Miljoenen toeristen + honderdduizenden vluchtelingen = veel te veel vuilnis

Maandagavond kunt u kijken naar alweer aflevering 3 van de zesdelige BNNVARA-documentaireserie ‘Hotel Athene’, over hoe doorsnee Grieken moeten zien te overleven in een alles behalve doorsnee crisis. En nee, die crisis is nog lang niet voorbij. Sterker: het ergste moet nog komen.

In deze aflevering neem ik u mee terúg naar de smerige achterbuurt, hartje Athene, waar ik werk en woon: Metaxourgiou. U heeft het kunnen zien in aflevering 1. Het is een beruchte buurt, op een steenworp van de Akropolis, met ontstellend veel leegstand, bizar goedkoop want vervallen onroerend goed, waar het wemelt van junks, Griekse en vluchtelingen-daklozen, morsige bordelen, straathonden en -katten. Wie daar woont moet zich, net als ik, iedere ochtend door spuitende heroïneverslaafden op de drempel van z’n flatgebouwingang heen wurmen. Als je naar je ‘Laatste der Mohikanen’ Griekse kruideniertje loopt voor melk en brood moet je over de op de stoep slapende daklozen heen stappen.

Afijn, u heeft het allemaal kunnen zien twee weken geleden.

Deze keer gaat het niet nóg een keer over ‘Het Verval’ van deze even fascinerende als angstaanjagende buurt. Maar over het tegendeel daarvan. Over de ‘Vervreemdende Veryupping’ en de ‘Genadeloze Gentrificatie’ die door mijn wijk razen. Als een orkaan. Geheel in het kader van ‘Griekenland moet in de uitverkoop’. Dat is namelijk nog steeds één van de strikte en onveranderlijke geboden van de Eurogroep, waar onze eigen toenmalige minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vijf jaar lang voorzitter van was.

Van der Turk Nooit eerder had een Nederlandse bestuurder zo’n grote invloed op het dagelijkse leven van de gewone Griek. En nooit eerder is een Nederlands politicus zo gehaat in Griekenland als Dijsselbloem. Oud-eurocommissaris Hans van den Broek – z’n Griekse bijnaam was ‘van den Turk’ – was al niet geliefd, omdat hij begin jaren ’90 vond dat de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië, gewoon Macedonië en niet FYROM (Former Yugoslav Republic of Macedonia) moest heten, waarmee hij zich de Griekse volkswoede op de hals haalde. Maar Dijsselbloem werd nog meer verguisd. Tijdens de première van Hotel Athene in het Parool Theater in Amsterdam zei hij dat hij niet zonder bodyguards in Griekenland kon rondlopen. Net zoals oud-premier George Papandreou, van de PASOK (de Griekse PvdA) – ook aanwezig tijdens de première – die in 2010 als eerste Griekse premier het eerste wurgakkoord met de Eurogroep, c.q. Trojka ondertekende, en daardoor in de ogen van veel Grieken een landsverrader was.

Saillant detail: beide Titanen die aan de wieg van Griekse crisis stonden vertelden tijdens de première dat ‘het steeds beter gaat’, en dat ze met ‘steeds minder bewaking’ in Griekenland kunnen rondlopen.

Vergeten mensen, dus ook Grieken, zo snel? Of zijn ze, volkomen verlamd en murw door de crisis, verraden door Europese én nationale politici, simpelweg niet meer geïnteresseerd? Het moest wel een premièrefeestje blijven, dus die vraag ik heb maar niet aan beide heren gesteld.

De eveneens door Grieken gehate Trojka (ECB, EU, IMF) – waakhond van de Eurogroep – ziet er nog steeds streng op toe dat alle winstgevende Griekse staatsbedrijven aan buitenlandse kopers worden verkocht. Watervoorzienings- en distributiebedrijven, energie- en telecombedrijven, havens, vliegvelden, hele eilanden. Omdat Griekenland nog veel meer dan toen de crisis in 2009 begon is opgezadeld met torenhoge leningen en nóg meer dan tien jaar geleden met z’n rug tegen de muur staat, wordt alles voor een appel en een ei, vooral door Chinezen, opgekocht.

