Met een 'digitale ik' leven we straks 48 uur per dag

Het Beste Idee is een bundel waarin een groot aantal wetenschappers, journalisten, schrijvers, filosofen en kunstenaars vertellen wat zij het beste idee vinden dat ze het afgelopen jaar hebben gehoord, gelezen of bedacht. Joop publiceert de komende dagen een selectie uit die bijdragen. Deze keer: de toekomstvisie van Erik Hoving.

Toen Steve Jobs in de zomer van 2007 de eerste smartphone presenteerde, realiseerde niemand zich echt hoe dat de wereld zou gaan veranderen. Dat besef drong langzaam tot ons door toen de tablet een paar jaar later de wereld veroverde.

Ik weet het, niets is zo makkelijk als de geschiedenis te duiden met de kennis van nu en te constateren dat de smartphone en de tablet een ware revolutie ontketenden. Of liever: ze brachten de digitalisering van onze wereld, die ooit analoog was, in een stroomversnelling en legden de basis voor enorme veranderingen die ons staan te wachten. Veranderingen die we nú al ondergaan, zonder dat we ons dat realiseren.

Kennis en connectiviteit

Met de kennis van nu, en kijkend naar de technieken van vandaag, zie ik een paar grote ontwikkelingen op ons afkomen die ons leven drastisch zullen veranderen. Kunstmatige intelligentie en robotica die computers steeds slimmer maken, zorgen misschien wel voor de belangrijkste verandering. Een computer zal de mens nooit vervangen, maar kan ons wel veel (denk)werk uit handen nemen. Over pakweg vijftien jaar zijn computers en robots in staat menselijke beslissingen te nemen. Scary? Misschien. Houden we die ontwikkeling tegen? Nee. Dus kunnen we het maar beter omarmen.

Watson, de ‘denktankcomputer’ van IBM, heeft Wikipedia gelezen én kan die ‘kennis’ in de praktijk toepassen. Hij kent 20 miljoen medische diagnoses. Geen arts ter wereld die hem dat nadoet. Die kunstmatige intelligentie en enorme rekenkracht zal voor ons allemaal beschikbaar komen. Daarnaast zie ik connectiviteit voor alles en iedereen. Dat gaat veel verder dan computers en internet. Denk aan een wereldwijd systeem van sensoren, waarmee we beter herkennen, leren en voorspellen. Neem het dijkproject van TNO, waarbij sensoren meten hoe dijken ‘reageren’ als ze onder druk staan. Een andere grote verandering zie ik in de gentechnolgie. We kunnen een mens op basis van z’n DNA-structuur volledig analyseren. Dankzij geavanceerde technieken moeten we de levensverwachting met tientallen jaren naar boven bijstellen. Wie nu geboren wordt, wordt zomaar 150 jaar.

48 uur per dag

Zo’n ontwikkeling heeft ook drastische consequenties voor ons educatie- en pensioensysteem, dus vasthouden aan het sequentiële denken als de wereld zo verandert, is zin- en kansloos. Het zijn ‘zomaar’ enkele belangrijke veranderingen die ons staan te wachten, waarbij ik de demografische, ecologische, sociologische, religieuze en geografische scenario’s gemakshalve buiten beschouwing laat. Dat ik beroepshalve in glazen bollen mag kijken en me met toekomstscenario’s mag bezighouden, is een voorrecht. Zeker om daarbij te concluderen dat access providers zoals KPN een prachtige rol in de schoot geworpen krijgen. Want een samenleving waarin we altijd connected willen zijn – móeten zijn – komt snel dichterbij. Dus is het cruciaal dat KPN die permanente toegang mogelijk maakt, want het zal nog vijf à tien jaar duren totdat een dag uit 48 uur zal bestaan. Dat klinkt absurd, maar er is geen ontkomen aan. 24 uur fysiek, 24 uur digitaal. Zonder dat we het merken telt onze dag nu ook al meer dan 24 uur. Kijk hoeveel informatie er nu al in de cloud hangt, waarbij ons ‘digitale ik’ al het nodige voor ons doet, terwijl we zelf met andere dingen bezig zijn. De volgende stap ligt voor de hand: de cloud gaat ons leven inrichten, ons digitale leven krijgt meer en meer de controle. Voor de dingen die we zelf willen, want dankzij kunstmatige intelligentie zal veel van ons werk overbodig blijken. Kijk er niet van op als we over tien jaar onze eigen avatar hebben die slim genoeg is om namens onszelf vergaderingen bij te wonen, die bepaalt waarmee de koelkast wordt gevuld, welke reizen we maken en wanneer een bezoek aan de huisarts noodzakelijk is.

Digitale ik

Het zijn de schetsen voor de toekomst. En de grote (ethische) vraag is hoe de mens zich in deze verregaande digitaliserende wereld zal ontwikkelen. Kunnen we het accepteren dat ons ‘digitale ik’ ons eigen leven mede zal bepalen? Voor mij is het antwoord evident: er is geen keus. We gaan mee in de stroom die evolutie heet. Daar was nog nooit één mens tegen opgewassen.

Erik Hoving (1963) is Chief Technology Officer voor de KPN Groep. Hij begon zijn carrière eind jaren tachtig bij AT&T Network System. Drie jaar later switchte hij naar consultancybedrijf Arthur D. Little waar hij tien jaar werkte. Hoving vervolgde zijn loopbaan bij Monitor Group en werd vervolgens CEO bij telecombedrijf Zenitel in Brussel. In 2008 maakte hij de overstap naar KPN. Hoving is een doorzetter, heeft een winnaarsmentaliteit en omschrijft zichzelf als creatief en eigenzinnig.