Niet de nacht, maar onze eigen omgeving is het gevaarlijkst

We moeten ook de dag terug eisen.

Niet in een donkere steeg, niet op straat, maar juist in mijn eigen omgeving maakte ik grensoverschrijdend gedrag mee. Door mensen van wie ik dacht dat ik veilig was. Dat is misschien wel het moeilijkst: hoe leg je uit dat degene die jou ongevraagd aanraakte, een vriend of kennis was die iedereen aardig vindt? Hoe zeg je dat de plek waar je veilig hoort te zijn, juist onveilig bleek?

De moord op de zeventienjarige Lisa in Duivendrecht heeft het land wakker geschud. Terecht eisen vrouwen met de campagne Wij eisen de nacht op hun recht op veiligheid op in de openbare ruimte. Maar terwijl de aandacht nu volledig naar de straat en de nacht gaat, vergeten we het grootste gevaar. Seksueel geweld vindt namelijk meestal niet plaats in een steegje, maar achter gesloten deuren. En vaak door bekenden: partners, vrienden, collega’s of familie.

Onderzoek van Rutgers en het CBS laat zien dat bijna de helft van de vrouwen in Nederland ooit te maken kreeg met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bij verkrachting of ernstige aanranding is de dader in de meeste gevallen iemand die het slachtoffer kent. Jaarlijks worden honderdduizenden mensen slachtoffer van huiselijk of seksueel geweld. Toch blijft dit grotendeels onzichtbaar en onbesproken.

Onze reflex is het gevaar buiten onszelf te plaatsen – de enge man in de nacht. Maar het gevaar zit vaak dichterbij. Het is de collega die na een borrel te ver gaat. De vriend die “nee” niet accepteert. De partner die vindt dat seks een vanzelfsprekend recht is.

Daarom moet het gesprek breder gevoerd worden. Het gaat niet alleen om straatverlichting en politie op straat, maar om iets fundamentelers: respect voor grenzen. We hebben onderwijs nodig waarin consent centraal staat. Politie en justitie die aangiftes tegen bekenden serieus nemen. En een cultuur waarin slachtoffers steun krijgen in plaats van wantrouwen of bagatellisering.

De nacht terug eisen is belangrijk. Maar het is niet genoeg. We moeten ook de dag terug eisen. De huiskamers, de studentenkamers, de kantoren en de feestjes. Pas als vrouwen zich dáár veilig weten, is veiligheid niet langer een privilege, maar een recht.