Zo usurpeerde het Chinese staatsbedrijf COSCO al in 2012 de eerste helft van de grote Griekse haven Piraeus op. En in 2016 slokte het ook de andere helft op. Ondanks dat zo ongeveer alle Griekse politici – van communisten tot extreem rechts – met gebalde vuisten hadden geroepen en gezworen dat dát nooit zou gebeuren. Cynischer kon niet. Ooit was diezelfde haven Piraeus immers de oorzaak van de vijf jaar lange Griekse burgeroorlog, die bloediger was de oorlog in voormalig Joegoslavië.

Hooivorken en aardappelmesjes Tijdens de WO II was het verzet in Griekenland communistisch. De Grieken waren de enige Europeanen die zich van de Duitse bezetter hadden weten te ontdoen zónder inmenging van de geallieerden. ‘Met hooivorken en aardappelmesjes’, grappen sommige bejaarde Grieken nog steeds.

De uitkomst van die ongelooflijke bevrijdingsprestatie was alles behalve ‘grappig’. Toen de geallieerden zich in Griekenland meldden, zeiden de Grieken natuurlijk: ‘Thanks, but no thanks’. Ze hadden zelf de Duitsers – en ook de Italianen van Mussolini – verjaagd. Aangezien het communistische verzet had ‘gewonnen’, lag het voor de hand dat Griekenland een communistisch land zou worden. Ergo: Hellas wilde zich bij Moskou aansluiten, en dreigde ingelijfd te worden bij het Oostblok.

Dat zou betekenen dat de Russen de belangrijkste haven aan de Middellandse Zee in de schoot geworpen zouden krijgen. Zowel de Amerikanen als de Engelsen wilden dat coûte que coûte voorkomen. En zo gebeurde het dat de Grieken tot hun – sindsdien nimmer verwerkte – ontzetting en verbijstering moesten toezien hoe de geallieerden Grieks rechts, en ook Grieks extreemrechts, dat wil zeggen de Griekse nazi-collaborateurs ten tijde van de oorlog, van wapens voorzagen, zodat ze hun eigen communistische verzet de macht konden ontnemen.

Dat werd de afschuwelijke Griekse burgeroorlog die van 1945 tot en met 1949 woedde, die 160.000 Grieken het leven kostte, 400.000 Griekse vluchtelingen in het Oostblok opleverde, en bijna 30.000 Griekse kinderen tot wees maakte, op een bevolking van iets meer dan zeven miljoen. En dat alles ná een verwoestende Duitse bezetting van vier jaar, waaronder behalve Polen, van alle Europese door de Duitsers bezette landen Griekenland het allermeest heeft geleden.

Ter vergelijking: Nederland kent het horror drama van Putten, dat 552 Nederlanders het leven kostte. In Griekenland zijn er 90 ‘Puttens’, de zogenaamde Griekse Holocaustdorpen. Door Duitse wraakacties stierven tussen de 200 tot 1500 bewoners tijdens razzia’s in ieder stadje of dorpje van die 90. De Duitsers hebben meer dan 11 procent van de Griekse bevolking vermoord, en daar is de verdelging van de Griekse Joden niet bij meegerekend.

Bedenk daarbij dat Amerika en ook Engeland enkele decennia later de Griekse dictatuur steunden, en een cruciale rol speelden in de inval van Cyprus, waardoor de helft Turks werd, en wellicht begrijpt u dan waarom heel veel Grieken een diepgewortelde haat koesteren jegens Amerika en Groot-Brittannië.

Een haat – ook tegen Duitsland – die niet zomaar is verdampt toen Griekenland in 1981 met de haren bij de toen nog EEG werd getrokken, en die de afgelopen crisisjaren onder het juk van de Trojka weer een opleving heeft gekend.

