Nederland kent geen revolutie maar slechts ongerichte rancune

Ondanks de hints van het Sociaal en Cultureel Planbureau

Een op de vijf Nederlanders is op zoek naar een Bastille. Dan kunnen anderen die bestormen. Zes procent van de bevolking ziet zelfs iets in politiek geweld. Dat blijkt uit het meest recente onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Socioloog Emily Miltenburg heeft dat uitgezocht. Is de revolutie nakende?

Er zijn een paar maren.

Het geweld in Nederland is tot nog toe nauwelijks politiek. Het komt voornamelijk van voetbalhooligans en aanverwant volk. Het zal in de oudejaarsnacht zeker om zich heen grijpen. Met heel veel goede wil zou je de stadsoorlog waardoor in een stad als Rotterdam de invoering van de eerste avondklok werd gemarkeerd, als zodanig kunnen aanmerken. Of bepaalde wappiedemonstraties in dezelfde periode. Natuurlijk: de boeren hebben met hun trekkers de boel een paar keer onveilig gemaakt maar uiteindelijk deinsden zij toch af en als puntje bij paaltje kwam, bleef het bij grote woorden. Zij dragen uiteindelijk hun lot in lijdzaamheid.

De vuurwerkbom voor de deur is een geliefd wapen bij afrekeningen maar ze ontploffen nooit bij deurwaarders, sociale diensten en incassobureaus voor de deur terwijl je dat gezien de toenemende schuldenproblematiek toch niet zou verrassen. Evenmin bestormen daklozen met zijn allen leegstaande gebouwen om die met hand en tand te verdedigen. Van kraakbolwerken is geen sprake meer terwijl de woningnood niet onderdoet voor die van vlak na de Tweede Wereldoorlog. Het is daarentegen verrassend hoe beschaafd en gehoorzaam mensen reageren die door bureaucratisch geweld of niets en niemand ontziend winstbejag over de rand van de samenleving zijn getrapt. In het bijzonder de slachtoffers van het toeslagenschandaal verdienen wat dat betreft respect.

Er is dan ook allesbehalve sprake van een revolutionaire situatie. Het lijkt er wel op alsof de gemiddelde ontevreden burgers soelaas zoeken voor wat hun zorgen heten, bij verlossers. Daarin worden zij steeds weer teleurgesteld maar daarna stellen zij hun vertrouwen in de volgende. Nu telt het land niet minder dan drie van die verlossers die op geheel ouderwetse wijze in het verborgene sleutelen aan een kabinet.

Er is ook geen centraal idee dat mensen rond de vlag van de revolutie zou kunnen verenigen. Het “Nederlanders weer op één” van Wilders is een loze kreet. De zeer concrete eisen van de SP zijn de laatste tien jaar beloond met verkiezingsnederlagen. Je kunt in dit tijdsgewricht iemand de herinvoering van de slavernij laten bepleiten als oplossing voor een aantal maatschappelijke kwalen zonder dat lezers zich daar echt om bekreunen. Mensen zijn boos maar niet waakzaam.

Er is wel veel onvrede maar er is geen focus. Als iemand echt los wil gaan, kiest hij een nick om op het internet anoniem de schelden en te dreigen: geen revolutie maar ongerichte rancune.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: wat als we Oekraïne in de steek laten?