Nieuwsberichten over kritiek op de transgenderzorg vertellen bijna nooit het hele verhaal

Ik zag laatst een nieuwsartikel langskomen van Erin Reed, een zelfstandige Amerikaanse journalist die artikelen publiceert op haar eigen website Erin in the Morning. De kop: “Nieuwe Duitse, Zwitserse en Oostenrijkse richtlijnen raden transgenderzorg voor jongeren aan”.

Kort samengevat: in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland zijn nieuwe richtlijnen voor transgenderzorg voor minderjarigen gepubliceerd. Deze richtlijnen zijn gezamenlijk opgesteld door 26 medische en psychotherapeutische vakorganisaties uit de drie landen. In de richtlijnen onderstrepen ze dat transgenderzorg van groot belang is voor trans jongeren en kinderen, en de huidige behandelmethodes (waaronder het gebruik van puberteitsremmers) worden onderschreven en sterk aanbevolen.

Dit is goed nieuws voor transgender jongeren en voor zorgverleners in de transgenderzorg. En gezien de constante discussie rondom de zorg voor trans jongeren, waarbij conservatieve en radicaalrechtse politici die zorg actief in twijfel trekken, is dit ook belangrijk nieuws. Maar na het lezen van het artikel vroeg ik me wel af: waarom heb ik dit nieuws alleen maar langs zien komen op de website van Erin Reed? Waarom heeft geen enkele Nederlandse nieuwssite hierover bericht?

Reed kaartte dit op Bluesky zelf ook aan voor Amerikaanse nieuwssites, maar voor Nederlandse nieuwssites geldt exact hetzelfde. Geen enkele Nederlandse nieuwssite heeft over dit nieuws bericht. Dat is geen uitzondering: er zijn in het afgelopen jaar veel positieve onderzoeken en rapporten over de transgenderzorg uitgekomen, maar die halen bijna nooit het Nederlandse nieuws. Dat is opvallend, omdat als er kritiek wordt geuit op de transgenderzorg, Nederlandse nieuwssites daar relatief vaak wel over berichten.

Berichtgeving over kritisch onderzoek
Neem als voorbeeld de zogeheten Cass Review. Dat is een Brits rapport over de transgenderzorg voor jongeren in het Verenigd Koninkrijk, met kritische conclusies. Toen het uitkwam stonden de Nederlandse media er vol van. NOS, EenVandaag, Trouw, de Volkskrant (meerdere keren), NRC (meerdere keren), allemaal artikelen op de homepages. NRC wijdde zelfs een hoofdredactioneel commentaar aan de Cass-review, waarin de krant het rapport volledig en expliciet omarmd. En dat is nog los van ver-rechtse bladen zoals de Telegraaf.

Het Cass-rapport is ook niet het enige voorbeeld. Zie bijvoorbeeld Trouw vorig jaar, NRC anderhalve maand terug. Elke keer als er iets kritisch uitkomt over de transgenderzorg is de kans groot dat een Nederlandse nieuwssite er wel een artikel over heeft.

Dat is op zichzelf natuurlijk niet gek. Het is logisch dat nieuwssites berichtten over kritisch onderzoek naar medische behandelmethodes. Maar het is wel belangrijk dat die berichtgeving evenredig en representatief is voor hoe de hele medische wereld over de behandeling denkt. En als het gaat om berichtgeving over de transgenderzorg, dan is dat niet het geval.

Weinig experts zijn het eens met kritiek op transgenderzorg
De bekende kritieken op de transgenderzorg worden in de medische wereld maar weinig gedeeld. Wetenschappers en medisch experts zijn het er vrijwel universeel over eens dat de huidige transgenderzorg voor jongeren een sterke wetenschappelijke basis heeft en dat het onmisbare zorg is voor veel trans jongeren. Desondanks lees je dat bijna nooit op Nederlandse nieuwssites. Als er kritische rapporten zoals het Cass-rapport uitkomen, dan wordt in de nieuwsartikelen vrijwel nooit vermeld dat het leeuwendeel van de medische en wetenschappelijke wereld de huidige zorg stevig onderschrijft. Terwijl dat wel belangrijke informatie is voor het volledige plaatje.

Positief onderzoek haalt nooit het nieuws
Het is ook niet alsof er alleen maar kritische onderzoeken uitkomen. De transgenderzorg is constant in beweging, en er komen de hele tijd nieuwe onderzoeken en rapporten uit die de zorg stevig onderschrijven en verder verbeteren. Maar deze halen ook vrijwel nooit het nieuws.

Een greep uit het afgelopen halfjaar. Nieuwe richtlijnen in drie Europese landen die de transgenderzorg voor jongeren volledig onderschrijven? Geen enkel nieuwsbericht. Nieuwe richtlijnen voor transgenderzorg in Frankrijk, gebaseerd op uitgebreid onderzoek, waarin jeugdartsen expliciet de huidige behandelmethodes onderschrijven? Geen enkel nieuwsbericht. Onderzoek dat aantoont dat transgenderzorg de kans op depressie voor trans mensen enorm kan verlagen? Geen enkel nieuwsbericht. Amerikaans onderzoek dat aantoont dat spijt onder mensen die jong in transitie gaan extreem weinig voorkomt (wat volgens het Amsterdam UMC ook geldt voor Nederland)? Geen enkel nieuwsbericht. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Ik verwacht natuurlijk niet dat elk onderzoek dat ooit uitkomt een eigen nieuwsartikel krijgt. Maar als alle positieve onderzoeken rond de transgenderzorg vrijwel altijd worden genegeerd terwijl de paar negatieve wel overal nieuwskoppen krijgen, is dat dan representatief?