De meeste Noord Europeanen, Nederlanders incluis, weten niets of nauwelijks iets van de pijnlijke moderne Griekse geschiedenis. Helaas. Wie zich een beetje in het recente verleden van Griekenland verdiept, zal een hoop beter en meer kunnen begrijpen van wat anders volstrekt onverklaarbaar lijkt.

Na aflevering 3 van Hotel Athene kunt u net zoals na de eerste twee uitzendingen op NPO2 Extra kijken naar een verdiepende documentaire van mijn keuze. Dit keer ging mijn hart uit naar een eye opening en boeiende, eerder door Tegenlicht gemaakte film over hoe de Chinezen Piraeus in handen kregen. Piraeus, waarvoor zoveel bloed is vergoten, waar de Chinezen geen flauw benul van hebben.

Monarchie Terug naar aflevering 3, naar Metaxourgiou. Letterlijk betekent dat ‘Zijdewerkplaats’. Ooit, midden 19e eeuw, toen Griekenland nog een monarchie was met een vorst uit Beieren, die indertijd vertoefde in een groot paleis dat nu dienst doet als Grieks parlement, was het belangrijk dat de zijdekooplieden en de fabrieken waar zijde werd gemaakt, niet te ver van het koningshuis gevestigd waren.

Uit die tijd dateren de prachtige villa’s en grote herenhuizen, praalpanden van imposante neoklassieke architectuur die je nu als melancholieke ruïnes van vergane glorie kris kras door heel Metaxourgiou aantreft.

Die stenen overblijfselen uit die tijd van koninklijke decadentie, pracht en weelde staan verwaarloosd en verstild pal tussen de oerlelijke betonnen en cementen industriële gebouwen, die daar na het verdwijnen van de koning – en dus ook van de zijde-business – zonder énige stadsplanning zijn neer geplempt. Want met de val van de laatste Griekse dictatuur (1967-1974), viel ook de Griekse monarchie van Duitse afkomst.

In de tweede helft van de 20e eeuw werd Metaxourgiou aldus dé industriële buurt van Athene. De wijk puilde uit van lawaaiige drukkerijen, giftige leerlooierijen, overvolle naaiateliers, extreem veel CO2-uitstotende ijzersmederijen, kleinschalige hoogovens, vervuilende zeepfabrieken. Met daartussen in ook nog eens een wirwar van goedkope flatjes voor arbeiders.

Het was als een klein Roergebied midden in de almaar uitdijende Griekse hoofdstad, precies aan de andere kant van de Akropolis waar het parlement op uitkijkt.

Omdat Griekenland was toegetreden tot de EEG begin jaren ’80, moest Athene eind jaren ’90 gehoorzamen aan de ‘Akkoorden van Jacques Delors’. Volgens Brussel moesten alle Europese metropolen voortaan aan bepaalde luchtvervuiling-quota voldoen. Dat betekende dat overal in de EU stadsindustrie moest verdwijnen. Ook in Athene.

In andere landen verliep de verbanning van industrieën uit de steden vrij fatsoenlijk. Bedrijven en fabrieken kregen van hun regeringen alternatieve locaties aangeboden, en compensatie voor de noodgedwongen verhuizing. Dat was niet het geval in Griekenland.

Bedrijven en stadsindustrie gingen door wanbeleid en chaos hopeloos over de kop, en voor altijd verloren. Mensen als Dimitris die u aan het einde van aflevering drie zult leren kennen, moesten soms meer dan veertig werknemers die kostwinner waren voor vrouwen, kinderen en grootouders laten gaan. Toen al vonden de meesten van hen daarna nooit meer werk Ze zijn er steeds minder, maar menig oud-bewoner van Metaxourgiou zoals Dimitris is nog steeds tot op het bot verbitterd over de destructieve kaalslag die tóen al plaats had, een heel decennium voor de crisis van 2009.

