Nee Angela de Jong, ook linkse jongeren willen niets liever dan huisje-boompje-beestje

Er ontstond deze week een (social) mediastorm naar aanleiding van een column van Angela de Jong (betaalde toegang) in het AD. Ze claimt in haar column dat ‘linkse’ twintigers liever met hun reet op Bali zitten dan vijf dagen werken. Maar dat beeld klopt niet met de werkelijkheid.  

Uit onderzoek van Hogeschool Inholland blijkt juist dat de meeste jonge afgestudeerden verlangen naar stabiliteit: een vast contract, een woning die te betalen is, ontwikkelkansen en een fatsoenlijk salaris dichtbij huis. In ander onderzoek geeft de meerderheid van studenten aan dat hier ook hun grootste zorg ligt en ze vragen zich bijvoorbeeld af of een koopwoning bemachtigen überhaupt ooit gaat lukken.  

Het beeld dat De Jong schetst is gebaseerd op het idee dat jongeren – vooral aan de linker kant – niks nuttigs zouden doen en van nature lui zijn. Dit wordt ook wel ‘adultisme’ genoemd en is een vorm van leeftijdsdiscriminatie waarbij volwassenen zich bevooroordeeld en discriminerend gedragen tegen over jongeren vanwege hun leeftijd. De Jong, een geprivilegieerde volwassene in de middenklasse, die nota bene tv kijkt als beroep, is blind voor de harde financiële realiteit van veel jongeren.  

Ze werken vaak op flexcontracten of tegen jeugdloon, hebben te maken met stijgende lasten en zien koopwoningen verder uit zicht raken. Dat creëert een financiële kwetsbaarheid die veel scherper is dan De Jong suggereert.  

Voor volwassenen klinkt de oplossing simpel: heb je geen geld, dan ga je niet mee of koop je die schoenen niet. Maar zo werkt het niet voor jongeren. Hun sociale netwerk en positie krijgt vorm in die levensjaren. Festivals, sneakers en vakanties betekenen onderdeel zijn van de groep en erbij horen. Je kunt daar als volwassene alles van vinden, maar zie dan wel het grotere plaatje en geef niet de jongeren de schuld. Alles in de samenleving kost namelijk geld en als enige niet met je vrienden mee op vakantie kunnen, kan tot gevoelens van eenzaamheid en sociaal isolement leiden. Daar spelen achterafbetaaldiensten slim op in. Dáár moeten we het over hebben. Over het feit dat het steeds gemakkelijker wordt om schulden te maken, bijvoorbeeld om naar festivals te gaan of het vliegtuig te pakken. 

De Jong schetst jongeren als gemakzuchtig, terwijl ze vindingrijk en ambitieus zijn. Ze weten massaal leeftijdscontroles te omzeilen voor achteraf betalen en zoeken naar alternatieve manieren om ‘snel’ geld te verdienen bijvoorbeeld via dropshipping of cryptohhandel. 

Hun probleem is niet dat ze liever lui zijn, maar dat ze ook wel doorhebben dat het inkomen van de meeste ouderwetse banen allang niet meer voldoet om aan de hoge verwachtingen in de samenleving te moeten voldoen. Er is niet voor niets een personeelstekort in de zorg, het onderwijs, ICT, horeca en de bouw; ze leveren te weinig inkomsten op en daarom kiezen mensen er niet voor. 

Hun probleem is dat ze keihard werken zonder uitzicht op zekerheid. Ze zoeken stabiliteit. Maar dat is lastig met een jeugdloon dat onder het minimum ligt, als flexcontracten de norm zijn en de kosten van studie, energie en zorg stijgen. Ze willen zich ontwikkelen, maar moeten vaak schulden maken. Vervolgens spreken volwassenen en zelfs politici er schande van. 

Daar ligt de echte opdracht. Niet sneren vanaf de zijlijn, maar jongeren betrekken bij beleid dat hun toekomst bepaalt. Dat geldt voor financiële regels rond schulden maken en voor het gebruik van achterafbetaaldiensten, maar net zo goed voor het woon- en arbeidsmarktbeleid.