Na de vakantie is het tijd voor een nieuw hoofdstuk

'Onze scholen zijn weer begonnen!' Wanneer de borden met deze tekst in het straatbeeld verschijnen, weet je dat de vakantie op zijn einde loopt. Voor elke leerling staat weer een schooljaar vol uitdagingen, vragen en kansen te wachten, die al dan niet gepaard gaan met persoonlijke doelen en verwachtingen.

Vier jaar geleden keek Elena ook uit naar een nieuw schooljaar, waarin ze weer veel zou gaan leren en ze zich met name op creatief vlak verder wilde ontwikkelen. In februari 2022 werden haar dromen abrupt doorkruist door de eerste luchtaanvallen in haar woonplaats Kiev. De uitgebroken oorlog hield geen rekening met welke toekomstplannen van wie dan ook. Dromen bleken van het ene op het andere moment inwisselbaar te zijn. Want voor het kunnen nastreven van persoonlijke doelen moet je immers eerst veilig zijn en veiligheid voelen.

Elena vluchtte met haar familie via veel omwegen naar Nederland. Na enige tijd kwam ze bij ons op school terecht en kreeg ik haar ook in de klas. De Nederlandse taal had ze zich in korte tijd bijzonder goed eigen gemaakt, ook al had ze daar zelf nog haar twijfels over en kwam regelmatig Google Translate eraan te pas, ook al zei ik dat ik haar had begrepen. Haar enthousiasme, leergierigheid en creatieve aanleg werkten aanstekelijk, zowel voor de leerlingen om haar heen als voor mij als docent. Ze maakte prachtige, doordachte werkstukken en ze was voor haar leeftijd al erg autonoom.

We hadden soms gesprekken na de lessen, waarbij ze me vertelde over haar verleden, de angst, onzekerheid en de nieuwe start in een voor haar volkomen onbekend land. Ze vond het onder andere heel bijzonder dat de docenten hier zoveel aandacht aan haar als leerling wilden besteden en haar alle mogelijkheden gaven om te wennen aan het nieuwe, door onnodig geweld opgelegde, leven.

Af en toe had ze het idee dat ze in The Truman Show was terechtgekomen. Dit is een film uit 1998 waarin de hoofdpersoon, gespeeld door Jim Carrey, in een wereld leeft die volledig is gecreëerd voor het maken van een dagelijkse tv-show. Zijn hele omgeving is daarbij geënsceneerd. Hiermee bedoelde ze dat het contrast met het (school)leven in Kiev groot was en dat ze er vooral aan moest wennen hoe vriendelijk, behulpzaam en betrokken de mensen hier waren. In haar geboorteland was namelijk alles zó streng en autoritair geweest op school. Het had haar vaak onzeker en verdrietig gemaakt. Dat mensen haar nu zagen en zelfs na een les met haar wilden praten vond ze onwerkelijk, maar ze was daar in elk geval erg dankbaar voor.

Al snel hadden we het ook over kunst en boeken. Haar interesse in alles wat met vormgeving en literatuur had te maken was groot. Ze wilde een boek gaan schrijven over haar leven en wat ze heeft meegemaakt tot nu toe. Ik spoorde haar aan dit te gaan doen en we bespraken globaal een opzet. Na enkele weken mocht ik de eerste hoofdstukken lezen. Ik werd gegrepen door het gedetailleerde en onthutsende verhaal van hoe ze de afgelopen jaren heeft beleefd, maar daarnaast ook door haar bijzondere schrijfkwaliteiten.

Ze heeft voor de zomervakantie besloten om het aankomende schooljaar een tussenjaar te nemen, om nóg beter onze taal te leren, na te denken over haar vervolgopleiding en om verder te schrijven aan het boek. "Mag ik dan nog gewoon langskomen op school om u de rest van mijn verhaal te laten lezen?", vroeg ze nog tijdens de laatste les. "Je bent uiteraard van harte welkom!", gaf ik haar mee. Nu het nieuwe schooljaar gaat beginnen, ben ik benieuwd of ze verder heeft geschreven aan haar boek. Maar misschien nog meer hoe het nu met haar gaat.

Pascal Cuijpers is docent VO, publicist en auteur van o.a. ‘Alles van waarde is weergaloos!’