Door het verdwijnen van de Atheense stadsindustrie, was er opeens absurd veel leegstand in Metaxourgiou. De ooit industriële en -bedrijfspanden werden niet goed onderhouden. Binnen de kortste tijd stonden ze voor nop te huur. Geen Griek wilde er wonen. Vandaar dat de eerste straatarme Aziatische (Pakistaanse, Bangladeshi, en ook toen al veel Chinese) en zelfs Afrikaanse migranten zich vanaf 2000 zich uitgerekend in díe buurt nestelden.

Spotgoedkope Chinese leggings In mijn wijk vind je inmiddels geen enkele Griek meer in een van de ontelbare typisch Atheense straatkioskjes. Ingebouwd tussen kranten, sigaretten, frisdrank en snoep zitten daar nu Aziatische mannen en vrouwen rotzooi te verkopen. Voor iedere ras-Athener is dat nog steeds wennen.

Rondom mijn flat – ooit van onderen tot boven vol met stampende pers- en drukmachines, nu is iedere verdieping verbouwd tot een loft – groeit China Town inmiddels uit z’n voegen. De Chinezen die in Metaxourgiou neerstreken en -strijken komen allemaal uit één en dezelfde regio vlak onder Shanghai – een intens geïndustrialiseerde en vervuilde streek waar China al haar goedkope plastic produceert. Ze spreken nauwelijks of geen mandarijn, worden door de rest van China als hun nationale Tokkies gezien, hebben geen enkel sociaal contact met Grieken of buitenlanders, en zitten allemaal stuk voor stuk in groothandel van textiel, of in horeca van Chinezen, voor en door Chinezen. Voor een verhaal in De Groene en natuurlijk ook voor ‘Hotel Athene’ heb ik maandenlang geprobeerd contact met m’n Chinese buren en overburen te krijgen: onmogelijk.

Chinezen in Athene hebben alleen contact met elkaar, spreken geen Engels noch Grieks, zijn ronduit bot tegen iedereen die zelfs maar ‘hallo’ zegt en om een reactie smeekt. Ze kijken niet op van hun smartphone waar ze de hele dag spelletjes op spelen, behalve ze als iets verkopen. Hun kopers zijn norse Grieken met boetiekjes op de eilanden waar ze de spotgoedkope Chinese leggings, bloesjes, jurken, broeken, hotpants, bikini’s, petjes en hoeden verkopen voor twintig keer de aankoop prijs. Hoe ze communiceren blijft een raadsel. Na een onnavolgbaar handen- en voetenballet, en nadat er een pak cash geld onder in een lade is verdwenen, eindigt het altijd met een Chinese shop owner die grote grijze plastic zakken vol aangekochte waar achterin de auto van de Griekse koper gooit.

Golden Visa Sinds 2015 is er sprake van een tweede Chinese invasie in Griekenland. Die is van een heel ander ‘type Chinees’. Afgezien van de Chinezen die hoge banen hebben bij COSCO in Piraeus, of bij Huawei – de gigantische particuliere Chinese corporatie die wereldwijd 199.000 werknemers telt, en alle telecom van niet alleen heel de Balkan, Griekenland incluis, maar ook allang van heel Afrika in handen heeft – is er sprake van een onzichtbare intocht van fabuleus gefortuneerde Chinezen die uit zijn op de felbegeerde ‘Golden Visa’-regeling.

Wat is dat?

Midden in de crisis, in samenspraak met de Eurogroep en de Trojka, besloot Athene, in navolging van Cyprus, mensen van buiten Schengen die voor minimaal 250.000 euro aan onroerend goed in Griekenland kochten, verblijfsvergunningen voor onbepaalde tijd te geven. Op voorwaarde dat ze niet in Griekenland werkten of daar anderszins geld verdienden.

De Golden Visa-constructie, uitgevonden door Cyprus, nageaapt door Griekenland, was een kortetermijnvisieregeling om de meer dan lege schatkisten minimaal een beetje te spekken, want bij iedere aankoop moet belasting betaald worden. Cyprioten en Grieken konden niets meer kopen, al helemaal niet iets voor zoveel geld, dus werd deze list bedacht.