Media corrigeren zichzelf niet en blijven dubieus onderzoek aanhalen
En het blijft niet bij het negeren van positieve onderzoeksresultaten. Ook als negatieve onderzoeken onderuit worden gehaald, dan kijken de Nederlandse media massaal weg. Laten we nog eens teruggaan naar het Cass-rapport. Al sinds de publicatie krijgt dit rapport felle kritiek van experts, onder andere omdat het rapport wetenschappelijk gezien erg krakkemikkig is.

21 experts en wetenschappers van verschillende Europese, Amerikaanse en Australische universiteiten hebben gezamenlijk een uitgebreide analyse van het Cass-rapport geschreven. In hun analyse tonen zij aan dat er in het Cass-rapport veel methodologische fouten zijn gemaakt en dat er conclusies in het rapport staan waar geen onderbouwing voor is. Onderzoekers van Yale University komen in hun analyse tot dezelfde conclusies. Zij zijn niet alleen: talloze dokters, wetenschappers en medisch experts van over de hele wereld hebben reactie na reactie na reactie geschreven, meestal met dezelfde conclusies. De lijst met kritische artikelen, rapporten en analyses over het Cass-rapport is erg lang. Zelfs in de nieuwe Duitstalige richtlijnen wordt kritiek geuit op het Cass-rapport vanwege de methodologische fouten, en ook Nederlandse UMCs hebben kritiek op de ─ ik citeer ─ “niet-ethische” aanbevelingen. De consensus in de medische en wetenschappelijke wereld is glashelder: het Cass-rapport houdt wetenschappelijk gezien geen stand.

Desondanks heeft geen enkele Nederlandse nieuwssite over deze stortgolf aan kritiek bericht. Zelfs niet als ze eerder wel hebben bericht over het Cass-rapport zelf. In de meeste artikelen over het Cass-rapport omschreven Nederlandse nieuwssites de conclusies uit het rapport als voldongen feiten, vaak zelfs met de suggestie dat het rapport ook op de Nederlandse zorg zou slaan (wat überhaupt al nooit het geval was), maar zelfs die artikelen zijn nooit aangepast. De stortvloed aan kritiek op het rapport is door de Nederlandse nieuwsmedia massaal genegeerd.

Het meest opvallende hieraan is dat Nederlandse media, ondanks de wetenschappelijke kritiek, het Cass-rapport wel blijven citeren als bron. In nieuwsartikelen wordt nog steeds vaak verwezen naar het Cass-rapport als bewijs dat experts kritiek zouden hebben op transgenderzorg voor jongeren of dat de wetenschappelijke onderbouwing tekort zou schieten. In NRC gebeurde dit twee weken geleden nog. NRC gaat hier sowieso ver in: naast hun hoofdredactioneel commentaar (dat ook nooit is aangepast) publiceren ze ook opinie na opinie tegen de transgenderzorg waarin het Cass-rapport wordt aangehaald als “wetenschappelijk” bewijs.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over de bredere nieuwsartikelen waar het onderwerp transgenderzorg in langskomt, die vaak in nog algemenere termen stellen dat er problemen zouden zijn met de transgenderzorg voor jongeren, zonder enige toelichting, laat staan met duiding.

Op deze manier is berichtgeving eenzijdig en niet representatief
Als talloze wetenschappers, artsen en andere experts een medische behandelmethode volledig onderschrijven, en een paar critici met soms wetenschappelijk dubieuze rapporten doen dat niet. Als je dan als nieuwsmedium alleen bericht over die paar critici, dan vertel je simpelweg niet het hele verhaal. Dat is niet alleen onvolledig: het is ook onverantwoordelijk. Mensen baseren hun oordeel over een onderwerp natuurlijk voor een groot deel op wat ze erover horen in de media. Eenzijdige berichtgeving schept zo een vertekend beeld dat mensen kan opzetten tegen de transgenderzorg. En dat kan schadelijke gevolgen hebben, zowel voor individuen als tot in de kern van in de landelijke politiek.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over de politiek en ongefundeerde claims van politici, die door de Nederlandse media vaak klakkeloos worden overnemen. Denk aan partijen als NSC, PVV en BBB die hardop roepen dat ze de zorg voor trans jongeren willen inperken. Zelfs de regering-Trump, die transgenderzorg voor jongeren “destructief” en “chemische verminking” noemde, wordt door media als de NOS en NU.nl één-op-één geciteerd zonder enige duiding over wat de zorg daadwerkelijk inhoudt.

De transgenderzorg is natuurlijk zeker niet het enige onderwerp waar dit mee gebeurt, maar dat maakt het niet minder kwalijk. Zeker als het gaat om iets zo serieus als medische behandelingen voor jongeren, nota bene behandelingen die al politiek onder vuur liggen en waar veel desinformatie over wordt verspreid, dan is eenzijdige berichtgeving als dit journalistiek gezien schadelijk.

Daarom wil ik de Nederlandse nieuwsmedia echt oproepen om beter met dit onderwerp om te gaan. Check kritische rapporten voordat je ze citeert als voldongen feit. Als je conclusies hebt geciteerd uit een rapport dat later van dubieuze kwaliteit blijkt te zijn, corrigeer dan je artikelen. Plaats ook eens artikelen over een van de talloze positieve onderzoeken die uitkomen en de zorg expliciet onderschrijven. En als je bericht over kritiek op een behandelmethode die door verreweg de meeste wetenschappers en dokters volledig wordt onderschreven, zet dat er dan op zijn allerminst bij. Dat lijkt me voor berichtgeving over iets zo belangrijk als zorg voor jongeren en kinderen toch niet te veel gevraagd.