeeën in Nederland moeten mee met de tijd

Marokkaanse moskeeën in Nederland spelen een belangrijke rol in het religieuze en sociale leven van de gemeenschap. Op vrijdagen, tijdens de Ramadan en op feestdagen zitten ze vol. Maar buiten die momenten blijven ze grotendeels leeg. Vooral jongeren voelen zich niet verbonden. Waarom? En waarom ontbreekt vaak de eenheid binnen de gemeenschap, ondanks de aanwezigheid van overkoepelende organisaties.

Deze vragen houden mij al lang bezig. In Amsterdamse moskeeën heb ik gezien hoe de kloof tussen generaties groeit. De oorzaak ligt niet bij de jongeren, maar bij hoe moskeebesturen functioneren. Het gebrek aan inclusie, vernieuwing en transparantie speelt hen parten.

Een gebrek aan inclusie en jongerenparticipatie
Veel jongeren voelen zich niet welkom in de moskee. De voertaal is vaak Arabisch, terwijl de tweede en derde generatie vooral Nederlands en Berbers spreekt. Hierdoor voelen velen zich buitengesloten. Maar zelfs jongeren die wél Arabisch spreken, ervaren weinig aansluiting, omdat de bestuurscultuur niet bij hun leefwereld past.

Veel moskeeën worden nog steeds geleid door de eerste generatie gastarbeiders. Zij spreken vaak gebrekkig Nederlands en kennen de Nederlandse samenleving onvoldoende. Dit leidt tot traditionele bestuursvormen waarin weinig ruimte is voor vernieuwing. Mensen uit de gemeenschap met kennis, ideeën en initiatieven worden zelden betrokken, wat hun binding met de moskee verkleint.

Andere moslimgemeenschappen doen het beter. Turkse moskeeën zijn vaak professioneler georganiseerd. Surinaamse moskeeën staan bekend om hun laagdrempeligheid en gemeenschapszin. Hier worden jongeren wél betrokken. Waarom lukt dat bij Marokkaanse moskeeën niet?

Gebrek aan financiële transparantie
Een ander groot probleem is het gebrek aan financiële openheid. Tijdens de Ramadan worden er tonnen aan donaties opgehaald, maar er is nauwelijks inzicht in hoe dat geld wordt besteed. Er is geen centrale boekhouding en geen collectief fonds om middelen efficiënt te verdelen.

Waarom is er geen gezamenlijk fonds waarin donaties worden verzameld en beheerd? Dit zou niet alleen de transparantie vergroten, maar ook zorgen voor een eerlijke verdeling van middelen. Moskeeën die geld nodig hebben voor renovaties of educatieve projecten zouden dan een aanvraag kunnen indienen. Dit zou voorkomen dat sommige moskeeën over veel geld beschikken, terwijl anderen moeite hebben om open te blijven.

Meer transparantie zou ook de betrokkenheid van de gemeenschap vergroten. Als mensen weten waar hun geld naartoe gaat en hoe het wordt besteed, zullen zij eerder blijven doneren en meedenken over de toekomst van de moskee.

Het gebrek aan eenheid en de groeiende islamofobie
Naast interne uitdagingen worden moslims in Nederland ook geconfronteerd met een groeiende externe druk. Islamofobie neemt toe en moslims worden steeds vaker gediscrimineerd. Onderzoek toont aan dat een groot deel van de islamitische jongeren overweegt Nederland te verlaten omdat ze zich hier niet meer welkom voelen.

In deze tijden zouden Marokkaanse moskeeën een verbindende rol kunnen spelen. Maar in plaats van samen te werken en een sterke stem te vormen, blijven veel moskeeën versnipperd opereren. Overkoepelende organisaties zoals de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland zouden hierin een leidende rol moeten nemen. Maar in de praktijk blijven ook zij vaak afzijdig.

Eenheid binnen de gemeenschap is essentieel, niet alleen om sterker te staan tegen islamofobie, maar ook om onze rechten te beschermen. Dit betekent dat moskeeën hun rol in de samenleving moeten herdefiniëren. Ze moeten zich niet alleen richten op religieuze diensten, maar ook op maatschappelijke betrokkenheid en samenwerking met andere organisaties.

Politieke bewustwording is noodzakelijk
Naast maatschappelijke betrokkenheid moeten Marokkaanse moskeeën ook het belang van politieke participatie benadrukken. Te veel Marokkaanse Nederlanders stemmen niet, vaak uit wantrouwen in de politiek. Tegelijkertijd klagen ze wanneer beleid wordt ingevoerd dat hen direct raakt.

Dit is een gevaarlijke houding. Als wij als gemeenschap niet meebeslissen over ons lot, laten we anderen dat doen. Politieke participatie betekent niet alleen stemmen, maar ook deelnemen aan discussies, inspraakavonden en het maatschappelijk debat. Moskeebesturen zouden hierin een actieve rol moeten spelen door hun achterban te informeren en het belang van participatie te onderstrepen.

Een oproep tot verandering
De toekomst van Marokkaanse moskeeën in Nederland hangt af van hun vermogen om mee te gaan met de tijd. Dit betekent dat zij inclusiever moeten worden, transparanter moeten opereren en meer maatschappelijke betrokkenheid moeten tonen. Jongeren, professionals en ondernemers moeten worden betrokken bij het bestuur, de voertaal moet toegankelijker zijn en de gemeenschap moet meer eenheid tonen.

We kunnen het ons niet veroorloven om vast te houden aan oude structuren die niet meer werken. De moskee moet een plek zijn waar iedereen zich welkom voelt, waar jongeren zich gehoord voelen en waar transparantie en samenwerking centraal staan.

Als wij als gemeenschap niet de urgentie voelen om te veranderen, zal de kloof tussen de moskee en de jongere generaties alleen maar groter worden. De keuze ligt bij ons. Willen we vooruitgang en een sterke gemeenschap opbouwen? Dan is het tijd om actie te ondernemen. De toekomst ligt in onze handen.