Cyprus aasde vanwege de crisis met deze fiscale wanhoopsmaatregel – overigens was daar het minimum niet een kwart, maar een heel miljoen – op puissant rijke maffiose Russen. En slaagde daar wonderwel in. Griekenland hoopte op Chinezen. Ook dat was een groot succes. Want de aankoopdrempel was lekker laag. En van heel Europa had Griekenland inmiddels juist door de crisis het allergoedkoopste onroerend goed in de aanbieding (huizen- en grondprijzen zijn de afgelopen tien jaar met 60 tot 80 procent gezakt) waar duizenden matig gefortuneerde Chinezen op af kwamen. Allemaal Chinezen die óf al binnen waren, óf nog een zaak in Beijing of elders hadden, maar die hun gezinsleven bewust in Europa wilden leiden, om hun kinderen het overstresste en veeleisende Chinese onderwijssysteem dat tot veel zelfmoorden onder leerlingen leidt, te besparen.

Op dit moment zijn er volgens de Chinese ambassade ongeveer 30.000 Chinese gezinnen van dit type in Athene en omstreken gesetteld. Ze zijn bijna onbenaderbaar. Wanneer je tot een dergelijk gezin doordringt voor een interview, eist de Chinese pater familias een bak geld. Zonder poen, geen gesprek. Zo gaat dat in China. Ze sturen hun kinderen naar internationale scholen, ze organiseren onder elkaar efficiënte Griekse massalessen, en de kostwinners die nog werk in China hebben vliegen zich suf heen en weer. De ecologische voetafdruk van al die mensen woonachtig in Griekenland is geëxplodeerd. Reken daar ook de familie bij die op bezoek komt. En in het vaarwater van deze ‘pioniers’ wachten miljoenen Chinezen die ook eens een kijkje in Europa, om te beginnen in Griekenland, tenslotte de baarmoeder van de Europese beschaving, willen nemen.

En zo kom ik aan het einde van dit verhaal.

Airbnb Wat betreft Metaxourgiou: naast de Chinese textielgroothandel-instroom die in full swing is, voltrekt inmiddels het meer algemene gentrificatieproces zich er met de snelheid van het licht. Op dit moment gebeurt in Metaxourgiou wat al decennia geleden in Manhattan, Berlijn, Rome, Parijs, you name it, is gebeurd. Maar dan alsof iemand op een fast forward knop-heeft gedrukt.

Waarom? Omdat in 2017 het prestigieuze tweejaarlijkse kunstfestival Documenta van het Duitse Kassel besloten had een ‘antenne’, zeg maar een ‘dochterfestival’ in Athene te organiseren, en wel juíst in Metaxourgiou.

Van april tot en met juli 2017 slenterde heel de ‘arti farti internationale, al dan niet gerenommeerde, kunst-jetset’ door de begraffitide straten, struikelend over de junks en de daklozen, en vergaapte zich aan de lege panden, en al dan niet indrukwekkende ruïnes. Het had veel weg van een artistieke vorm van ‘slumming’. Soms was het te gênant voor woorden.

Hoe dan ook: de wereld ontdekte Metaxourgiou. Sindsdien is er een run op. Alles wordt verkocht, ver-loft, verbouwd, verhipt. Veel voor AirBnB. Heel veel voor AirBnB. Te veel.

Het zal niet lang meer duren of de nieuwe yup-bewoners zullen eisen dat alle bordelen worden gesloten, dat alle junks, daklozen, vluchtelingen, straathonden en -katten zullen worden verjaagd, en dat uiteindelijk ook in Metaxourgiou, net zoals in de übertoeristische Plaka en de chique buurt Koukai vlak onder de Akropolis, al het vuilnis dagelijks zal worden geruimd.

De titel van deze serie is niet voor niets ‘Hotel Athene’.

