Nederland op weg naar een Vivaldicoalitie

We gaan terug naar 2012. Het kabinet-Rutte I is gevallen, omdat Geert Wilders uit het Catshuisoverleg stapte en daarmee ook uit de gedoogconstructie. Hij was niet akkoord met de bezuinigingen om de begroting voor 2013 op orde te krijgen. Later zou uit de documentaire Wilders Wereld blijken dat de leider van de PVV zich wilde ontdoen van dissidenten binnen de partij. Ik ben benieuwd hoeveel van de huidige PVV-Kamerleden, van wie de meeste misschien een enkele keer het parlement van binnen hebben gezien, Geert Wilders nu allemaal ziet als dissident.

Op het moment van schrijven zit het kabinet-Schoof nog, maar stabiel is het niet. Op een gegeven moment leek het wel of er een wekelijkse kabinetscrisis stond gepland in de agenda´s van de coalitieleiders. Hoewel het kabinet op ieder moment had kunnen vallen, gebeurde dat dus niet. Mogelijk vanuit de gedachte dat bij nieuwe verkiezingen ongeveer dezelfde uitslag zou volgen. Maar dat ligt anders nu het niet meer gaat over migratie, maar over internationale veiligheid en defensie. Kiezers, teleurgesteld met wat hun stem in 2023 heeft opgeleverd, keren zich af van PVV, BBB en NSC, terwijl GL-PvdA, VVD en CDA juist kiezers trekken op zoek naar rust en stabiliteit in deze tijd van geopolitieke onrust.

Met de VVD die op rechts (ten onrechte) weer wordt gezien als de stabiele bestuurderspartij, een interne discussie over of er niet beter met links kan worden bestuurd en een Miljoenennota waarbij de andere coalitiepartijen bezuinigingen van de hand wijzen, lijkt de geschiedenis zich mogelijk te herhalen. Zal Wilders opnieuw de stekker uit een kabinet trekken? Of zal Dilan Yesilgöz, zo opportunistisch als ze is, doorhebben dat het nu of niet is? Wat vaststaat is dat Nederland na de volgende verkiezingen een eigen Vivaldicoalitie bestaande uit GL-PvdA, VVD, CDA en D66 zal krijgen, de enige stabiele meerderheidsoptie zonder de PVV. Aan de ene kant misschien paradoxaal, omdat de kiezer bij de laatste verkiezingen nog zou hebben afgerekend met het middenkabinet dat regeert op basis van verwaterde compromissen. Aan de andere kant vragen de tijden om stabiel bestuur. Daarnaast is het ook een kans voor het politieke midden om op een minder kleurloze manier coalitiepolitiek te bedrijven, zoals Tom van der Meer in zijn boek bepleit. Anders ben ik bang dat we in dezelfde carousel rond blijven draaien, waarbij een rechts-populistische partij verkiezingen wint ten opzichte van een impopulair middenkabinet, mee gaat besturen, implodeert en een nieuwe messias zich weer opdoet om ons in de radicaal-rechtse fuik te leiden.

Overigens is wat ik zie gebeuren niet per se wat ik wil dat er gebeurt. Een kabinet zonder VVD heeft namelijk mijn persoonlijke voorkeur. Het lijkt me goed voor die partij, voor de problemen in ons land en de democratie als die partij weer eens een keer in de oppositiebankjes zou belanden. Echter lijkt het erop dat ze cijfermatig altijd nodig zullen zijn voor een meerderheid, en een minderheidskabinet is moeilijk te verkopen in onrustige tijden.