Detentiekampen Aflevering twee van maandag vorige week ging over Griekse vrijwilligers die zich ten koste van zichzelf en hun gezin, ondanks de crisis, en ondanks hun éigen ‘hardship’, met hart en ziel voor vluchtelingen inzetten.

Sinds die uitzending heeft de nieuwe Griekse conservatieve regering perverse en rampzalige nieuwe maatregelen aangekondigd: bijna honderdduizend in Griekenland gestrande, als ratten in de val zittende, getraumatiseerde en wanhopige vluchtelingen die de rest van de EU niet wil hebben, zullen in massale detentiekampen worden opgesloten. Mensenrechten bestaan niet meer in de EU, en dus ook niet meer in Hellas.

U heeft geen idee hoeveel vuilnis het op die manier barbaars opsluiten – ver van bebouwde kommen, onbereikbaar en onwerkbaar voor gemeentelijke vuilnisdiensten – van gezinnen compleet met vrouwen met kinderen – 63 procent van alle vluchtelingen in Griekenland – zal veroorzaken. Daar zijn genoeg studies en rapportages over, die kennelijk niemand leest. Het vluchtelingenvuilnis kan Griekenland van geen kanten aan. Niemand die het daar ooit over heeft.

Daarnaast ontvangt Griekenland tegenwoordig zo’n veertig miljoen toeristen per zomer. Op een bevolking van nog geen elf miljoen. Vluchtelingen niet meegerekend.

Stelt u zich voor: 51 miljoen mensen die in juli en augustus twee plastic flessen water per dag drinken. TWEE. Nee, laat u de luiers, het wc-papier, de tampons, het maandverband en alle het andere restafval onder andere van junk food en van plastic bekers voor sinaasappelsap en frappe koffie met plastic rietjes maar even zitten. Het is geen rocket science. Je hoeft geen profeet te zijn.

Conclusie: geen enkel land zou een invasie van meer dan vier keer de bevolking zonder decennia gedegen voorbereiding aan kunnen. Zeker niet het kapot bezuinigde, leeg geknepen, economisch en industrieel op sterven na dood op z’n gat liggende Griekenland, waar overheid en overheidsdiensten al decennia lang niet functioneren.

De afgelopen drie jaar zijn overal desastreuze problemen ontstaan op het gebied van vuilverwerking, water- en energievoorziening.

Kijkt u hier op JOOP.nl naar een toegift, een extraatje ‘naast de serie’, naar een clip van tien minuten beeldmateriaal over hoe Hydra, een beeldschoon cultureel monument, historisch belangrijk maar piepklein eilandje, auto- en brommerloos, waar geen vluchteling ooit aanspoelt, letterlijk bezwijkt onder Het Vuilnis Probleem. En dat geldt tegenwoordig voor alle Griekse eilanden en regio’s.

Volgende week meer.

Hotel ATHIE-NÉÉ-AA. Oftewel Hotel Athene. Verscheurde vlaggen van andere EU-landen. Vergrendelde ingang. Dichte ramen. Kapotte airco’s. Lege balkons als dode ogen in een levenloos gebouw, ooit vol leven en bedrijvigheid. Dit hotel is inmiddels net zo lang gesloten als de Griekse crisis oud is. Symbolischer kan niet. Wat zal de bestemming worden van dit pand op die schitterende locatie in hartje Athene? Zullen buitenlandse investeerders het opkopen en er een droomplek voor vakantie vierende toeristen van maken? Of zal het aangeschaft worden voor de opvang van vluchtelingen die onstopbaar op de Griekse eilanden blijven aanspoelen? Want dat is door de crisis hét scenario voor de ‘dubbele’ toekomst van Griekenland. Aan de ene kant een weelderig vakantieparadijs voor tientallen miljoenen toeristen uit de hele wereld. Aan de andere kant een helse afvalput voor honderdduizenden vluchtelingen die de rest van de EU niet wil hebben. Welkom in Hotel Athene!

Bekijk de uitzending: Toeristen overspoelen Griekenland, is dat erg?